.webp){kind=icon}
Македонскиот ајвар е прогласен за најдобра закуска во светот за 2023 година. Во конкуренција на јадења од регионот Адрија, но и од Хаити, Јужна Африка и Ел Салвадор, препознатливиот балкански деликатес доби највисока оценка на „Тејст атлас“ (Taste Atlas).
„Овој традиционален рецепт од пиперки и модар патлиџан е еден од најпопуларните низ целиот Балкан и Источна Европа. Најценет ајвар е македонскиот, кој се прави само со црвени пиперки. Називот потекнува од турскиот збор havyar, што значи ’кавијар’“, се наведува во описот на признанието.
На листата со топ 10 најдобри мезиња од зеленчук одлично котира и македонскиот пинџур, кој се најде на четвртото место.
Оценки на листата на „Тејст атлас“
„Тејст атлас“ е онлајн водич за традиционална храна основан во 2015 година од хрватскиот новинар и претприемач Матија Бабиќ. Станува збор за реномиран сајт, кој освен рецензии за традиционална храна, објавува автентични рецепти и истражувачки натписи за популарни состојки и јадења. Опишувајќи се како „светски атлас на традиционални јадења, локални состојки и автентични ресторани“, оваа платформа нуди интерактивна глобална мапа на храна поделена по региони, која опфаќа 10.000 јадења, пијалаци и состојки и речиси исто толку ресторани.
„Тејст атлас“ состави листа и со седум ресторани во кои, според експертите за храна, се служи најдобриот македонски ајвар во светот. По малку иронично, само еден се наоѓа во Македонија, а тоа е скопскиот ресторан „Кањон Матка“ (Restaurant Canyon Matka). Затоа, пак, во Србија изборот е голем. Според истиот извор, во Белград најдобар ајвар ќе јадете во „Три шешира“ (Tri Šešira), „Мануфактура“ (Manufaktura), „Амбар Белгрејд“ (Ambar Belgrade) и во „Завичај“ (Zavičaj). На оваа листа се најде и „Двери“ (Dveri) сместен во сараевската Башчаршија, а според „Тејст атлас“ врвен ајвар ќе пробате и во САД, во ресторанот „Амбар Вашингтон“ (Ambar Washington).
Сеедно дали се мачка на леб или се послужува на штица со сирење и сувомесни производи, ајварот има култен статус на овие простори. Постојат наводи дека првпат почнал да се консумира во 19 век во белградски ресторан чии сопственици биле Македонци. Се верува дека на Балканот стигнал во времето на Османлиите.
Неговото потекло често се оспорува. По распадот на Југославија, балканските земји почнаа „тивка војна“ во обид да го заштитат како сопствен бренд. Ајварот се наоѓа на листата со македонски прехранбени и земјоделски производи што имаат заштитени географски називи. Според ознаката на потеклото, во Македонија овој производ е заштитен во 2008 година, а на меѓународно ниво во 2010 година, според Лисабонскиот договор.
Извозот на македонскиот ајвар е во постојан раст. Според податоците од Државниот завод за статистика, неговата вредност во 2020 година, во екот на пандемијата на коронавирусот, достигна 29,2 милиони евра. Македонски ајвар најмногу се продава во земјите од поранешна Југославија и во Германија, а по европскиот, најголеми пазари се Австралија и САД, каде што има голема македонска дијаспора.
Во минатото ајварот беше составен дел на секоја зимница. Денес математиката покажува дека неговото приготвување е луксуз за домаќинките. „Блумберг Адрија“ минатата година ја анализираше цената на состојките за традиционалните јадења, меѓу кои и оние за приготвување ајвар. Една тегла, без работна рака и дрва, лани ги чинела домаќините речиси две евра. Во маркетите готов ајвар се наоѓа и за помалку од 2,5 евра тегла.
