Голем дел од македонската генерација зед останува без средно образование

Бројот на запишани ученици во средно образование во минатата година изнесувал 69.227 што е за речиси 25.000 деца помалку во однос на учебната 2010/2011 година кога биле запишани 94.155 ученици во средните училишта. Познато е дека дел од причините за намалување на бројот на ученици во средното образование се емиграцијата односно падот на наталитетот, но анализата на статистичките податоци од последниот попис кои се однесуваат на децата откриваат дека повеќе од 15 проценти од населението во рамки на законски пропишаната возраст не е вклучено во средно образование, што треба да биде причина за загриженост.

Во публикацијата „Профилот на децата во Република Северна Македонија“, подгтвена од Државниот завод за статистика и УНИЦЕФ се констатира дека согласно податоците за запишување на ученици во основно образование за периодот 2010-2022 година, се забележува континуиран тренд на раст, со мали варијации, на бруто и нето стапките на запишување ученици во основно образование односно, иако се забележува намалување на апсолутниот број на ученици во основно образование, постои поголем опфат на деца на возраст за основно образование во образовниот процес.

Континуиран тренд на раст на отпишани од основните училишта 

Согласно податоците за деца кои се отпишале од основно училиште и го прекинале школувањето, може да се забележи континуиран тренд на раст во периодот 2017-2022 година, од 2.871 на 3.313, што претставува зголемување од околу 15 проценти.  Статистичките податоци дополнително се разложени според причината за напуштање на образованието. Од нив може да се констатира дека уделот на ученици кои си заминале од училиштето за да продолжат со образование на друго место има доминантен удел со тенденција на раст во годините под анализа. Од учениците кои си заминале, околу една третина се префрлиле во друго училиште во истото место на живеење, помалку од третина заминале во друго училиште во друга општина во државата, а доминира уделот на ученици кои го напуштиле основното образование дома за да продолжат со школување во други држави. Нешто помалку од половина од вкупниот број ученици го напуштиле основното училиште заради емиграција во странство. 

„Овој процент, со исклучок на пандемиската 2019/2020 година, забележува благ пораст низ годините под анализа. Дополнително, се зголемува и процентот на ученици кои го напуштиле основното училиште заради внатрешни миграции“, се наведува во публикатцијата.

Многу деца не продолжуваат во средното образование 

Од друга страна, кога станува збор за стапките на запишување во средно образование, во периодот под анализа тие остануваат под нивото на стапките на запишување во основно образование и покрај фактот што средното образование е задолжително во Република Северна Македонија.

„Во периодот под анализа, вкупната бруто стапка на запишување ученици во средното образование се движи помеѓу 78,9 и 85,6“, пишува во публикацијата.  

Податоци за бројот на ученици кои заминале и го прекинале школувањето се достапни за периодот меѓу учебните години 2017/2018 и 2021/2022.

„Од податоците може да се констатира дека бројот на ученици значајно варира и не е можно да се утврдат јасни трендови. Во апсолутни бројки, бројот на ученици во оваа категорија е понизок од истата категорија на ученици во основно образование“, се наведува во публикацијата.

Повеќе од две третини (помеѓу 66 и 78 проценти) од оваа категорија претставуваат ученици кои си заминале од средното училиште. Кога станува збор за причините за заминување од средното училиште, најголем дел од случаите се однесуваат на ученици кои заминале од учат во друго средно училиште во истото место на живеење. Уделот на овие ученици во групата кои заминале од училиштето се движи од 41 процент (2020/2021) до 55 процент (2021/2022).

Уделот на ученици кои заминале за да учат во друго училиште во Република Северна Македонија варира помеѓу 15 проценти (2018/2019 и 2021/2022) и 26 проценти (2020/2021), додека уделот на ученици кои заминале од средното училиште за да заминат во странство варира помеѓу 16 проценти (2017/2018 и 2019/2020) и 25 проценти (2021/2022).  Конечно, уделот на ученици кои го напуштиле училиштето од непознати причини варира помеѓу 9 проценти (2021/2022) и 15 проценти (2018/2019). Помеѓу 22 проценти (2018/2019) и 34 проценти (2021/2022) од учениците во оваа категорија го прекинале школувањето.

„Уделот на овие ученици варира низ годините и не можат да се идентификуваат јасни трендови. Кога станува збор за годините во кои најчесто се прекинува средното образование, податоците покажуваат дека ова најчесто се случува во првите две години од средното образование“, пишува во публикацијата.

Во првата година од средното образование, образованието го прекинале помеѓу 26 проценти (2021/2022) и 40 проценти (2019/2020) од сите ученици што го прекинале образованието во периодот под анализа. Во втората година од средното образование образованието го прекинале помеѓу 23 проценти (2018/2019) и 31 проценти (2021/2022) од учениците што го прекинале образованието.

„Процентот на ученици што го прекинуваат образованието во третата и четвртата година има тенденција на опаѓање и во четвртата година се движи помеѓу 9 проценти (2017/2018) и 20 проценти (2020/2021)“, се наведува во публикацијата.