Како правилно да ги прочитате и разберете договорите?

Договорите се од витално значење во секојдневниот живот, од едноставни договори до сложени правни документи. Без разлика дали потпишувате договор за вработување, купувате куќа или дури и за да се согласите со одредбите и условите за вашата нова апликација, договорите ги регулираат вашите интеракции и поставуваат очекувања за сите вклучени страни. Разбирањето на важноста на договорите може да ги поттикне поединците и бизнисите да донесуваат информирани одлуки и да се движат низ комплексноста на договорите во современиот живот.

Затоа е исклучително важно прво детално да го прочитаме секој договор на кој ќе наидеме.

Сепак, договорите ретко се директни и јасни, а на нивното толкување и спроведување може да влијаат голем број фактори.

Сè покомплексните договори со кои се среќаваат многу луѓе може да донесат голем број проблеми доколку не се прочитаат и разберат пред да се потпишат.

Ова тврдење е поткрепено со истражување спроведено од компанијата „Адобе“ (Adobe), кое ги даде следните заклучоци:

- Речиси секој четврти хонорарец има проблем кога треба клиентот да го потпише договорот.

- Над 26 проценти од професионалците наидоа на проблеми при потпишување договор со клиент.

- Речиси 61 отсто од луѓето родени меѓу 1986 и 2012 година, таканаречената генерација зед, не ги читаат целосно договорите, а една петтина од нив се согласуваат на услови за кои не биле запознаени со нивното потпишување.

Важноста да се има договор

Договорот за вработување е една од најзагрижувачките ставки за професионалците од генерациите што допрва го започнуваат својот работен век. Со нечитањето на договорот за вработување во целост, едно лице може да не го разбере целосно својот пакет за компензација или условите потребни за да го добие годишниот бонус за кој било информирано во понудата претходно соопштена од компанијата.

Се разбира, членовите на генерацијата зед не се сами кога станува збор за нецелосно читање договори. Истражувањето на „Адобе акробат“ (Adobe Acrobat) покажа дека и другите генерации потпишуваат договори пред да ги прочитаат целосно: 24 отсто од припадниците на генерацијата икс признале дека никогаш не ги читале договорите во детали, додека 33 отсто од генерацијата бебибумери го признале истото тоа.

„Потпишувањето договор за вработување меѓу вработен и работодавец е законска обврска и работниот однос се заснова со потпишување на договорот за вработување. Работата на вработен без потпишан договор за вработување и без пријавување на работникот во централниот регистар на задолжително социјално осигурување се смета за ’незаконска’ работа и може да резултира со поведување прекршочна постапка против работодавецот и исплата на високи парични казни. Од друга страна, ако работодавецот не склучи договор за вработување со работникот, се смета дека работникот засновал работен однос на неопределено време на денот на започнување со работа“, објаснува адвокатот Никола Михајловиќ од Белград за „Блумберг Адрија“.

Она на што секој вработен треба да обрне особено внимание при потпишувањето на договорот е дали договорот за вработување вклучува сè што е пропишано со Законот за работни односи (ЗРО), а пред сè дали договорот е склучен на определено или на неопределено време, дали е договорена пробна работа, дали описот на работното место одговара на работното место за кое е вработен работникот, бројот на денови за годишен одмор, паричниот износ на основната плата на денот на склучувањето на договорот за вработување, како и на елементите за утврдување на основната плата, успешноста при работата, дополнителните надоместоци, зголемената плата и другите примања на работникот. „Имајќи го предвид големиот број договори во ИТ-индустријата, кои може да ги засегаат и хонорарците, особено внимание треба да се посвети на одредбите за заштита од конкуренцијата, заштита на авторските права, како и заштита на личните податоци“, додава Михајловиќ.

Depositphotos

Без разлика дали сте хонорарец или вработен со полно работно време, во текот на вашиот деловен живот сигурно ќе наидете на договор, дури ќе имате можност и да напишете, па затоа е важно да бидете свесни за клучните детали што мора да ги содржи:

1. Услови за плаќање

2. Потписи

3. Временски ограничувања

4. Вклучени страни

5. Понуда и прифаќање

Дури и најмалата грешка може да има далекосежни последици

Мал превид или одредена нејаснотија во договорот може да доведе до недоразбирања, спорови и губење пари.

Во деловниот свет, вложувањето време и напор за создавање соодветен договор претставува повеќе од исплатлива инвестиција.

Ако не се посвети доволно внимание на креирањето и читањето на договорите, лесно може да се појават следниве ситуации:

1. Неплаќање во договорената временска рамка

2. Создавање дополнителна работа што не била планирана или очекувана

3. Игнорирање на клиентот

4. Губење пари

5. Губење на клиентот

Истражувањето на компанијата „Адобе“ исто така открива дека голем број деловни луѓе наидуваат на проблеми поради употребата на стандардизирани договори што не ги покриваат сите специфики на одредена ситуација и затоа може да содржат голем број пропусти и да обезбедат помала заштита.

„При потпишување договор за вработување нема поголеми проблеми, бидејќи работодавецот е должен да ги почитува Законот за работни односи и општите акти, со кои се штитат основните права на работникот од работниот однос. Но, во практика најчесто се злоупотребува послабото знаење на работникот при примената на самиот договор за вработување или ЗРО, па, така, вработените се соочуваат со масовни незаконски отпуштања или однапред потпишуваат меѓусебен раскин на договорот за вработување што работодавецот подоцна го користи, вработените се спречени да ги користат правата од работните односи (исплата на прекувремена работа, зголемена плата за работа на празници, платен превоз до работното место...)“, забележува Михајловиќ.