Кои се најголемите „газди“ меѓу акционерите во друштвата од МБИ10?

Минатата, 2024 година на Македонската берза беше дефинитивно во знакот на „Македонијатурист“, компанијата со чии акции се одвиваше вистинска драма, односно борба за превласт помеѓу старото раководство, големите акционери на чело со долгогодишниот директор Доне Таневски и новите „играчи“ што сакаа да се позиционираат во најголемата домашна хотелиерска фирма.

Таневски и неговата десна рака во компанијата Соња Бибановска со години беа најголемите акционери, кои заедно поседуваа околу 30 проценти од акциите, а преку други покрупни акционери, главно високи менаџери во друштвото, го контролираа мнозинскиот пакет во фирмата што поседува повеќе хотели во Скопје и околината, меѓу кои „Холидеј ин“, „Белви“, „Турист Бествестерн“, „Карпош“, како и одамна нефункционалните „Јадран“ и „Бристол“, кои се и заштитени културни споменици. Значителен удел поседуваше и отворениот задолжителен пензиски фонд „Сава“, речиси девет проценти, а самото друштво има 10 проценти од акциите.

Меѓутоа, некаде во втората половина од 2024 година моќни бизнисмени како Фатмир Етеми преку „Скопски пазар“, семејството Антиќ, сопственици на „М.Г. фешн“, Симеон Павлов, сопственик на „Чеза комерц“, сопствениците на „Промедика“ и други, почнаа агресивно да купуваат акции од поситните и од покрупните акционери, пакет по пакет, и распоредот на силите во акционерската структура се менуваше буквално од ден на ден, од недела во недела.

Таневски им го предаде престолот на Етеми, Антиќ и Павлов

Доне Таневски се обиде да ја задржи контролата, дури успеа да го зголеми својот удел докај 23 проценти, но на крајот не успеа да одолее на притисокот и на понудите и се ослободи од поголемиот дел од своите акции и сега повеќе не фигурира во оние сопственици со над 5 проценти од акциите. Своите акции ги продаде и Бибановска, а и други поголеми акционери, меѓу кои и пензискиот фонд „Сава“, па акционерската структура денес изгледа сосема поинаку. Најголем поединечен акционер во „Македонијатурист“ со речиси 20 проценти од сопственоста сега е „Скопски пазар“, компанија каде што контролата со речиси 40-процентен удел ја има ЗСФ-КОМ, градежната фирма на Фатмир Етеми.

Македонијатурист

 

Етеми е најактуелен во последно време по изградбата на објектот „Рубикон“ до болницата „8 Септември“. Втор најголем акционер е „Промедика“, компанија во областа на здравствените услуги и трговијата со лекови, со 11,9 проценти, а следува „М.Г. фешн“ на Зоран Антиќ, компанија што ги гради облакодерите спроти „Холидеј ин“ во центарот на Скопје, исто така проект што ги разбранува граѓаните и дел од стручната јавност, која поседува 11,4 проценти од акциите во „Македонијатурист“. Симеон Павлов, сопственикот на „Чеза комерц“, компанија што се занимава со трговија на прехранбени продукти, има 10,5 проценти од акциите како физичко лице, а неговата компанија уште 6,4 проценти од акциите, додека самото друштво „Македонијатурист“ остана сопственик на 10-те проценти. И на крајот, меѓу сопствениците со над 5 проценти удел што може да се видат на веб-сајтот на Централниот депозитар на хартии од вредност (ЦДХВ) е и „Современ дом“ од Прилеп, со 5,09 проценти според најновиот преглед на акционерската структура од 14.4.2025. „Современ дом“ е исто така голем акционер и во „Скопски пазар“, со еднаков удел како и ЗСФ-КОМ на Етеми, од точно 38,82 проценти.

Така, на крајот, „Македонијатурист“, една од македонските компании приватизирани во почетокот од 1990-тите, по три децении управување од неприкосновениот Доне Таневски и неговите лојални менаџери, друштво чија акција е членка и на берзанскиот индекс МБИ10 како една од најтргуваните хартии од вредност, доби нови „газди“, кои изминативе месеци биеја битка кој да биде во надзорниот одбор и да ја контролира ситуацијата. Етеми, Антиќ и другите сѐ уште јавно не се изјасниле што планираат понатаму со компанијата, односно што воопшто ги привлече да ја преземат – дали профитабилноста и големите резерви акумулиран кеш по кои беше позната, хотелите на атрактивни локации што имаат потенцијал за понатамошно развивање или, пак, самите локации како можност за градење нови објекти во перспектива, а веројатно сето ова заедно. Акцијата на „Македонијатурист“ порасна за 77 проценти минатата година, а беше, очекувано, најтргуваната, со вкупен обрт сосе блоковските трансакции од околу 69 милиони евра. Моменталната пазарна капитализација на компанијата изнесува околу 79 милиони евра, според последната просечна цена по која е тргувано со акциите.

Чифлиганец со „Адора инженеринг“ е најголем акционер физичко лице кај македонските банки

Примери на ваков пресврт и целосна промена на сопственоста не гледаме баш често во најголемите акционерски друштва што котираат на Македонската берза, па ете повод да прегледаме со помош на јавно достапните податоци преку ЦДХВ кои се најголемите акционери и во другите компании членки на МБИ10 и што позначајно се случило изминативе години во нивната сопственичка структура.

Ќе почнеме со банките, секторот што ја има најголемата тежина во индексот, со над 40 проценти учество во „кошничката“, претставен преку трите најголеми банки во земјава, „Комерцијална банка“, „Стопанска банка – Скопје“ и „НЛБ банка“, како и една од помалите банки, „ТТК банка“.

Кај „Стопанска – Скопје“ и „НЛБ банка“ нема физички лица акционери со над 5 проценти сопственост, туку „Националната банка на Грција“ (НБГ) е 95-процентен сопственик на првата, а словенечката групација „Нова Љубљанска банка“ поседува 87 проценти од акциите во втората. „Стопанска“ беше купена од Грците пред околу 25 години откако беше претходно санирана од државата, во своевидниот бран на приватизација на домашни фирми од страна на грчки капитал (цементарницата „Усје“, „Окта“ итн.), додека „НЛБ банка“ настана со преземањето на поранешната „Тутунска банка“ од страна на „НЛБ групација“ од Љубљана, а потоа се ребрендира. И двете банки остваруваат добри резултати и стабилен раст со години, а само во 2024 година имаат чиста добивка од над 111 милиони евра, заедно. Главен извршен директор на „Стопанска банка – Скопје“ и претседател на УО е Гркот Диомидис Николетопулос, од 2013 година, додека прв човек на „НЛБ банка“ од средината на 2024 година е Тони Стојановски, претходно долго  време висок менаџер во „Стопанска банка – Скопје“. Акциите на „Стопанска – Скопје“ и на НЛБ во 2024 година пораснаа за 125 и 90 проценти, соодветно, со што беа меѓу 10-те акции во регионот Адрија со најголем годишен пораст.  Прометот со акциите на „Стопанска“ лани изнесуваше околу 3,6 милиони евра, а со оние на НЛБ 10 милиони евра. Во моментов пазарната капитализација е околу 692 милиони евра за „Стопанска банка“ и 805,5 милиони евра за „НЛБ банка“. Според овие бројки, уделот на НБГ во „Стопанска“ вреди околу 655 милиони евра, а уделот на „НЛБ групација“ во „НЛБ банка“–Скопје вреди околу 700 милиони евра.

Во „Комерцијална банка“, пак, една од ретките, а единствена од големите банки во Македонија што сѐ уште немаат доминантен странски сопственик, најголем поединечен акционер е градежната компанија „Адора инженеринг“ во сопственост на Ванчо Чифлиганец, со речиси 15 проценти од акциите.

Комерцијална банка/Фото: Александар Димитриоски/Bloomberg Adria

 

Сите преостанати поголеми акционери се со помалку од пет проценти и податоците за нив не се јавно достапни, иако се знае дека меѓу нив има повеќе големи домашни бизнисмени, меѓу кои претходно спомнатиот Фатмир Етеми, кој е и претседател на Надзорниот одбор на банката. „Комерцијална“ предводена од генералниот директор и претседател на УО, Хари Костов, имаше чиста добивка од 80 милиони евра во 2024 година, најголема меѓу сите банки, а нејзината акција порасна за безмалку 100 проценти, со промет од речиси 45 милиони евра. Моментално нејзината вредност на берзата е нешто над една милијарда евра, што значи дека уделот на најголемиот акционер Чифлиганец вреди околу 150 милиони евра.

Кога сме веќе кај трите најголеми банки, ќе споменеме уште еден „тешкаш“ чија акција е меѓу најликвидните на пазарот и е членка на МБИ10, „Македонски телеком“. Најголем акционер е друштвото „Каменимост комуникации“ со 51 процент, компанија формирана од доминантните сопственици на „Македонски телеком“, „Маѓар телеком“, односно „Дојче телеком“, а втор најголем акционер е државата, односно македонската влада, со 34,8 проценти од капиталот. „Телеком“ е повеќе од 25 години во рацете на странските сопственици, но и државата, со повеќе од една третина од акциите, секоја година зема убава дивиденда од добивката на една од најпрофитабилните компании во Македонија. Лани „Телеком“ под водство на актуелниот извршен директор Никола Љушев оствари приходи од 198 милиони евра и добивка од 36,5 милиони евра, додека со неговата акција беше направен промет од 2,7 милиони евра, при годишен пораст од само 4,22 проценти, најмал меѓу компаниите од МБИ10.

Пазарната капитализација на фирмата според последните цени на тргување со акцијата е околу 658 милиони евра, што значи уделот на најголемиот акционер вреди околу 335 милиони евра.

Мукаетов пополека го зголемува својот удел во „Алкалоид“

Акцијата на „Алкалоид“, фармацевтската компанија предводена од генералниот директор и претседател на УО Живко Мукаетов, беше трета најтргувана на Македонската берза лани, со 23 милиони евра промет и годишен пораст на вредноста од 56 проценти. Мукаетов наедно е и најголем поединечен акционер во компанијата, со удел од 9,14 проценти, а преостанатите поголеми акционери се со под 5 проценти од сопственоста. Мукаетов постепено го зголемува својот удел, докупувајќи акции, па така, пред точно десет години на пример имал 7,7 проценти, во 2020 година во април поседувал 8,6 проценти итн.

Живко Мукаетов - „Алкалоид“

 

Тој е на чело на компанијата од мај 2006 година, преземајќи го управувањето од дотогашниот директор, неговиот татко Трајче Мукаетов, кој повеќе од две децении го водеше „Алкалоид“ и во чие време се случи и приватизацијата преку менаџерскиот откуп на акции, пред триесетина години.
Живко Мукаетов успеа во време на неговото менаџирање, преку континуиран пораст на продажбите и извозот, да ја донесе фирмата до вкупен обрт од над 309 милиони евра во 2024 година и нето-добивка од 27,5 милиони евра. Фирмата секоја година инвестира десетици милиони евра во нова опрема и технологија, а меѓу најновите вложувања е она во фотоволтаична централа за производство на електрична енергија, за своите потреби. Моменталната вредност на компанијата пресметано преку вредноста на емитуваните акции изнесува околу 621 милион евра, што значи дека уделот на Живко Мукаетов теоретски вреди околу 57 милиони евра.

Уште една компанија од фармацевтскиот сектор чија акција е дел од индексот МБИ10 е „Реплек“, многу помала според обемот на производство, приходите и добивката од „Алкалоид“, но сепак меѓу поинтересните домашни фирми за анализа. Во „Реплек“ долго време контролата ја имаше Иван Туџаров, генералниот директор и претседател на УО, кој поседуваше околу 11,5 проценти од акциите, но поголеми акционери беа и членови од неговото семејство.  Пред четири-пет години  браќата Душан и Владимир Пецовски, исто така од поголемите акционери во друштвото, незадоволни од некои одлуки на менаџментот, издејствуваа со помош и на други акционери, по повеќемесечни турбуленции да се смени раководството, односно Туџаров поднесе оставка, а на негово место за прв човек дојде Душан Пецовски. Пецовски во моментов поседува 12,2 проценти од акциите, неговиот брат Владимир 6,35 проценти, а меѓу акционерите со над 5 проценти се и компанијата „Ситко Антонио ДООЕЛ“ со 6,37 проценти, „Биотек ДОО“ со 6,3 проценти, самата „Реплек“ со 8,14 проценти, градежната фирма „Настел“ на Зоран Азманов со 6,65 проценти, како и отворениот задолжителен пензиски фонд „Сава“ со удел од 6,4 проценти.

Под водство на Душан Пецовски фирмата бележи добри резултати, па така, во 2024 година приходите се зголемени за 24 отсто, на 31 милион евра, а добивката е 3,6 милиони евра. На почетокот од 2025 година фирмата објави дека обезбедила 13 милиони евра за инвестиции во периодот 2025-2027 година. Во 2024 година на берзата беа истргувани акции на „Реплек“ за околу 4 милиони евра, а цената им порасна за 79 проценти, со што влегоа меѓу оние со најголем раст во регионот Адрија. Моменталната пазарна капитализација на „Реплек“ е околу 67,5 милиони евра, па, според овие бројки, уделот на најголемиот акционер Душан Пецовски вреди околу 8,2 милиони евра.

Од фармацијата се префрламе во трговијата со нафтени деривати, каде што е „Макпетрол“, империјата со која неприкосновено повеќе од 30 години владее генералниот директор и претседател на УО, Андреја Јосифовски. Најголем акционер во „Макпетрол“ е командитното друштво „Оилко“, со 24,9 проценти од акциите, и 10 проценти во сопственост на самата компанија. Во „Оилко“, пак, најголеми акционери се „Макпетрол“, со 35,6 проценти, и Јосифовски, со 15 проценти од акциите. На почетокот од 2024 година „Оилко“ објави дека сака да го преземе „Макпетрол“, односно преостанатите акции по цена од 67.001 денар за акција. Оттаму изјавија и дека планираат да земат кредити од две домашни банки, во износ од вкупно 80 милиони евра, за да ја финансираат операцијата. Но на крајот „Оилко“ успеа да преземе само 2,1 проценти од акциите на „Макпетрол“ и да стигне до моменталниот удел од речиси 25 проценти.

„Макпетрол“ во 2024 година имаше околу 500 милиони евра продажба и околу 18 милиони евра чиста добивка. Со акцијата на компанијата се направи промет од безмалку 10 милиони евра, а цената ѝ порасна за 44 проценти. Според моменталната цена на тргување на акцијата, нејзината пазарна капитализација изнесува околу 190 милиони евра, што значи дека уделот на најголемиот акционер „Оилко“ вреди околу 47,2 милиони евра. Ако Андреја Јосифовски поседува официјално 15 проценти од „Оилко“, тогаш неговиот удел вреди околу седум милиони евра.

Од градежниот сектор, во МБИ10 има една компанија, скопски „Гранит“, каде што најголеми поединечни акционери физички лица се Зоран Милковски, со 9,8 проценти од акциите, и неговата сестра Ивана Милковска-Симева, со 9,31 процент. Нивниот татко Страшо Милковски беше повеќе од 20 години директор на компанијата, а за време на неговото раководење беше направена и приватизацијата. Во 2015 година тој му го отстапи директорското место на синот Зоран, а остана како претседател на УО. Самата компанија поседува 9,8 проценти, а српската градежна фирма „Бард-Коп ДОО“ влезе со сопственост од 5,06 проценти откако во октомври 2022 година купи дел од акциите на отворениот задолжителен пензиски фонд „Сава“, кој претходно имаше 7,5 отсто од капиталот.

Со акцијата на „Гранит“ се направи промет од 2,6 милиони евра во 2024 година, а нејзината вредност порасна за 57,6 отсто. Моменталната пазарна капитализација на компанијата е околу 92 милиони евра, што значи дека уделите на Зоран Милковски и на Ивана Милковска-Симева вредат по девет милиони и 8,5 милиони евра, соодветно.

Во рамките на индексот МБИ10 се наоѓа и акцијата на „ТТК банка“, со која трговијата во 2024 година изнесувала скромни 850 илјади евра и учествувала со најмалку односно со 0,5 проценти во вкупното тргување со акциите од МБИ10. Нејзината вредност за една година пораснала за 34,5 отсто, а нејзината пазарна капитализација во моментов е околу 29 милиони евра. Банката имала зголемени оперативни приходи за 3,6 отсто во 2024 година и зголемена добивка од 2,9 отсто, на 1,8 милион евра. Главен извршен директор и претседател на УО на банката е Драгољуб Арсовски, а најголем акционер во ТТК е текстилниот комбинат „Тетекс“ од Тетово, со 41,4 отсто од акциите. Други акционери со над 5 проценти од акциите нема во „ТТК банка“, но затоа, пак, во „Тетекс“ такви се три физички лица, Иванка, Бобан и Лоди Гоговски, кои имаат 6,92, 6,67 и 6,89 проценти од сопственоста, соодветно. Тие ги наследија акциите од долгогодишниот директор на „Тетекс“, Глигорие Гоговски, кој почина во 2022 година и неговите околу 13 проценти им ги оставина своите деца и сопруга, а тие очигледно и претходно имале извезен процент од капиталот, некаде околу 10 проценти вкупно. Тројцата заедно поседуваат 20,48 отсто од акциите во „Тетекс“, а уделот на „Тетекс“ во „ТТК банка“ моментално вреди околу 12 милиони евра. Оттука, уделот на наследниците на Гоговски во ТТК вреди околу 2,5 милиони евра.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар