Идејата спортот да стане лабораторија на човечките можности е стара колку и самото натпреварување. Но, она што досега беше табу, сега се претвора во бизнис-модел. „Игрите на суперлуѓе“ – натпревар што отворено дозволува употреба на забранети супстанции под „медицински надзор“ – се планирани за мај 2026 година во Лас Вегас.
Нивен основач е австралискиот претприемач Арон Д’Суза, кој тврди дека светот е подготвен за „поискрен“ спорт – таков што не крие дека човечкото тело е производ на науката, а не само на талентот и тренингот.
Со поддршка од инвеститори како Питер Тил, Кристијан Ангермајер и Балаџи Сринивасан, проектот досега собра десетици милиони долари и веќе привлече први олимписки медалисти кои го напуштиле „чистиот“ систем. Секоја дисциплина – од спринт до пливање – ќе носи награден фонд од 500 илјади долари, а бонус од еден милион ќе добијат оние што ќе урнат светски рекорд.
Бизнис-агол: пазар на перформанси
Од перспектива на инвеститорите, „Игрите на суперлуѓе“ се спортски разорувач– тест на пазарот што ги испитува апетитите на публиката и границите на регулацијата.
Моделот се темели на едноставна теза: ако постои побарувачка за побрзо, посилно и поспектуларно – зошто законот би бил пречка?
Организаторите сметаат на публика на која традиционалниот спорт ѝ станал предвидлив и на брендови што копнеат по вирален ефект. Улогата на морален филтер ја заменува регулиран медицински надзор, што им овозможува да се претстават како технолошки, а не морален експеримент. Комплексот во Лас Вегас е замислен како „доказ на концепт“ – спортска верзија на стартап што продава адреналински спектакл, а не олимписки вредности.
Сепак, зад инвеститорскиот сјај стојат и реални деловни дилеми. Без партнерства со телевизиски мрежи и глобални спонзори, заработката останува ограничена на дигитален интерес и публика што плаќа за пренос. Класичните спортски брендови, свесни за репутацискиот ризик, засега молчат. Ако „Игрите на суперлуѓе“ се позиционираат како паралелен свет за оние што биле казнети или го одбиваат режимот на Светската антидопинг агенција, прашањето не е дали ќе имаат публика, туку дали ќе имаат партнери.
Во пракса, станува збор за тест на пазарните граници во спортот. Ако и публиката и капиталот го прифатат „дозволениот допинг“, тоа ќе отвори врата за нов спортски екосистем надвор од олимпискиот монопол. Ако не, ќе остане само ПР-експеримент со силна морална позадина.
Етички агол: меѓу слободата и одговорноста
За традиционалниот спорт, „Игрите на суперлуѓе“ претставуваат егзистенцијален предизвик. Од Светската пливачка федерација до Светската антидопинг агенција, речиси сите институции на спортскиот поредок ја осудија оваа идеја како опасна и неодговорна. Во нивниот концепт, спортот постои токму за да ги постави границите – што е дозволено, а што не. Без тие линии, исчезнуваат чесноста, безбедноста и довербата.
Прашањето што го поставуваат Арон Д’Суза и неговите инвеститори гласи: дали поединецот е сопственик на своето тело? Ако возрасен спортист под медицински надзор свесно го прифаќа ризикот, зошто системот би го спречил?
Одговорот на спортскиот естаблишмент е јасен – затоа што спортот не е само пазар, туку општествен договор. Спортистите не се изолирани поединци, туку пример за милиони млади, а нивното однесување ги поставува нормите во општеството.
Some athletes are turning to the Enhanced Games, a competition where performance-enhancing drugs are permitted, in return for big financial pay outs https://t.co/lXrd1o4gg1 — RTÉ News (@rtenews) October 15, 2025
Границите на допингот денес ги поставува Светската антидопинг агенција, со поддршка на националните влади и Конвенцијата на УНЕСКО. Листата на забранети супстанции се ревидира секоја година, а сите спортисти во системот потпишуваат обврска дека ќе ја почитуваат. Системот е далеку од совршен, но овозможува заеднички јазик и основен принцип: победата вреди само ако сите играат според истите правила.
Но „Игрите на суперлуѓе“ тоа целосно го отфрлија. Во етичка смисла, со тоа се брише разликата меѓу спортското натпреварување и биомедицинскиот експеримент. Ако победникот користи супстанца што конкуренцијата не ја сака или не може, натпреварот станува демонстрација на ресурси, а не на умешност. А ако дополнително се наградува уривање рекорд постигнат под поинакви правила, се губи заедничкиот контекст на спортскиот успех.
Судир на светови и можен епилог
Случајот со „Игрите на суперлуѓе“ не е само прашање на допинг, туку судир на два системи на вредности – слободно-пазарниот и институционалниот. Првиот тврди дека човечкото тело е поле за иновации и профит, додека вториот гледа на спортот како на културно добро што не може да се приватизира.
Во тој судир се најдоа и самите спортисти – едни кои сакаат да го искористат својот максимум, и други кои веруваат дека тоа би ја уништило смислата на играта.
Во правна смисла, судирот дури започнува. Организаторите веќе поднесоа тужби против Светската антидопинг агенција и Светската пливачка федерација, обвинувајќи ги за нарушување на антимонополските закони. Исходот ќе ја одреди не само иднината на проектот, туку и правото на спортските федерации да ги санкционираат оние што настапуваат надвор од нивниот систем.
Ако „Игрите на суперлуѓе“ успеат, светот ќе добие два паралелни спорта – еден регулиран со правила на здравје и морал, а друг со пазарот и доброволната согласност. Ако пропаднат, спортот ќе потврди дека неговите граници не се само бирократски, туку цивилизациски.
Меѓу бизнисот и етиката останува прашањето што оди подалеку од допингот: колку сме подготвени да платиме за спортот да остане спорт, а не само спектакл на перформансот?
.webp){kind=icon}
