Технологии што ќе ја обележат 2024-та во светот и во Македонија

Технологијата се движи со неверојатно брзо темпо. Понекогаш изгледа како секоја недела да излегуваат нови технологии и иновации што можат засекогаш да ни го променат животот. Но, во напливот од најави за големи технолошки новитети и кул гаџети, лесно е да се изгуби чекор со неверојатните начини на кои напредува светот.

Токму затоа на почетокот од годината решивме да направиме преглед на технологиите за кои се очекува да ја обележат 2024 година.

Притоа, важно е да се нагласи дека годинава постои потенцијал низа технолошки иновации што моментално се во различни фази на развој да се дополнат една со друга и да создадат дигитална, материјална и социјална реалност каква што не сме виделе.

Несомнено, сврзувачко ткиво на ваквите технологии што доаѓаат ќе биде вештачката интелигенција (ВИ), која својот голем пробив го имаше во 2023 година. 

Вештачката интелигенција како темел на идниот развој

Во таа насока размислува и Бојан Стојковски, главен уредник на IT.mk и англиското издание IT Logs, кој очекува 2024-та да се покаже како година на развој на ВИ односно да видиме уште поголем број стартапи и компании што ќе работат на продукти и услуги во оваа индустрија.

Бојан Стојковски Приватна архива

„Само во регионот на Централна и Источна Европа (ЦИЕ) минатата година беа мапирани повеќе од 900 стартапи и компании што работат со некој тип на ВИ и очекувам значително зголемување на оваа бројка во текот на годината“, нагласува тој.

На ова се надоврзува и неговиот колега Никола Бурагев, главен уредник на порталот за технологија „Конект.мк“, кој очекува ВИ да наиде на сè поширока примена во различни области, од здравството до образованието, преку роботиката и бизнисите.

„Вештачката интелигенција, која е столб на попопуларните четботови ЧетГПТ (ChatGPT), Дали (Dall-E) и Бард (Google Bard), ќе стане составен дел речиси од сите бизнис-софтвери што ќе бидат во понудата“, вели тој.

Bloomberg

Македонски систем со вештачка интелигенција за поддршка на бизнисите

И кај нас веќе постојат компании што го согледуваат потенцијалот на вештачката интелигенција во поглед на бизнисот и деловното работење. Таков пример е Актос (Aqtos), бизнис-оперативен систем што го олеснува работењето на компаниите. Неговиот основач Дамјан Дано за „Блумберг Адрија“ вели дека во 2024 година бизнисите мора да го адресираат и проблемот со продуктивноста, раководењето на компаниите и менаџирањето на работните задачи.

„Актос со помош на машинско учење и вештачка интелигенција ги обединува сите бизнис-процеси и им овозможува на сопствениците и менаџерите на лесен начин да раководат со своите тимови и компании. Во софтверот додадовме и начин за следење активности во компанијата во реално време, преку функционалност слична на ЕКГ за човекот. Бидејќи постојат преголем избор на разни алатки и голема главоболка кај бизнисите за индивидуални и скапи интеграции, ваквите алатки 'сè во едно' очекувам да почнат да бидат нова норма“, објаснува Дано, кој додава дека други актуелни трендови годинава очекува да бидат надградените дигитални асистенти, како Сири (Siri), Кортана (Cortana) и сл., дигиталните валути (особено по прифаќањето на биткоин ЕТФ фондови) и применливоста на технологијата веб3.

Слично како него, и Стојковски очекува голем подем на стартапи од финтек-секторот (финансиска технологија) и криптоиндустријата. 

„Почетокот на годинава веќе покажува нови поместувања и чекори кон закрепнување на криптосекторот, што ќе предизвика и повторни инвестиции и враќање на довербата по многуте скандали што ја погодија оваа индустрија во изминатите неколку години“.

Телефоните стануваат уште попаметни

Еволуцијата на вештачката интелигенција во мобилните телефони исто така е неверојатен потфат, кој ги трансформира овие уреди од обични алатки за комуникација во интелигентни асистенти. Мобилните телефони првично беа ограничени на основните функции, но со развојот на вештачка интелигенција тие прераснуваат во моќни компјутерски уреди. 

Примената на ВИ во паметните телефони во наредниот период ќе стане уште поинтензивна и ќе се одвива преку користење напредни алгоритми за анализирање на однесувањето на корисниците, преференциите и шемите на користење за да ја приспособи функционалноста на уредот. Сето тоа ќе има цел да ја олесни употребата и да им заштеди време на корисниците.  

„На пазарот ќе се појавуваат сè повеќе паметни телефони со вградени ВИ-чипови, a веќе е извесно дека таква функционалност поседуваат новите паметни телефони од 'Самсунг' односно серијата’галакси С24’ (galaxy S24)“, нагласува Никола Бурагев. 

Во тој контекст, поголем прогрес годинава се очекува кај виртуелните асистенти што ги разбираат и одговараат на командите на корисникот, извршуваат задачи и обезбедуваат информации. Тоа не само што ќе ги рационализира секојдневните активности туку и ќе ја подобри пристапноста за корисниците, со што паметните телефони ќе станат многу повеќе од само уреди за комуникација. Тука исто така ќе биде и подобреното предвидување на текстот и предлозите за довршување на реченицата при пишување пораки, а меѓу другото и препознавањето објекти од страна на камерата, што ќе го подобри не само искуството при фотографирање туку и ќе им помогне на корисниците да распознаваат различни предмети и објекти, наедно нудејќи им и повеќе информации за нив.

Темната страна на прогресот

Брзиот развој на вештачката интелигенција има и негативни страни, а познавачите се особено загрижени за т.н. дипфејк (англ. deepfake) содржини, односно технологија преку која можат да се креираат видеа во кои лицето и телото на вистинските протагонисти се заменуваат со друг лик или, пак, им се монтираат изјави што всушност никогаш не ги кажале.

Во тој контекст, истражување на Светскиот економски форум (WEF) во пресрет на самитот во Давос покажа дека над 1.400 експерти, креатори на политики и индустриски лидери за најголема закана во следните две години ги сметаат токму лажните информации.

Светскиот економски форум предупреди дека широката употреба на дезинформации и лажни вести може да го загрози легитимитетот на новоизбраните влади. Тоа може да доведе и до насилни протести, а во некои случаи дури и до тероризам.

„Во поглед на сајбер-безбедноста очекувам фокусот да биде на дипфејк-технологијата, која има огромна моќ. Бидејќи станува збор за нови технологии, ќе бидеме соочени и со многу предизвици и дискусии како истите тие да се менаџираат и да се постават некои основни правила на игра за нивна употребливост, а тоа нема да биде воопшто лесно“, смета Дамјан Дано, кој, покрај тоа што е основач на Актос, е и експерт за дигитална трансформација.

Дамјан Дано Приватна архива

На крајот на минатата година Европската Унија постигна договор за легислатива што беше претставена како прв закон во светот за вештачка интелигенција. Дел од легислативата, позната како Акт за вештачка интелигенција (AI Act), наведува дека моделите за кои се смета дека претставуваат „системски ризик“ ќе бидат предмет на дополнителни правила. ЕУ ќе го утврдува тој ризик врз основа на количеството компјутерска моќ што се користи за обука на моделот. Прагот е поставен на оние модели што користат повеќе од 10 трилиони трилиони (или септилиони) операции во секунда.

Но тешките дискусии што се водеа во рамките на Унијата пред договорот за оваа легислатива нагласуваат колку стана спорна дебатата за регулирање на вештачката интелигенција, што ги подели светските лидери и технолошките директори додека генеративните алатки продолжуваат да експлодираат во популарност. 

Виртуелна и проширена реалност

Годинава ќе биде неминовна и глобалната популаризација на технологиите за АР (проширена реалност) и ВР (виртуелна реалност).

Бурагев од „Конект.мк“ смета дека тоа најмногу ќе биде поттикнато со почетокот на продажбата на очилата за проширена реалност на „Епл“ (Apple), наречени „вижн про“ (Vision Pro), која во САД е најавена веќе за 2 февруари. 

„Во текот на годината се очекува овој уред на „Епл“ да се појави и на другите пазари низ светот, вклучувајќи ја и Европа. Како во случајот со ајфон, aјпад, ’eпл воч’, кои ги популаризираа категориите паметен телефон, таблет и паметен часовник, истото тоа очекувам да се случи и со 'вижн про', a со лансирањето на првата верзија на уредот очекувам и развој на илјадници иновативни апликации што ќе го откријат огромниот потенцијал на проширената реалност“, вели тој.

Апликации што ќе нè „залепат“ за екраните

Во однос на апликациите што ќе доминираат годинава, Бурагев посочува дека фокусот ќе биде ставен на купувањето во рамките на апликациите, вградувањето на вештачката интелигенција во мобилните апликации и промените во пејзажот на социјалните медиуми. 

Никола Бурагев Приватна архива

„Лансирањето на ЧетГПТ поттикна револуција минатата година и очекувам дека најпопуларни ќе бидат мобилните апликации со примена на генеративната вештачка интелигенција и големи јазични модели (анг. Large language model - LLM). Годинава очекувам дефинитивен крај на микроблогинг-платформите, бидејќи приматот го заземаат социјалните мрежи базирани на видео и фотографии, а неприкосновен лидер на пазарот би требало да остане Тикток. Покрај овие трендови, очекувам и враќање на мобилниот гејминг и нови видеоигри со импресивни графички можности, чиј развој ќе биде поттикнат од моќниот хардвер на премиум мобилните уреди“.

Во контекст на мобилните апликации може да се спомене и забелешката на новинарот на „Блумберг“ Бред Стоун, кој очекува годинава „Епл“ да го отвори својот сервис за текстуални пораки „ај-месиџ“ (iMessage).

„'Епл' се обврза дека во 2024 година на ајфоните ќе го поддржи стандардот за пораки наречен РЦС (англ. Rich Communications Services). За корисниците на андроид, тоа значи дека испраќањето видеа и текстуални пораки до групи корисници на ајфони конечно ќе функционира беспрекорно. 'Епл' цврсто верува дека богатите карактеристики на 'ај-месиџ' се важна точка во однос на продажбата на нивните паметни телефони, па веројатно го прават тоа неволно, само за да се приспособат на новите правила на ЕУ што наложуваат интероперабилност. Сепак, ова е веќе задоцнет чекор за враќање на пораките кон универзалниот стандард каков што беше некогаш“, вели Стоун.

Сите ќе држат чекор поради стравот од пропуштање

Покрај развојот на новата технологија, во текот на годината од големо значење ќе биде и начинот на кој таа се применува, но и колку брзо ќе биде прифатена од страна на крајните корисници во светот, но и кај нас. Дамјан Дано вели дека стравот од пропуштање (англ. Fear of missing out - FOMO) за бенефиција од новите технологии ќе биде уште позастапен во 2024-та отколку претходните години, особено по бумот на општата примена на вештачката интелигенција и закрепнувањето на криптосекторот, предводено од биткоинот. 

„Прифаќањето нови технологии ќе продолжи со забрзано темпо, оние што ќе одлучат да се адаптираат побавно, ќе почнат да заостануваат зад конкуренцијата. Тековната промена на работоспособната генерација, во комбинација со глобализацијата и индивидуализмот присутен кај генерацијата зед (Z), која сега влегува во индустријата, нема воопшто да им олесни на бизнисите што не се подготвени за брзи промени и адаптации на нови технологии како Актос, од кои бизнисите може да согледаат инстант бенефиции“. 

„Слободно може да се каже дека во однос на технологијата, 2024-та ќе биде сѐ само не здодевна година“, заклучува тој.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар