.webp){kind=icon}
Од следната година во Македoнија ќе биде воспоставен фискален совет. Од Министерството за финансии за „Блумберг Адрија“ потврдуваат дека ќе се формира ова независно тело, чија улога ќе биде клучна во финансиската консолидација на државата. Според законското решение уредено со Законот за буџети, фискалниот совет треба на независна, објективна и професионална основа да изработува анализи и мислења за макроекономските и фискалните претпоставки, користени за изработка на буџетот на државата и фискалната стратегија. Сепак, телото ќе се користи при измената и дополнувањето на буџетот, потоа подготовката на полугодишниот извештај за реализација на буџетот, на завршната сметка на буџетот и друга документација поднесена пред Собранието. Во овој текст анализираме и какви се плановите за финансирање на буџетскиот минус и таа фискална одржливост во следните години.
Независни експерти
Фискалниот совет ќе се состои од тројца членови, при што по еден член ќе предлагаат Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ), Државниот завод за ревизија и Народната банка. Сите членови ќе ги именува Собранието на Република Северна Македонија.
„Институциите ќе распишат јавен оглас за пријавување на заинтересираните лица што ги исполнуваат условите предвидени со овој закон за членови на фискалниот совет. Член може да биде лице државјанин на Македонија што има соодветна репутација, најмалку високо образование и најмалку десет години соодветно професионално или академско искуство на полето на економијата, јавните финансии, сметководството и ревизијата или друга сродна област“, велат од Министерството за финансии за „Блумберг Адрија“.
Инаку, фискалниот совет за својата работа ќе одговара пред Собранието пред кое ќе, поднесува извештај за својата работа најмалку еднаш годишно, до крајот на мај во тековната година за претходната година.
Од Министерството за финансии велат дека во подготовката на овој современ концепт, пресликан во Законот за буџети, се користени искуствата на меѓународните институции, како Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Светската банка, Европската Унија (ЕУ) и Владата на Обединетото Кралство.
Дефицит до три отсто од БДП?
Владата во неколку наврати веќе потенцира дека мора да се обезбеди фискалната одржливост и затоа е предвидена постепена фискална консолидација, за која креаторите на фискалната политика тврдат дека нема да му наштети на економскиот раст. Целта е на среден рок буџетскиот дефицит да се сведе под три проценти, односно под мастришкиот критериум.
„Планираната фискална консолидација опфаќа подобрување на наплатата на буџетските приходи, преку мерки за намалување на сивата економија и мерки за спречување и сузбивање на корупцијата, потоа намалување и реструктурирање на буџетските расходи, преку кратење на неприоритетните и несуштински трошоци,и ревидирање на методологиите за трансферите и субвенциите, и промени во изворите на финансирање на буџетскиот дефицит, односно нивна поголема диверзификација“, вели министерот за финансии Фатмир Бесими.
За идната година во буџетот е планиран буџетски дефицит од безмалку 700 милиони евра, или 4,6 проценти од БДП. Овој минус и отплатата на долгот во износ од 52,1 милијарди денари по основа на стари достасани обврски, од кои речиси половина е еврообврзницата од 2016 година, ќе се извршат од домашни и надворешни извори.
Домашното задолжување ќе се реализира преку државни хартии од вредност или домашен заем, додека во странство преку издавање должнички хартии од вредност на меѓународниот пазар на капитал, повлекување транша од линијата за претпазливост и ликвидност од ММФ и поволни средства од странски финансиски институции. Министерството за финансии соопшти дека ќе ја разгледа можноста за активно управување со должничкото портфолио преку операции за предвремен откуп на долг.
Инаку, во последната фискална стратегија со изгледи до 2027 година, за идната година стоеше дека буџетскиот дефицит ќе биде позициониран на 4,2 отсто од БДП. Тој план очигледно не успеал, па сега проекцијата е дефицит од 4,6 отсто од БДП. Прогнозите се дека буџетскиот дефицит во 2024 година ќе изнесува 3,6 отсто, потоа 3,2 проценти од БДП во 2025 година, три отсто во 2026 година и 2,8 отсто во 2027 година.
Буџет за 2023 година
Како што веќе пишувавме, Владата за идната година предвиде буџетски дефицит од безмалку 700 милиони евра. Во таа година треба да отплати стари долгови од близу 846 милиони евра. Од овие пари, најголем дел се долгови кон надвор, или 592,5 милиони евра, додека домашниот долг е 253 милиони евра.
Најголем дел од отплатата на надворешниот долг е за еврообврзницата издадена во 2016 година.
