.webp){kind=icon}
Светската банка надолно ги ревидира прогнозите за економскиот раст на Македонија од 2,7 на 2,1 проценти за 2022 година во новиот есенски Економски извештај за Европа и Централна Азија. Главни причини за намалувањето се енергетската и украинската криза кои што продолжуваат „да го земаат данокот“ во домашната економија.
Оттаму укажуваат дека прекините поврзани со војната во Украина, прекумерно нарушени синџири на снабдување, зголемените инфлациски притисоци и притисоците на платите, како и интензивирањето на кризата во снабдувањето со енергија продолжуваат да влијаат на изгледите за економскиот раст.
„Основното сценарио е изградено врз претпоставката дека влијанието на енергетската криза и на војната во Украина врз домашната економија постепено ќе стивнуваат додека инфлаторните притисоци ќе се намалат. Сепак, основните претпоставки се значително навалени на надолна страна, пригушувајќи го растот и истовремено подигнувајќи ја инфлацијата. Бидејќи се наѕираат ризици за стагфлација, земјата ќе треба да започне со реализација на ветените реформи за да може повторно да го засили потенцијалот за раст на среден рок. Политичките напори треба да бидат насочени кон обновување на фискалната и финансиската одржливост, истовремено градејќи социјална и климатска отпорност што ќе ја намали ранливоста на земјата од шокови и ќе ги подобри за изгледите за долгорочен раст на земјата“, се вели во извештајот.
Во него се додава дека зголемената политичка неизвесност и собранискиот ќор-сокак, по резултатите од локалната избори и отстранување на пречките за отворање на пристапните преговори со ЕУ, во услови на криза со храна и енергија може да доведе до одложување на спроведувањето на реформите потребни за поттикнување на растот и за консолидација на јавните финансии.
„Понатаму, намалената домашна и надворешна побарувачка, високите влезни трошоци и недостигот на ликвидност може да доведе до дополнителни отпуштања и зголемување на сиромаштијата, што ќе биде дополнителен товар за веќе оптоварените јавни финансии. Конечно, заострувањето на условите за финансирање може да влијае на опциите за финансирање и понатамошните трошоци“, пишува во извештајот.
Растот на минималната плата поттикна инфлација
Од Светска банка констатираат дека токму кога економијата почнала да закрепнува од рецесијата предизвикана од пандемијата, енергетската криза и војната во Украина го прекинале закрепнувањето и предизвикале засилени инфлациски притисоци на почетокот на 2022 година.
„Цените на енергијата и на храната се зголемија, додека зголемувањето на минималната плата за 18,5 отсто во март 2022 година дополнително ја поттикна инфлацијата. Двоцифрената инфлација врши притисок врз изгледите за економскиот раст и ја влошува ранливоста на билансот на состојба и на државните и на корпоративните должници. Намалување на сиромаштијата (со користење на линијата на сиромаштија од горната средна класа на приходи од 6,85 УСД/ден) најверојатно ќе има застој во 2022 година со оглед на зголемените цени на храната и енергијата кои релативно повеќе ги повредуваат сиромашните, бидејќи тие трошат поголем дел од нивниот приход на овие ставки“, се укажува во извештајот.
Оттаму сметаат дека стапката на нефункционалните кредити се уште не покажува зголемена несолвентност кај банките, но влошувањето на перформансите на фирмите може да влијае на изгледите за банкарскиот сектор.
„Кризите значително го намалија фискалниот простор за дополнителна итна поддршка. Неодамнешните шокови ја влошија фискалната одржливост и го намалија фискалниот простор за поддршка на растот во Северна Македонија“, пишува во извештајот.
Се укажува дека трошењето на Владата преку јавните претпријатија за изградба на патиштата достигнало 40 отсто од БДП, но и дека ниска ефикасност во трошењето на јавните пари и високата стапка на задолжителни исплати од буџетот(80 проценти од вкупните трошоци) го поткопуваат придонесот кон економскиот раст.
„Во исто време приходите кои изнесуваат 32 отсто од БДП се уште се под просекот на земјите од ЕУ. Јавниот долг остана покачен на 61 отсто од БДП на крајот на 2021 година, при нагло зголемување на трошоците за финансирање. Фокусот на реформската агенда треба да бидат насочени кон зајакнување на даночната усогласеност, реструктуирање на трошоците, започнување на зелената транзиција, подобрување ефикасноста на управувањето со јавните инвестиции и обезбедување на издржливост на финансискиот сектор. Со оглед на ограничените фискални ресурси, широка државна помош преку директни буџетски трансфери, привремени субвенции и широки даночни ослободувања кои се не е исплатливи или одржливи, треба да се ревидираат и да се пренасочат кон долгорочни трошоци за поддршка на растот“, пишува во извештајот.
Темни прогнози за Европа и Централна Азија
Тековната војна во Украина ги затемни изгледите за постпандемиско економско закрепнување за економиите во развој во Европа и Централна Азија, велат од Светската банка.
„Економската активност ќе остане длабоко депресирана во текот на следната година, со минимален раст од 0,3 проценти што се очекува во 2023 година, бидејќи шоковите од цените на енергијата продолжуваат да влијаат на регионот. Сепак, досега регионот ја преброди бурата од руската инвазија на Украина подобро од претходно прогнозираното. Регионалното производство сега се очекува да се намали за 0,2 проценти оваа година, како одраз на надочекуваниот раст во некои од најголемите економии во регионот и внимателното продолжување на програмите за стимулација од ерата на пандемијата од страна на некои влади“, пишува во извештајот.
Од Светска банка укажуваат дека глобалната економија продолжува да слабее поради војната преку значителни нарушувања во трговијата и шоковите на цената на храната и горивото, кои придонесуваат за висока инфлација и последователно заострување на условите за глобално финансирање.
„Активноста во еврозоната, најголемиот економски партнер за економиите во развој и во развој (ЕМДЕ) од Европа и Централна Азија, значително се влоши во втората половина на 2022 година, поради нарушените синџири на снабдување, зголемените финансиски оптоварувања и пад на довербата на потрошувачите и деловното работење. Најштетните ефекти од инвазијата, сепак, се зголемените цени на енергијата во услови на големи намалувања на руското снабдување со енергија“, се потенцира во извештајот.
