.webp){kind=icon}
Иако Американецот Бил Гејтс, еден од најбогатите магнати, со години бара поголемо оданочување на богатите (меѓу кои и самиот), се чини дека европските и некои други земји прават малку повеќе по ова прашање отколку САД. Швајцарците, на пример, гласаа за повисок корпоративен данок во јуни минатата година, а Франција го објави дури неодамна - со привремен период на важност, додека не ги закрепне јавните финансии. Ќе важи за околу 0,3 отсто од домаќинствата (оние чии приходи се поголеми од 500.000 евра годишно).
Меѓутоа, како што обично се случува во животот, и овде работите не се црни или бели. Колку реално богатство пријавува еден поединец? Дали богатството е стекнато или наследено? Каде работи и профитира, а каде има регистрирано фирма?
Во минатото некои можеби „скриени“ места, внимателно одбрани за создавање бизнис-империја, излегоа на виделина како т.н. даночни раеви. Таму, а и во сѐ поголем број, своето засолниште го наоѓаат бизнисмените од сите меридијани.
Европа има неколку раја
Италија долго време се сметаше за таков рај - и покрај перцепцијата дека тоа се обично оддалечени егзотични места со понизок животен стандард. Можеби е дојдено време таквиот „третман“ да се плати, бидејќи оваа медитеранска земја можеби и не размислува да го зголеми рамниот данок на странските приходи за новите жители.
Истражувањата покажуваат дека Монако, Италија, Швајцарија, Грција, Малта, Бахамите и Дубаи се меѓу првите земји за привлекување богати бизнисмени од целиот свет. Истовремено овие дестинации не само што привлекуваат странски капитал со своите даночни системи и одредени поволности туку го поттикнуваат и туризмот, кој се наметна како особено важна гранка по фијаското за време на ковид.
Bloomberg
Милан Трбојевиќ, даночен советник и книговодствен директор на „Књишки мољац“, за „Блумберг Адрија“ вели дека Дубаи и Монако се атрактивни затоа што нудат даночни олеснувања, а Грција од истата причина, но и поради златните визи - односно можност за добивање постојан престој.
Малта е најпривлечна за богатите за бизниси со обложување и коцкање бидејќи има специфични закони за тоа.
„Инаку, Кипар е земја со пониски даночни стапки од Србија, а Холандија е земја што има договори со голем број таканаречени даночни раеви, па затоа е и најчестата земја во ЕУ во која бизнисмените отвораат фирми барем од оваа област“, додава Трбојевиќ.
Една нова студија покажува дека речиси две третини (63 проценти) од богатите инвеститори имаат намера да ја напуштат Британија во рок од две години или „наскоро“ доколку новоизбраната лабуристичка влада продолжи со укинување на даночните олеснувања во земјата.
Случајот со кралството е донекаде специфичен и изолиран: т.н. режим „нон дом“ (англ. non-dom) за непостоење на Обединетото Кралство е даночно правило старо 200 години, кое им дозволува на луѓето од Обединетото Кралство да имаат престој на друго место и да избегнуваат плаќање данок на доход и капитални добивки во странство до 15 години. Се проценува дека заклучно со 2023 година 74.000 луѓе го уживале тој статус, во споредба со 68.900 луѓе во 2022 година.
Забелешка: При изборот на даночниот рај треба да ја погледнете пошироката слика, односно корпоративниот данок не е секогаш одлучувачки фактор за избор на земја за да се создаде и прошири бизнис. Иако Унгарија има најниска стапка на тој данок, таа не е меѓу најатрактивните даночни раеви. Од друга страна, Малта, со највисока даночна стапка на листата, од 35 отсто, има посебна даночна структура во согласност со прописите за избегнување на двојното оданочување и работи според следниот принцип: компаниите плаќаат данок на добивка од 35 отсто, каде што по исплатата на дивидендата примателот добива 30 отсто или 6/7 доколку сопственикот на компанијата нема место на живеење во Малта. Ефективната даночна стапка во таа земја е пет проценти.
Пазарите денес се лесно заменливи
Надалеку е познат построгиот даночен систем на Скандинавија, што поттикна многу бизнисмени да се преселат. Меѓу нив е и магнатот за недвижности Торд Колстад, кој ја напуштил својата родна Норвешка пред две години - се пресели во Швајцарија - за да избегне зголемување на данокот на богатство. Но, со оглед на актуелните промени и во таа земја, прашање е колку долгорочно ќе му се исплати тој потег.
Сепак, и покрај заострувањето на своите даночни норми, некои земји остануваат поудобни и подостапни за најбогатите, а дополнително внесуваат белег на луксуз и одредена „додадена вредност“ во нивното секојдневие, како што е случајот со Дубаи.
„Богатите инвеститори сега имаат голем избор и многу домаќини се борат за нив“, изјави за Си-ен-би-си (CNBC) Хелена Мојас де Фортон, извршна директорка за Европа, за Блискиот Исток и Азија и за Азија-Пацифик во компанијата „Кристис интернешнл“ (Christie's International Real Estate).
Конкретно, нејзиниот тим ги советува клиентите за меѓународно преселување, особено оние што живеат во земји што традиционално се сметаат за „безбедни засолништа“, а потоа се случија и политичките превирања (Британија, Франција...). Се проценува дека Британија ќе забележи нето-загуба од 9.500 поединци со висока нето-вредност во 2024 година, што е над двојно повеќе од минатогодишните 4.200.
„Пазарите се лесно заменливи денес. Лесно е за луѓето да се преселат и да ги преселат и своите бизниси“, вели Маркус Мејер, извршен директор на фирмата за недвижности „Марк“.
Долче вита
Меѓу алтернативните понуди што денес им се достапни на ултрабогатите се ослободување од данок на наследство (без рок на употреба) во Монако, Малта и Гибралтар и без приход, капитални добивки и данок на наследство во Дубаи. Во Италија и во Грција рамните даночни режими им дозволуваат на богатите да го избегнат плаќањето даноци за нивните средства стекнати низ светот, со годишен надоместок од 100.000 евра.
„Италија е една од оние земји што им се додворуваат на богатите, верувајќи дека оваа група луѓе ќе придонесат ако се третираат добро“, вели Лесли Меклеод-Милер, извршена директорка на непартиската инвестициска и деловна групација „Форејн инвеститор фор Британ“ (Foreign Investors for Britain).
Во тој контекст треба да се каже дека за време на пандемијата Италија беше една од најпогодените земји во Европа и во светот, од здравствен и туристички аспект. Таа сѐ уште се обидува да закрепне, иако во исто време се бори против прекумерниот туризам. Можеби ова ви звучи парадоксално, но не е. Италија во моментов повеќе ги сака богатите бизнисмени и туристи отколку оние со „плитки џебови“.
