Фоторобот на „совршениот“ македонски инвеститор – како „играл“ на берзите?

Редовно и агресивно купувал од блу-чиповите на македонскиот пазар изминативе десетина години, но одвоил и еден мал дел од своите пари за да купи биткоин или етереум. За време на ковид-кризата останал мирен, не паничел и не продавал, туку и си ги зајакнувал позициите додека владееше општ хаос во светот. Откако македонските инвеститори добија законска можност директно да вложуваат на странските берзи пред неколку години, почнал дел од своето портфолио да го пренесува надвор. Тоа го прави со свежи пари, не продавајќи ги позициите на Македонската берза. Со паметна селекција на странските пазари купува во „Тесла“, „Енвидија“, „Мајкрософт“ и останатите од „величествената седумка“. Од пред година дена, почнува да ги намалува позициите во домашни компании и ги пренасочува тие пари во ЕТФ-и со злато.

Еве, вака отприлика „играл“ на берзите „совршениот“ македонски инвеститор изминативе 10-15 години според зборовите на македонските брокери и индивидуални инвеститори. Побаравме помош од неколкумина од нив за да изработиме „фоторобот“ на еден успешен вложувач во хартии од вредност, односно како би требало да ги распредели своите инвестиции за максимален учинок.

Depositphotos

 

Што се однесува до инвестирањето на Македонската берза, нашите соговорници велат дека за десет години, домашниот инвеститор го нема премногу сменето фокусот во однос на тоа кои акции биле предмет на тргувањето.

„Но, промени има во интересот на пошироката јавност за инвестирање и тргување со хартии од вредност, што се гледа преку реализираниот промет и во моменталните цени на акциите“, вели Стефан Степаноски, извршен директор на брокерската куќа „Еурохаус“.

И тогаш, како и сега, вели тој, фокусот на инвеститорите бил во акциите кои го сочинуваат индексот МБИ10, со акцент на акциите на „Комерцијална банка“ и „Алкалоид“, коишто секогаш доминираат по остварениот промет.

„Периодично, како резултат на одредени случувања поврзани со работењето на некои друштва, поради зголемен интерес на поединечни инвеститори или на пошироката јавност, во фокусот влегуваат и одредени компании кои се надвор од ова ‘друштво МБИ10’, но кај кои интересот за купувањето на акции после извесен период се намалува, најчесто по успешна јавна понуда или по преструктуирањето на акционерите внатре во компанијата“, вели Степаноски.

За десет години некои домашни акции пораснаа и десеткратно

За да видиме што значи десетгодишниот период на трпение и верба во македонските блу-чипови, ќе направиме една споредба: во првата половина од 2015 година, исто како и во првото полугодие од 2025, најголем промет има со акциите на „Комерцијална банка“ и „Алкалоид“. Но, пред десет години тој промет бил 2,6 милиони евра со овие првите, а сега е 19,2 милиони евра, додека со акциите на фармацевтската компанија прометот во 2015 бил 2,9 милиони евра, а годинава 16 милиони. И уште една многу поважна разлика од аспект на цените, во 2015 година цената на акцијата на „Комерцијална банка“  се движела во ранг од 1.700 до 2.135 денари во првото полугодие, а сега била во распон од 26.500 до 31.000 денари. Слично е и со акцијата на „Алкалоид“, која во 2015 година била меѓу 4.710 и 5.700 денари, а сега се тргувала меѓу 24.000 и 31.099 денари. Заработките се прилично големи и кај двете акции, секако доколку инвеститорите ги задржале акциите од тогаш до сега.

 

 

Инвеститорите што одбрале акции од компании како „Макпетрол“ (450 отсто), „Стопанска Банка – Скопје“ (780 отсто), „НЛБ Банка“ (950 отсто) или „Гранит“ (260 отсто),  исто така оствариле енормен поврат на својата инвестиција, под услов да ги зачувале своите акции во портфолијата.

Вообичаено најголем промет е концентриран во акциите кои го сочинуваат индексот МБИ10, па оттука и најголемиот поединечен раст е токму кај овие акции. Но, не сите акции на Македонската берза го следеа овој експлозивен раст во изминатите години. Па, така, на пример, акцијата на „Фершпед“ пораснала за само околу 11 отсто за десет години, онаа на „Прилепска пиварница“ за 38 отсто, додека пак акцијата на „Скопски пазар“, дури и загубила околу 10 отсто, посочува Степаноски.

„ Секако дека многу фактори влијаеа на порастот на цената на акциите кои се тргуваа на Македонската берза во изминатите десетина години.“, вели нашиот соговорник.  Најголем дел, според него,  беа поврзани со растот на самите компании, генерирањето на поголеми приходи и профити, како и на дивидендните политики кои придонесоа да се зголеми интересот на инвеститорите за вложување.

„Исто така значаен фактор беше и зголемениот интерес на инвеститорите за вложување во хартии од вредност, како еден од начините за оплодување на капиталот, зголемената едукација и присуството на сѐ поголем број на професионални институции (друштва за управување со инвестициски фондови, портфолио менаџери и друштва за инвестициско советување). Секако и инвестирањето во хартии од вредност во глобални рамки, особено во пост-ковид периодот имаше значителен пораст, што придонесе мноштвото индекси да ги достигнат своите рекордни историски нивоа во 2025 година.“

Идеалниот инвеститор верувал и во крипто

Пред десетина години македонскиот инвеститор не можел индивидуално и директно да тргува со акции на странските берзи, па на “нашиот совршен инвеститор“ единствена опција му била купување акции на Македонската берза.

„Значи, успешниот македонски инвеститор прво морал активно да купува на домашниот пазар, редовно и агресивно од блу-чиповите. Исто така, иако во тој период во сива зона, одвоил и еден помал дел, 5-10 отсто од порфолиото за да купи биткоин или етериум“, вели Филип Петрушевски, извршен директор на брокерската куќа “Инвестброкер“.

За него многу битен момент е ковид-кризата, односно нашиот инвеститор да останал мирен, да не паничел, да верувал во потенцијалот на фирмите што ги има и не само што не продавал, туку и си ги засилувал позициите во периодот кога владееше општа паника во инвеститорскиот свет.

„Некаде пред пет години македонските инвеститори добија и законска можност да тргуваат во странство преку овластени посредници, па така успешниот инвеститор пополека дел од своето портфолио го гради и на странските берзи. Тоа го прави со свежи пари, не продавајќи ги позициите на Македонската берза. Таму, со добра селекција, купува во ‘Енвидија’, ‘Тесла’, итн. Исто така, паметно ја искористува можноста за вложување што се отвори кога почна војната во Украина и додава позиции во ‘Нетфликс’, ‘Мета’ и ‘Амазон’. Не се разводнува со премногу хартии, туку секогаш ги избира оние со најголем потенцијал. Веќе од половина на минатата, 2024 година, почнува да ги намалува позициите на Македонската берза и тие пари да ги пренасочува во ЕТФ фондови со злато“, е анализата на  Петрушевски.

 

 

Или како што велат од инвестициско-брокерската куќа „Илирика Инвестментс“, домашните инвеститори изминативе десетина години покажуваат две јасни преференции: домашни дивидендни акции и странски растечки акции.
„Овој сентимент е сосема разбирлив за нас. Домашните компании кои се купуваат за дивиденда имаат солидни фундаменти за да ја исплатат, и веќе доволно долга историја за да може да се смета на наредна исплата. Тука вреди да спомене дека таа дивиденда се исплаќа во денари на лична сметка, без големи трошоци за трансфер или валутна конверзија.“, вели Васко Митев, главен извршен директор на „Илирика Инвестментс“.  Главниот аналитичар во фирмата, пак, Кирил Куцулоски додава дека, од друга страна, на домашната берза недостасуваат акции од компании со јасна визија и потенцијал за раст на бизнисот.

„ Повеќето се етаблирани компании со долгостоечки приходни линии. Колку и да тоа дава сигурност во дивидендата, цената е дека нема растечки акции како на странските берзи. Тоа ги тера домашните инвеститори на странските берзи, каде што преферираат да купат акции од растечки компании - каде што иако нема дивиденда, потенцијалот за капитална добивка е многу поголем.“, објаснува Куцулоски.

Од “Илирика“ се надеваат дека во блиска иднина на Македонската берза ќе има успешна иницијална понуда од компанија со реален потенцијал за раст.

Еден од оние што и преку личен пример го пополнува мозаикот на приказната за успешниот македонски инвеститор е и Иван Ивановски, претприемач во ИТ секторот, подоцна основач и директор на инвестициската фирма „Прајм капитал“,  којшто „за своја душа“ вложува во странски акции уште од 2018 година, а своите позитивни искуства ги пренесува и на останатите преку неговите сѐ попопуларни обуки и подкасти.

„Првите мои инвестиции на странска берза беа во ‘Тесла’ и ‘Гугл’ и ‘Епл’, компании за коишто сметам дека имав длабоко разбирање на производите, технологијата и пазарниот потенцијал. Во тоа време, ‘Тесла’ сѐ уште беше под сериозен притисок, многумина се сомневаа дека може да стане профитабилна компанија, а во ‘Гугл’ и ‘Епл’ дел од пазарот гледаше премногу ризик. Особено во ‘Епл’, поради трговската војна на САД со Кина која тогаш беше во полн ек, и намалената продажба на ‘ајфон’ на кинескиот пазар“, вели Ивановски кого јавноста го познава и како еден од креаторите на платформата „Support Kochani“, настаната со цел поддршка на настраданите од пожарот во кочанската дискотека во март месец годинава.

Тој ни кажа дека на „Епл“ е фан уште од првиот „ајфон“ и дека бил убеден во нивната визија и цврстите фундаменти на компанијата, што и се покажа преку историскиот раст на акцијата после падот во 2018 година.

„ Но мојата логика отсекогаш била јасна: вложувам само таму каде што целосно ја разбирам индустријата и каде што иновацијата има потенцијал да го промени светот. Денес, тие инвестиции се повеќекратно зголемени, а ‘Тесла’, на пример, вреди околу петнаесет пати повеќе од цената по која ги купив првите акции.“, вели Ивановски.

Објаснува и дека секој негов потег е заснован на детална анализа и пресметан ризик. „Никогаш не влегувам во инвестиција само затоа што е тренд или затоа што постои ‘врева’ околу одредена акција. Сакам да знам како компанијата заработува, кој е нејзиниот производ, колку е силен нејзиниот пазар, каква технологија развива и каков долгорочно влијание врз нашите животи може да има. Само тогаш чувствувам дека ризикот е оправдан и дека има реална вредност за моето портфолио.“

Bloomberg

 

За време на пандемијата од 2020 година вели дека останал трпелив, и покрај хаосот и паниката што владееја на пазарите.

„Верував дека токму технологијата ќе биде најсилната алатка што ќе го одржи светот функционален во услови на криза  од работењето од дома, преку дигиталните комуникации, па сè до електричната мобилност. Таа трпеливост се исплатеше. Компаниите во кои вложував не само што ја издржаа кризата, туку излегоа уште посилни.“

Денес, и по седум години од првите инвестиции на Ивановски, неговата стратегија останува иста по суштина, вели тој: внимателна анализа, пресметан ризик и фокус на компании што ја градат иднината. „’Гугл’, ‘Тесла’, ‘Епл’ и слични технолошки лидери се дел од моето портфолио не затоа што се ‘популарни акции’, туку затоа што гледам јасна економска логика и потенцијал за долгорочен раст.“

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар