.webp){kind=icon}
Дали сакате да знаете како да заработите пари на берзата? И особено, дали сакате да знаете што ќе ви даде предност пред сите други? Мислам дека сакaте, и јас не сум првиот човек што пишува за финансии, а мисли така.
Читам прекрасна книга со наслов „Invested: How Three Centuries of Stock Market Advice Reshaped Our Money, Markets, and Mind“, прекрасно дело на петмина посветени академици што опфаќа период од дури 300 години на совети за инвестирање. Кога сето тоа ќе го соберете, се сведува на голем број книги. Но, ако ја прелистате содржината на неколку од нив ќе согледате дека под различни наслови има главно исти, добри совети, оние што треба да ги слушаме денес, а кои требало да се слушаат и во 18 век.
Овој жанр го вовел Томас Мортимер во 1761 година, со неговиот „пионерски“ водич за берзата, „Every Man His Own Broker“, кој се заснова на популарната идеја дека експертите се прилично преценети. По водичот „Every Man His Own Broker“ следеа популарни публикации како „Every Man His Own Doctor“ и „Every Man His Own Lawyer“. Одзивот кај читателите беше исклучителен, книгата стана хит „кој мина низ пет изданија за нешто повеќе од 12 месеци“, според Invested.
Успехот на Мортимер во објаснувањето на она што е очигледен пазар (кој не би сакал да знае како да се збогати?) поттикна серија слични публикации. „Epitome of the Stocks and Public Funds“, книгата на Томас Форчн, за првпат беше објавена во 1796 година и помина низ 17 изданија до 1856 година. На почетокот на 19 век, бумот на акционерските друштва создаде сосема ново поле за финансиските писатели, па памфлети со совети за акциите во рударството и железничките компании се појавија во импресивен број во САД и Велика Британија, при што книгата „A Short Sure Guide to Railway Speculation“, стана класика во овој жанр.
Оттогаш количината на овие публикации ги надмина очекувањата, а сега ги има десетици илјади. Но, она што Invested го појаснува е дека жанрот е многу малку променет. Уште откако Мозес Смит ја напиша „Plain Truths About Stock Speculation“ во 1887 година, Бартон Г. Малкил „A Random Walk Down Wall Street“ во 1973, а Џим Кармер „Mad Money: Watch TV, Get Rich“ во 2006-та и „Don’t Panic: How to Manage Your Finances and Financial Anxieties During and After the Coronavirus“ во 2020 година, основната порака останува иста. Науката и предвидливоста се кријат зад пазарот. Редовно можете да ги победите. Следете ги правилата и сè ќе биде едноставно како грав.
Depositphotos
Па, какви правила можеме да извлечеме од овие 300 години? Што го издржа тестот на времето?
Кога каматните стапки се високи, берзата ви треба помалку отколку кога се ниски. Интересна динамика е зголемувањето на бројот на книги со советодавни содржини кога приходите се ниски и кога инвеститорите сметаат дека нивните депозити се скратени. Во доцните 1800-ти и раните 1900-ти, Хенри Хес, финансиски новинар, истакнал дека неговите читатели немаат друг избор освен „безбедно да ги насочат своите финансии помеѓу Сцила со низок профит и Харибда со висок ризик“. Сетете се, се разбира, на претходната деценија.
Не правете високи трошоци. Од првиот ден, Мортимер предупреди дека не само што е невозможно „брокерот да му даде чесен и непристрасен совет на кој било господин“, туку и дека нивните провизии ќе ги изедат сите потенцијални приноси. Тој заклучува дека заобиколувањето на брокерите „ќе ѝ заштеди на јавноста половина милион годишно“. Денес, овој совет се појавува во стотици книги за пасивно инвестирање, при што „Little Book of Common Sense“ на авторот Џон Богл на оваа тема мора да се прочита.
Барајте вредност. Вилијам Ферман, автор на „The Stocks Examined and Compared“ од 1795 година, жестоко настојувал неговите читатели да прават „вистински купувања“, а "The Intelligent Investor: The Definitive Book on Value Investing" е токму тоа.
Диверзифицирајте. Книгата на Битон „Guide to Investing Money“ од 1870 година, јасно пренесува дека инвеститорите кои купуваат обврзници треба да ги поделат своите средства на турски, италијански, шпански, египетски и аргентински заеми (!), наместо да се фокусираат само на еден. Хари М. Марковиц ја модернизира идејата во неговата класика „Portfolio Selection: Efficient Diversification of Investments“.
Конечно, размислувајте долгорочно и држете ги вашите емоции под контрола. Вака Малкил ги сумира сите 300 години пишување на оваа тема: „Не е тешко да се заработат пари на пазарот. Она што е тешко е примамливото искушение да ги фрлите своите пари на кратки игри со цел брзо да се збогатите. Тоа е очигледна лекција, но често се игнорира“.
Меѓутоа, се поставува следното прашање - со толку многу објавени книги на оваа тема во кои сè изгледа толку едноставно, зошто уште не сме сите богати?
Во овој контекст можете и да се запрашате зошто сите не сме започнале успешен бизнис или зошто сите не сме толку прекрасно слаби. Одговорот е уредно даден во насловот на инвестициската книга на Ричард Олдфилд, „Simple But Not Easy“.
Bloomberg
Книгите за претприемништвото, слабеењето и инвестирањето кажуваат едноставни вистини. Важно е да започнете. Променете ги вашите навики во исхраната. Купувајте евтино и продавајте скапо. Но, тие не нудат магија, нема посебна таблета за тоа. За да бидеме слаби, успешни или богати, треба да преземеме акција, да се храниме поинаку, да започнеме бизнис, да научиме метод на вреднување, а најчесто не го правиме тоа. Наместо тоа, финансиските книги ни служат како книги за самопомош, повеќе како потсетник на тие можности отколку што било друго. Ако прашате успешен издавач на финансиски книги што продава, ако е искрен, ќе каже дека не продава решенија, туку „надеж“.
Добрата вест е дека ако сакате да ја направите таа надеж реалност, сега е време. Пред две години, според Бен Инкер од ГМО, глобалната берза беше, со неколку мали исклучоци, толку прескапа што влезот гарантирал губење на капиталот. Тоа не е случај денес. Минатата година, глобалните пазари изгубија околу 25 отсто, приспособено на инфлацијата, а има многу области во кои можете безбедно да инвестирате ако имате среднорочна цел, при што Јапонија, пазарите во развој и Обединетото Кралство се подобри од другите во однос на проценувањето на вредноста.
Затоа, следете ги основните инструкции од само една од многуте инвестициски книги на вашата полица, и иако можеби ќе го следите пазарот повеќе отколку што ќе победувате на него, барем ќе започнете. И нема да мора да купувате повеќе книги.
