Регионалната кошаркарска лига што некогаш се сметаше за „постјугословенски проект“ денес повеќе личи на пазарен производ отколку на спортски сојуз. Со приклучувањето на клубови од Дубаи, Виена и Клуж, сезоната 2025/2026 ја претвора АБА-лигата во пример за нов модел на натпреварување – каде што географијата има само симболична вредност, а главен критериум станува пазарниот потенцијал.
Слична насока веќе неколку години следат и други спортови. Европскиот фудбал се движи кон затворени системи преку иницијативи како Суперлигата, додека Евролигата и Обединетото рагби-првенство веќе функционираат како транснационални брендови со ограничен број учесници. Мотивот е ист – финансиска стабилност, контрола на содржината и остварување приходи од глобалната публика.
АБА-лигата природно се вклопи во овој тренд. Иако е основана врз заедничката кошаркарска традиција на поранешната држава, денес сè повеќе личи на „комерцијална платформа“ што ги поврзува пазарите од Централна и Југоисточна Европа, па до Блискиот Исток. Клуж, Виена и Дубаи се доказ за нејзината деловна еволуција.
Прочитај повеќе
Рекордни плати и договори - започнува новата НБА-сезона
Новата, 80. НБА-сезона започнува вечерва, а ќе ја отвори актуелниот шампион Оклахома Сити тандер со натпревар против Хјустон рокетс.
21.10.2025
Како германската кошарка стана европско злато и пример за бизнис
Евробаскет 2025 покажа два модела: германскиот расте преку младите и националната лига, турскиот се потпира на клубовите и на државата – и двата носат успех, но со различни ризици.
16.09.2025
Зошто осигурувањето на кошаркарите е најголем ризик за репрезентациите?
Богдан Богдановиќ официјално го заврши Евробаскет 2025 поради скинат заден вкрстен лигамент. Кошаркарската асоцијација на Србија објави дека капитенот, во договор со Лос Анџелес клиперс, ќе го продолжи лекувањето во САД.
04.09.2025
Дали конкурентноста го уби гламурот на американскиот спорт
Оклахома и Индијана донесоа нова шампионска крв, но по цена на гледаноста.
02.07.2025
Лејкерси ги уриваат сите рекорди, се продаваат за 10 милијарди долари
Семејството Бас се согласи да продаде мнозински удел на сопственикот на Лос Анџелес Доџерс и извршен директор на „Гугенхајм Партнерс ЛЛЦ“, Марк Волтер.
19.06.2025
Новата сезона носи рекордни 18 клуба, распоредени во две групи. „У-БТ Клуж-Напока“ (U-BT Cluj-Napoca), „БЦ Виена“ (BC Vienna) и „Дубаи клуб“ (Dubai Club) влегоа со тригодишни договори што гарантираат стабилност и јасно дефиниран деловен модел.
Како што објаснува Хајрудин Пролиќ, дигитален уредник на „Арена спорт БХ“, клубовите како Клуж „бараат повеќе од националното првенство – посилна конкуренција и видливост на пазарите што им овозможуваат побрз спортски и деловен раст“.
Романскиот првак, кој веќе пет сезони доминира во домашното првенство, во АБА-лигата гледа излез од затворениот круг и пристап до публика навикната на висок квалитет на натпреварување.
Виена и Дубаи, пак, внесуваат сосема нови димензии. Виена ги отвора вратите кон Германија, Австрија и Швајцарија, односно кон DACH-пазарот и кон спонзорските брендови што целат кон Централна Европа, додека Дубаи – со својата „Кока-Кола арена“ (Coca-Cola Arena) и инфраструктура од светска класа – го носи концептот на „дестинациско место“ (destination venue), врвна угостителска понуда, високи цени на билетите и претворање на кошарката во настан со дополнителна вредност.
Нов модел: прво бизнис, потоа спорт
АБА-лигата сè повеќе се вклопува во глобалниот образец на „лигификација“ на спортот, каде што натпреварите се третираат како инвестициски производи, а не исклучиво како спортски пирамиди. Заедничкиот интерес, растот на приходите, брендирањето и стабилниот систем на права стануваат поважни од географските граници. Во тој контекст, Виена, Клуж и Дубаи не се исклучоци, туку природен дел од еволуцијата.
Пролиќ предупредува дека ваквата логика има и свои ризици.
„Проблемот е што ваквите натпреварувања најчесто ги контролираат самите клубови, кои по потреба ги менуваат правилата и ја претвораат лигата во затворен систем. Жалбите на спорни одлуки често немаат ефект, бидејќи најбогатите клубови практично стануваат недопирливи“, вели тој.
Токму тоа покажува дека пазарната стабилност има своја цена – намалување на спортската меритократија и ризик од создавање елитизам во рамките на натпреварувањето.
ФИБА на маргините, капиталот во центарот
За разлика од националните првенства, АБА-лигата – исто како и Евролигата – функционира надвор од структурата на ФИБА. Тоа значи дека нема автоматски пласман од домашните лиги, ниту јасна врска со европската ранг-листа. Клубовите учествуваат врз основа на лиценцирање и финансиска стабилност, а не на пласман.
Пролиќ истакнува дека тоа го поткопува спортскиот мотив што со години бил темел на европската кошарка, бидејќи системот сè повеќе личи на затворен инвестициски круг во кој „играат оние што можат да си го дозволат тоа“. Во тој контекст, АБА-лигата денес повеќе претставува регионален „бренд-еквити“ проект отколку спортско првенство – платформа што продава внимание, а не само спорт.
И додека навивачите можеби чувствуваат носталгија по времињата кога дерби-средбите меѓу Партизан, Црвена ѕвезда, Цибона и Задар значеа судир на различни кошаркарски школи, денешната лига повеќе личи на холдинг-компанија со франшизна структура. Брендирањето на лигата стана еднакво важно како и брендирањето на клубовите, а логиката на управување сè повеќе потсетува на американските професионални спортови – централизирани права, заеднички маркетинг и селективен пристап кон новите членови.
Дубаи и Виена носат нова публика и спонзорски можности, Клуж обезбедува натпреварувачки континуитет, а самата лига може да добие економски замав што ги надминува границите на регионот.
Пресврт меѓу идентитетот и пазарот
АБА-лигата повеќе не е само простор на спортска носталгија, туку тест-лабораторија за нов облик на регионални натпреварувања во Европа.
Меѓу моделот на ФИБА, заснован на хиерархија, и американскиот модел базиран на комерцијални лиценци, АБА најде среден пат – лига во која заедничкиот интерес го презема приматот над географијата, а капиталот над традицијата.
Ова е новата реалност. Лигите стануваат деловни екосистеми, а не територијални мапи. Но прашањето е колку долго таквата логика ќе може да го зачува спортскиот дух што ја направи кошарката од овие простори глобално препознатлива.
.webp){kind=icon}
