„Плати ми побрзо“: Во недостиг од пари, роковите ги пробиваат и фирмите и државата

Финансиските тешкотии на компаниите достигнаа рекорд во 2023 година. Според најновото истражување на „Алијанц“ (Allianz), германска мултинационална компанија за финансиски услуги, трета година по ред компаниите пријавуваат дека имаат сè поголеми потреби од обртни средства, но и сè повеќе проблеми за исплата на обврските навреме.

Малиот економски раст и високите трошоци за финансирање во текот на минатата година придонесоа потребата за ликвидни средства да стигне до највисоко ниво по 2008 година. Се зголемуваат и неплатените обврски. Една од пет корпорации им плаќа на своите доставувачи по 90 дена.

Според истражувачите на „Алијанц“, профитабилноста на компаниите ќе продолжи да се намалува и во текот на 2024 година и оттука велат дека треба да сме подготвени на подолги рокови за плаќање.

„Падот на профитабилноста за еден процентен поен ги одложува плаќањата за повеќе од седум дена“, се наведува во истражувањето. Но како е во Македонија во вакви околности?

Државата е првата што ги пробива роковите

Законот за финансиска дисциплина во членот 5 предвидува дека деловна трансакција меѓу економски оператори од приватниот сектор не може да се договори на рок подолг од 60 дена. Постојат исклучоци, кога со писмена согласност рокот за плаќање може да се утврди до 120 дена. Законот предвидел дека овие рокови треба да се почитуваат без потсетувања и опомени.

Членот 6 од истиот закон ги регулира односите меѓу приватниот и јавниот сектор. И во случај кога приватна фирма склучува договор со државата, рокот на плаќање изнесува 60 дена. Но во овој случај има повеќе исклучоци. Тие главно се однесуваат на случаи каде што како должници се јавуваат Фондот за здравствено осигурување и здравствените институции, каде што рокот за наплата е до 90 дена. Исклучок има и за повеќегодишни јавни набавки.

Според Трајан Ангеловски, претседател на Сојузот на стопански комори, пробивањето на роковите за плаќање е хронична болка на македонската економија.

„Прва должи државата. Ако државата им должи на компаниите, како тогаш тие навреме да ги намируваат обврските. Доцнење во плаќањата во земјава има цели 30 години. Порано имаше казни, потоа тие одредби беа тргнати од законот“, вели тој во изјава за „Блумберг Адрија“.

Заклучно со првиот квартал од годинава, државата, општините, нивните институции имаат неплатени а достасани обврски во висина од околу 491 милион евра. Од нив, 200 милиони евра се кон приватниот сектор.

Во последниот период како резултат на заострувањето на монетарните политики, зголемените финансиски трошоци и намаленото кредитирање од банките, менаџирањето на обврските станува потешко, особено кај малите компании.

Големите, кои главно работат со странство, немаат ликвидносни проблеми, а безбедни се и затоа што сите побарувања им се покриени со банкарски гаранции. Сепак, се забележува тренд на домашниот пазар што може да укажува на тоа дека состојбата се влошува, вели Марија Дуковска-Павловска, генерална менаџерка на „Макстил“.

„Во изминативе неколку месеци добивме зголемен број барања од нашите доставувачи од земјата за скратување на рокот на плаќање на фактурите. Тоа може да укажува на потенцијални проблеми со ликвидноста и солвентноста кај домашните компании. Ваков тип проблеми се очекувани и логични доколку се земат предвид зголемените каматни стапки за задолжувања кај банките во последната година“, вели таа во изјава за „Блумберг Адрија“.

И последната анкета на Германското стопанско здружение во земјава за деловната клима покажуваа дека таа е влошена за разлика од лани, кога оцената беше подобра во однос на 2022 година. И очекувањата за до крајот на  годинава се исто така влошени.

Резултатите од истата анкета покажуваат и дека во текот на годинава ќе има забавување на инвестициите кај компаниите. Дури 37 отсто од анкетираните се изјасниле дека ќе ги намалат трошоците за инвестиции, што е значително зголемување во однос на лани.

Последните официјални податоци се од 2022 година

Нема официјални податоци за тоа колку компании се соочуваат со проблеми за плаќање на обврските во текот на 2023 година во земјава. Последните бројки што се однесуваат на ликвидносните прашања на компаниите во земјава се за 2022 година, а се објавени во Извештајот за финансиска стабилност на Народната банка. Со оглед на тоа дека таа година ја обележи најтешката енергетската криза во поновата историја, а инфлацијата достигна рекордни нивоа, НБРМ констатира дека „ликвидносниот ризик и натаму е клучниот извор на ранливост за домашниот корпоративен сектор“.

Сепак, според податоците што ги анализира централната банка било „остварено подобрување на оперативната ефикасност во 2022 година“. Показателите за ликвидноста се задржале на нивото од десетгодишниот просек, но тоа ниво е под тоа што се смета за задоволително.

„Во 2022 година за домашниот корпоративен сектор е карактеристично подобрувањето на финансиската дисциплина, што се согледува во скратениот нето-оперативен циклус на околу девет дена, во услови на забрзување на плаќањето на обврските и побрза наплата на побарувањата. Така, во текот на годината на домашниот корпоративен сектор во просек му требале околу 2,5 месеци за наплата на побарувањата, а 4 месеци за исплата на краткорочните обврски“, се наведува во извештајот.

Малите фирми и субјектите од земјоделскиот сектор се поранливи од другите, констатира НБРМ.

Заклучно со таа 2022 година и државната статистика објавуваше соопштенија за тоа какви се тенденциите во индустријата. Податоците покажуваат дека во 2022 година се зголемил бројот на фирми што учествувале во истражувањето на статистичарите, а пријавиле финансиски проблеми.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар