.webp){kind=icon}
Голем е бројот на македонски граѓани кои немаат причина за славење на 31 Октомври – Светскиот ден на штедењето. Главна причина за тоа е што имаат многу малку простор за заштеди откако ќе ги подмират месечните трошоци за храна, комуналии, хигиена и останатите основни потреби. Најдобар показател за тоа се резултатите од анкетата за потрошувачката на домаќинствата спроведена од Државниот завод за статистика (ДЗС) во текот на минатата година според кои едно македонско домаќинство за штедење годишно во просек можело да издвои 11.569 денари (188 евра) или 3.178 денари (околу 50 евра) по еден член на домаќинството. Ако се земе предвид дека во теков на изминатава година имаме рекорден раст на инфлацијата кој во септември достигна 18,7 проценти јасно е дека можноста за заштеди дополнително е влошена.
Најмногу можност за штедење кај мешовитите домаќинства
Забележително е што можноста за заштеди варира од социоекономската категорија на домаќинствата односно дали станува збор за земјоделско, мешовито или неземјоделско домаќинство. При тоа треба да се знае дека за земјоделски домаќинства се сметаат оние домаќинства што имаат сопствено земјоделско стопанство и сите работоспособни членови работат на него како земјоделци.
„Ниеден член на ова домаќинство не е во постојан работен однос надвор од стопанството ниту, пак, има занаетчиски дуќан. Домаќинствата на земјоделските работници без земја, чии членови работат на стопанствата кај други индивидуални земјоделски производители, исто така се сметаат за земјоделски домаќинства. За земјоделски домаќинства се сметаат и оние што стекнале право на пензија врз основа на Законот за пензиското и инвалидското осигурување на земјоделците“, објаснуваат од ДЗС.
Според податоците на ДЗС, најмногу пари за заштеди имаат мешовитите домаќинства. Toa се оние домаќинства што имаат сопствено земјоделско стопанство во кое, покрај вработените во стопанството, еден или повеќе членови се во постојан работен однос во државниот или индивидуалниот сектор или вршат некоја неземјоделска дејност. Во оваа категорија се вклучени и оние домаќинства што поседуваат земјоделско стопанство, а еден или повеќе членови се лица со лични приходи врз основа на минат труд или општествени признанија (пензионери, инвалидски пензионери и сл.).
Како неземјоделски домаќинства се сметаат оние домаќинства кои немаат земјоделско стопанство, а еден или повеќе членови се во постојан работен однос во државниот или индивидуалниот сектор или вршат некоја неземјоделска дејност (самостојни занаетчии, угостители, превозници, адвокати, уметници и сл.) или се лица со лични примања врз основа на минат труд (пензионери).
Растат заштедите во банките
И покрај тоа што повеќето семејства во земјава имаат скромни буџети кои се дополнително оптоварени од рекордниот раст на стапката на инфлација, а голем дел од компаниите се мачат да ја преобродат енергетската криза се забележува континуиран раст на депозитите во банките. Според податоците на Народната банка, заклучно со септември, годинава вкупните депозити (на домаќинствата и на корпоративниот сектор) изнесуваат 468,9 милијарди денари или околу 7,6 милијарди евра.
Од Народната банка неодамна соопштија дека во септември, вкупните депозити се зголемени за 0,9 проценти на месечна основа, поради растот на депозитите кај двата сектора, со поголем придонес на секторот домаќинства. Годишниот раст изнесува 3,4 проценти и речиси во целост се должи на повисоките депозити на секторот „домаќинства“.
Во септември, вкупните депозити на корпоративниот сектор се зголемени за 1,5 проценти на месечно ниво. Нагорната промена пред сѐ произлегува од растот на депозитните пари, при забележан раст и на долгорочните депозити во денари и во странска валута и краткорочните депозити во денари, додека краткорочните депозити во странска валута бележат пад. На годишно ниво, овие депозити се зголемени за 0,4 проценти, како резултат на повисоките депозитни пари и краткорочните депозити во странска валута и во денари, во услови на пад на долгорочните депозити во странска валута и во денари.
Депозитите на домаќинствата, во септември, бележат месечен раст од 1,1 проценти. Месечната промена во најголем дел произлегува од растот на депозитните пари и краткорочните депозити во странска валута, при помал раст и на долгорочните депозити во странска валута и во денари, а во услови на мал пад на краткорочните депозити во денари.
„Анализирано на годишна основа, растот изнесува 5,3 проценти и главно се должи на повисоките краткорочни депозити во странска валута, при помал позитивен придонес и на долгорочните депозити во странска валута и депозитните пари, додека долгорочните и краткорочните депозити во денари бележат пад“, информираа од Народната банка.
Податоците на централната банка покажуваат дека главен стожер на македонскиот банкарски сектор односно на депозитната база се токму заштедите на граѓаните. Сепак, и покрај континуираниот раст на депозитите забележително е што главна карактеристика е ориентирањето кон краткорочно орочување на депозитите што може да биде извор на ризици за финансискиот систем во земјава доколку при поголеми економски шокови граѓаните решат да ги повлечат парите од банките.
