Професорот Стеван Алексиќ е признаен српски визуелен уметник, редовен професор на Факултетот за современи уметности во Белград, со речиси 20-годишно академско искуство. Во своето творештво тој соработувал со најзначајните југословенски и српски сценографи. Покрај сценографијата и просторната концептуална уметност за филмот, тој веќе долго време успешно илустрира филмски плакати што зрачат со естетиката од старата школа. Тој се држи до својата „ретровизија“ во сублимација со модерен пристап, што го овозможува дигиталната ера. Досега има илустрирано над 200 филмски постери.
Тој вели дека за светски успех во која било креативна уметност, покрај талентот, потребна е и среќа, но исто така и дека е важно уметникот навреме да утврди што е тоа што го издвојува од толпата. Тој смета дека има деловни опции за оние што изградиле личен печат во својата гранка на уметноста и дека е можно добро да се заработува и да се живее од уметност и дизајн, па дури и од фотелја во Србија.
„Пред две години нацртав постери за двата култни наслова ’Кикбоксер’ (1989) и ’Лавовско срце’ (1990). Ги објавив на социјалните мрежи. Наскоро Жан-Клод ван Дам ги забележа илустрациите, па истиот ден ги сподели на својата официјална фејсбук-страница и ми се заблагодари. Илустрациите станаа вирални, бидејќи тој има над 30 милиони следбеници. Неколку дена по неговата објава, ме побара германската дистрибутерска куќа ’Ретроголд 63’, која ги има правата на неговите филмови. Тие ме прашаа дали сум заинтересиран да почнам да илустрирам плакати за филмовите на Ван Дам, како и за други акциски суперѕвезди“, објаснува проф. Алексиќ.
Тој објаснува дека процесот на работа вклучува коментари од самиот актер преку неговиот пиар-тим за понудените илустрации и дека само во соработката со оваа компанија илустрирал плакати за 30 познати акциски филмови што оставија белег во текот на осумдесеттите и деведесеттите години на минатиот век. „Цртањето на обвивките во кои ќе се пакуваат блуреј-дискови со брилијантни ХД-слики и ќе се испраќаат на адресите на голем број колекционери низ Европа и Америка е вистинско уживање“, истакнува тој и додава дека е горд на фактот што тој е единствениот уметник од Балканот што илустрира плакати на филмови за странскиот пазар и што сите изданија на филмовите за кои ги илустрирал плакатите се продадени во рекордно време.
А патот до илустрацијата на филмските плакати за холивудската продукција, вели тој, поминал преку дистрибутивната компанија „Мегаком филм“ (MCF) - ексклузивен претставник на холивудското студио „Дизни“ и брендот „Дизни пиксар“ (студио за анимација). Тој бил избран од група од десет светски уметници што ги илустрирале плакатите од одбројувањето до светската премиера на анимираниот филм „Лајтерјиар“ (Lightyear, 2022) на компанијата „Дизни“.
„Филмските постери се клучен елемент во филмската индустрија, тие се главната маркетиншка алатка што ја привлекува публиката и буди интерес за филмовите“, објаснува проф. Алексиќ.
Цените меѓу колекционерите на светскиот пазар на филмски плакати достигнуваат и до 700.000 долари.
Повеќе од дваесет илустрирани плакати на Алексиќ за холивудски филмови се наоѓаат во светската ризница на илустрирани плакати „Алтернативни филмски постери“ (АМП), на чии натпревари тој досега има освоено две награди. Третото место на светската топ листа за постерот на филмот „Терминатор 2/Судниот ден“, кој освои три „оскари“ и во кој главната улога ја толкува Арнолд Шварценегер, а втората награда професорот Алексиќ ја освои за плакатот на филмот „Лавовско срце“ со Жан-Клод ван Дам во главната улога.
Courtesy of: Stevan Aleksić
„Процесот на илустрација на филмскиот плакат бара пред сѐ стручност во областа во која се создава, како и широк поглед“, објаснува проф. Стеван Алексиќ. „Мора многу да се чита, да се прочешлаат многу филмови кога станува збор за историјата на кинематографијата, да се набљудува, да се запишува, да се скицира, фотографира, снима, па да се формираат своите визуелни архиви“. Тој вели дека сè уште го применува „старомодниот пристап“, кој го нарекува археолошко ископување, директно на теренот. „Тоа подразбира посети на библиотеки, антикварници, заборавени магацини и книги и списанија од дамнешни времиња, како и консултации со други експерти. Со појавата на интернетот, патот до информациите е олеснет и побрз за младите генерации, но дали тие се целосни и точни?“, ја отвора актуелната тема проф. Алексиќ.
Предности и недостатоци од користењето ВИ во уметноста
Во врска со друга актуелна тема - употребата на вештачката интелигенција во графичкиот дизајн, Алексиќ има многу јасен став: „Апликациите за вештачка интелигенција работат така што им давате задача преку текстуални команди и им давате неколку фотографии од интернет. Тие формираат имиџ, многу грубо, сурово, пластично и бездушно. Вештачката интелигенција е совршена алатка за манипулација, вештачката интелигенција ќе ја создаде посакуваната сцена, но таа честопати нема да биде вистинита, туку монтажа на настани со избрани ликови. Вештачката интелигенција е опасна токму поради тоа што е достапна за сите, вклучувајќи ги и оние што ја злоупотребуваат за различни цели. Во уметноста, пак, вештачката интелигенција е, би рекол, инструмент за подметнување“.
Токму затоа, објаснува тој, големите компании, веб-страници, претставници на различни уметници воведоа детални проверки на делата, за точно да се дознае дали илустрацијата е создадена од уметник што вложил време и талент, цртајќи рачно или со дигитална табла и молив, или користел вештачка интелигенција. „За да се зачува автентичноста, важно е да се има личен печат, кој долго време е граден, усовршуван со макотрпна работа, со школување на престижни факултети. Уметничкото око, провидението, душата, талентот и раката што спроведува не може и никогаш нема да ги замени вештачката интелигенција“, смета проф. Алексиќ.
Покрај тоа што е професор, сценограф и илустратор, проф. Алексиќ долго време се занимава и со креативно пишување. Тој ја подготвува својата прва збирка раскази за детството во земјата што повеќе не постои, за осумдесеттите години на минатиот век во Југославија и за продуктите на тоа време и луѓето што го обележале.
Courtesy of: Stevan Aleksić
Деловни перспективи на филмските постери:
Маркетинг и промоција: Постерите помагаат за создавање потрошувачка свест и видливост на филмот. Постерите се првиот контакт помеѓу филмот и потенцијалната публика. Добро дизајниран постер може да го воспостави брендот на филмот, пренесувајќи ги неговиот жанр, тон и квалитет, што може да ја привлече целната публика.
Ангажирање на публиката и продажба на билети: Интересен постер може да предизвика љубопитност, како и други емоции и врски, со што генерира заинтересираност и директно влијае на бројот на продадени билети. Целиот промотивен материјал, со постерите на врвот, е клучен за успешна премиера на филмот.
Продажба на сувенири: Самите постери може да се продаваат како сувенири. Тие може да станат колекционерски предмети, особено за популарни или култни филмови, плус и ако се потпишани од актерите. На тој начин тие стануваат не само дополнителен извор на приход туку имаат и вредност, гарантирајќи долгорочен приход.
Освојување на пазарот: Преку глобализацијата и популарноста на социјалните мрежи, постерите се промовираат на многу платформи. Тоа предизвикува филмовите да навлезат на различни пазари, привлекувајќи разновидна публика.
Можности за бизнис и соработка: Креирањето постери генерира побарувачка за графички дизајн и маркетиншки услуги, придонесувајќи за развојот на пазарната економија. Тие исто така имаат и креативен придонес бидејќи за создавање врвен постер, кој верно го прикажува филмот, потребна е беспрекорна соработка меѓу уметниците, дизајнерите и продуцентите.
Инвестиции: Ефективниот маркетинг, вклучувајќи ги и постерите, обезбедува добар поврат на инвестицијата за филмските студија и продуцентите. Со генерирање ран интерес, постерите може да помогнат да се намали финансискиот ризик поврзан со продукцијата и дистрибуцијата на филмот.
Влијание врз општата култура: Повеќето култни филмови во светот се препознаваат по нивниот постер. Одредени бои, фигури и други карактеристики на постерот стануваат главна асоцијација за одреден филм. На пример, постерот за филмот „Вонземјанинот Ити“ (E.T. the Extra-Terrestrial), со Ити и Елиот како се допираат со прстите на ноќното небо, стана симбол на топлина и пријателство.
.webp){kind=icon}
