Роботакси: Каде веќе возат, кој ги произведува, дали се профитабилни?

Денеска очите на јавноста се вперени во претставувањето на автономните такси-возила на „Тесла“ (Tesla). „Се пишува историја“, изјави Илон Маск, извршен директор на компанијата. На социјалната мрежа X тој исто така наведе дека откривањето на роботакси-возилата ќе биде најважниот момент за „Тесла“ од претставувањето на „модел 3“ пред речиси девет години. Проверивме кој сè влегува во трката за автономни автомобили и кој е најуспешен во тоа.

Есента во 2015 година водачот за дизајн во „Епл“ (Apple), Џони Ајв, му претстави на Тим Кук концепт на автономно возило без волан со целосно футуристички ентериер. Тоа беа првите почетоци на автономниот автомобил на „Епл“, иако „Епл“ никогаш официјално не зборуваше за тој проект.

Во текот на програмата, позната под името „Титан“, „Епл“ пријави повеќе од 200 патенти поврзани со автомобили, извести „Никеи“ (Nikkei Asia). Во 2017 година дури размислуваа за преземање на „Тесла“. На врвот на проектот работеа повеќе од пет илјади луѓе. „Епл“ презеде неколку компании, регистрира поголем број тест-возила и повеќепати ги менуваше водачите на проектот. По 10 години и повеќе од 10 милијарди долари, се откажаа од проектот. Во февруари 2024 година проектот беше укинат за „Епл“ да ѝ се посвети на вештачката интелигенција. Кој останува во играта за автономни возила и колку далеку стигна?

Многумина се откажаа 

Моментално многу компании се занимаваат со развој на автономни роботизирани такси-возила. Создавањето автомобил што во преполните градски средини ќе функционира без помош од возач се покажа како голем предизвик. Никој уште не постигнал петто, највисоко ниво на автономија на возилата.

Mercedes-Benz

Компаниите моментално постигнуваат најмногу четврто ниво, што значи високо ниво на автономија во урбани средини, но не целосно. Меѓу нив се „Вејмо“ (Waymo) и „Мерцедес“ (Mercedes-Benz), а наводно и кинеската компанија „Баиду“ (Baidu).

БМВ (BMW) е на третoто ниво (возачот секогаш мора да биде подготвен да го преземе управувањето), „Тесла“ е на второто (тоа се асистентски програми како темпомат, системи за одржување на лента), додека многумина во текот на развојот веќе се откажаа. „Форд“ (Ford) и „Фолксваген“ (Volkswagen) пред две години ја укинаа својата заедничка компанија „Арго еј-ај“ (Argo AI), а сега одделно развиваат напредни системи за возење, извести „Верџ“ (The Verge).

Автономните автомобили доживеаја голем удар во 2018 година, кога автономно возило на „Убер“ (Uber) удри пешак. „Убер“ потоа во 2020 година му го продаде својот оддел за автономни возила на стартапот „Аурора“ (Aurora), извести „Ројтерс“ (Reuters).

„Вејмо“ на „Гугл“ веќе нуди возења 

Најдалеку со автономните роботизирани такси-возила моментално стигна  компанијата на „Гугл“ (Google), „Вејмо“. Технолошкиот гигант веќе со години тестира автономни возила на патиштата. Сè повеќе нивни возила може да се забележат на патиштата на американските градови. Според некои процени, автономните автомобили на „Вејмо“ веќе поминале повеќе од 32 милиона километри. Можете да ги препознаете по белите модели „јагуар ај-пејс“ (Jaguar I-Pace) со вградени камери и сензори. Последен пат го видов годинава во Лас Вегас, каде што возач му свиреше поради колебање на семафор.

Waymo

Автономните такси-возила на „Вејмо“ возат без возач. Се снаоѓаат во тесни улици, при стеснување на ленти и претекнување и знаат да се тргнат настрана за возила на итна помош. Во јуни ја лансираа апликацијата „Вејмо уан“ (Waymo One), која на корисниците во Сан Франциско, Остин и во Феникс им овозможува користење автономни такси-возила. Секако, не може без тешкотии. Жителите на Сан Франциско повеќепати се жалеле на возилата на „Вејмо“, кои ноќе не можат да комуницираат при паркирање. Според извештаите, по шест милиони поминати километри, „Вејмо“ учествувал во помалку несреќи во споредба со возачите. Иако акцентот се става на безбедноста, компанијата во мај двапати беше предупредена од федералните регулатори да ја провери безбедноста на нејзините такси-возила.

 

 

Експеримент во Кина со помош на државата 

Кина спроведува еден од најголемите експерименти со роботизирани такси-возила. Најмалку 16 града им овозможиле на компаниите тестирање на возила без возач на јавни патишта, а возилата ги развиваат најмалку 19 кинески производители на автомобили. Ниту една друга земја не дејствува толку агресивно на тоа поле, извести „Њујорк тајмс“ (New York Times). Државата им нуди значителна помош на производителите: градовите одредуваат тест-области за роботизирани такси-возила, а цензорите ги ограничуваат онлајн дискусиите за инциденти и несреќи за да ги намалат стравовите на јавноста кон таа технологија во подем.

Уште една причина за кинеското водство во развојот на автономни возила е сè построгата контрола над податоците. Кинеските компании поставија клучни истражувачки објекти во САД и во Европа и резултатите ги испратија во татковината. Ниту едно истражување во Кина не смее да ја напушти земјата, пишува „Њујорк тајмс“. Поради тоа, на странските производители им е тешко да го користат знаењето стекнато во Кина за автомобили што ги продаваат во други земји.

Во мај годинава кинескиот технолошки гигант „Баиду“ започна да нуди возења со роботизирано такси преку апликацијата „Аполо го“ (Apollo Go) во Вухан. Станува збор за шеста генерација на возила, кои според извештаите на локалните медиуми чинат околу 25 илјади евра. Моментално флотата има 500 возила, а до крајот на годината би можела да порасне на илјада, извести „Си-ен-ен“ (CNN). Платформата за роботизирани таксија „Аполо го“ треба да биде профитабилна до 2025 година.

Мате Римац го претекна Илон Маск 

За следната приказна за автономни возила треба да се упатиме до Загреб. Во март хрватската компанија „Проџект 3 мобилити“ (Project 3 Mobility / P3M), поддржана од „Римац груп“ (Rimac Group), ја започна првата фаза на тестирање на системот за автономно возење. Тие почнаа со мапирање на улиците на Загреб. Во таа фаза на собирање податоци користат различни тест-возила, вклучувајќи и „тојота јарис“, со кои управуваат квалификувани тест-возачи. Мате Римац во јуни го претстави роботизираното такси „верне“ (Verne), автономно електрично возило што треба да започне да се користи на патиштата во 2026 година. Станува збор за електричен двосед без волан, кој ќе вози автономно со помош на платформата „Мобилај драјв“ (Mobileye Drive) и низа сензори, камери и радари.

Rimac Automobili

Тие се насочени кон четвртото ниво на автономно возење. Покрај автомобилот, развија цел екосистем, кој се состои од три дела: првиот е возилото, вториот е апликацијата, а третиот е инфраструктурата. Инфраструктурата ќе биде т.н. матична (mothership) станица, каде што „верне“ ќе се полни, чисти и одржува. П3М планира да воведе роботизирани таксија на улиците на Загреб во 2026 година, а следната година и во Велика Британија и во Германија. Компанијата собра 100 милиони евра од приватни инвеститори.

Маск ќе го претстави она што го ветуваше уште во 2020 година 

Ниту една компанија не вложила толку многу во компјутерско управување со возење како американскиот производител „Тесла“. Сепак, нивниот автопилот-систем, претставен во 2014 година, и системот „фул селф драјвинг“ (Full Self-Driving) не се навистина автономни.

Првиот човек Илон Маск, познат по своите грандиозни ветувања и најави, уште во 2019 година изјави дека е многу уверен дека „Тесла“ веќе следната година ќе има функционално роботизирано такси. Маск целеше на највисокото, петто ниво на автономност, но се излажа. „Тесла“ сè уште е на второто ниво. Петтото ниво значи автономно возење секаде каде што може да вози човек. Проблемот со тоа ниво не е само инженерски туку и филозофски, бидејќи системот мора да биде способен сам да управува со возилото во сите сценарија.

 

 

Моментално тоа ниво на автономија технолошки не е можно, ни рече на почетокот на годината Хансом-Јорг Вогл, кој во баварскиот БМВ го води одделот за развој на хардвер и софтвер. Маск вечерва ќе го претстави долгонајавуваното роботизирано такси под името „сајберкеб“ (CyberCab). Првичното претставување беше планирано за 8 август, но потоа беше поместено за октомври. Маск пред неколку дена најави дека возачите на автомобили „тесла“ што доплатиле за софтверскиот пакет „фул селф драјвинг“ наскоро ќе можат цела година да возат без воопшто да го допрат воланот. Моментално нема докази што би го поддржале таквиот заклучок, предупредуваат во „Форчн“ (Fortune).

Времето за претставување роботизирано такси не е најповолно, бидејќи на „Тесла“ ѝ паѓаат маржите поради производството на „сајбертрак“ (Cybertruck) и забавувањето на пазарот на електрични возила. Новото возило би значело дополнителни инвестиции во производството и можност за нови проблеми, што не им се допаѓа на инвеститорите, пишува „Тек кранч“ (TechCrunch).

Ладен туш за „Џенерал моторс“

Додека Кина на различни начини го поддржува развојот на индустријата, регулаторите во другите земји се повнимателни. „Круз“ (Cruise), одделот за роботакси на „Џенерал моторс“ (General Motors), минатата есен мораше да ги прекине услугите во САД откако едно од нивните возила во Сан Франциско удри и повлече пешак. Калифорнискиот регулатор подоцна привремено ѝ ја одзеде лиценцата на компанијата. „Круз“ продолжи со ограничено тестирање во Феникс. Во јули компанијата го прекина развојот на автономното возило под името „ориџин“ (Origin) на неодредено време, извести „Фајненшл тајмс“ (Financial Times).

Персоналот од одделот „Круз“ ќе се фокусира на следната генерација на „шевролет болт“ (Chevrolet Bolt). Одлуката за прекин на производството на „ориџин“ предизвика трошок од 605 милиони долари во второто тримесечје. Прашањето што се поставува, а на кое веројатно долго нема да има одговор, е дали роботизираните такси-компании, освен кинеските кои ги поддржува државата, можат да бидат профитабилни? „Круз“ минатата година на „Џенерал моторс“ му донесе загуба поголема од две милијарди долари.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар