Бишев, Беџети и Трпеска ќе немаат „сребрен куршум“ за државните финансии

И додека и на светско ниво расте интересот за улогата на независните фискални институции или таканаречените фискални совети што им помагаат на владите за подобрување на фискалните перформанси, светлото во Македонија се врти кон Глигор Бишев, Абдулменаф Беџети и Марина Трпевска, експерти што го сочинуваат првиот македонски Фискален совет.

Нив Собранието ги изгласа пред десет дена и тие и официјално треба да почнат да работат во телото чија основа на функционирање веќе е позната во светот. Тие треба да се независни, објективни и конструктивни критичари на водењето на фискалната политика во земјата. Какво ќе биде нашето искуство? Фискални совети има многу, а еден таков многу добро функционира во Србија. Колегите од српската редакција на „Блумберг Адрија“ велат дека кај нив на ова тело му „држи зборот“. Членовите имаат став и често го презентираат - независно. Проблемот што постои, ама не само таму, е дали секогаш нивниот глас се слуша. 

Што добиваме?

Во своето основно ниво, фискалниот совет е јавно финансиран субјект со избрани професионалци што имаат мандат да обезбедуваат непартиски надзор над фискалните перформанси и да даваат совети и насоки од позитивна или нормативна перспектива за клучните аспекти на фискалната политика. Фискалниот совет може да придонесе за подобрување на фискалните перформанси на различни начини, но тој не е „сребрен куршум“ за обезбедување и одржување на фискалната дисциплина.

Со деполитизирањето на различни аспекти на фискалната политика, без разлика дали се поврзани со формулација или следење, фискалните совети можат подобро да ги информираат гласачите за фактичката состојба на фискалната политика и да ги подигнат политичките трошоци за фискалната недисциплина. Има повеќе емпириски докази, иако сè уште многу ограничени, дека присуството на фискални совети може да придонесе за подобри фискални резултати. 

Фискален совет за буџетот за следната година 

Откако пратениците пред десетина дена ги прифатија предлозите за избор на Абдулменаф Беџети, Марина Трпевска и Глигор Бишев за нови членови на Фискалниот совет, ова тело ќе профункционира и во Македонија.

Оперативно треба веќе да има став и за креирањето на буџетот за следната 2024 година. Според законското решение уредено со Законот за буџети, фискалниот совет треба на независна, објективна и професионална основа да изработи анализи и мислења за макроекономските и фискалните претпоставки користени за изработка на буџетот на државата и фискалната стратегија.

Телото ќе се користи при измената и дополнувањето на буџетот, потоа подготовката на полугодишниот извештај за реализација на буџетот, на завршната сметка на буџетот и друга документација поднесена пред Собранието.

Случајот на Србија

И во Србија Фискалниот совет се состои од три члена, а за извршување стручни и административни работи формира и свои стручни служби. „Тие тројца членови се навистина веродостојни експерти. Се случи по заминувањето на еден член да биде избран експерт што беше поблизок до владејачката партија пред две години, но ништо не се промени во функционирањето на ова независно тело“, вели Маријана Авакумовиќ, новинарка во дигиталната редакција на „Блумберг Адрија“ во Србија.

Мисијата на Фискалниот совет и во оваа наша соседна земја е да го процени кредибилитетот на фискалната политика од аспект на усогласеност со утврдените фискални правила и да обезбеди јавност и отчетност во водењето на фискалната политика.

Во процесот на подготовка и донесување на буџетот, Фискалниот совет врши различни функции: подготвува мислење за нацрт-извештајот за фискална стратегија, подготвува анализа на ревидираниот извештај за фискалната стратегија на владата, подготвува анализа на предложениот закон. за буџетот, подготвува анализа на предложениот закон за завршната буџетска сметка, подготвува оцена за фискалните влијанија на предложениот закон.

„Во практика тоа значи дека штом Министерството за финансии го објави, на пример, предлог-буџетот, Фискалниот совет следниот ден објавува опсежна анализа. Во пресрет на Комисијата за финансии на српскиот парламент, Советот ги изнесува своите забелешки“, додава Авакумовиќ.

Фискалниот совет во Србија имаше забелешки за еднократните бенефиции за пензионерите и за младите што ги спроведе владата на премиерката Ана Брнабиќ. Ова тело со години укажуваше и дека не се издвојува доволно за јавни инвестиции, а државата го слушаше тоа, така што Србија сега има најголеми средства за јавни инвестиции во регионот на Централна и Источна Европа. „Нивниот глас се слуша, можеби не секогаш, но се значаен контролор“.

Влијанијата на фискалните совети во ЕУ

Високата школа на економисти од Прага ги испитуваше влијанијата врз фискалната политика на фискалните совети во 27 земји на ЕУ. Најзначајното влијание врз фискалната дисциплина е во случајот на промените што се поврзани со следење на фискалните правила. Во тој контекст, се подразбира, фискалните совети имаат големо влијание врз управувањето со јавните финансии преку следење на усогласеноста со фискалните правила.

Ова истражување покажа дека фискалните совети имаат значајно влијание преку одобрување (или подготовка) на макроекономски и буџетски прогнози, што подразбира дека со одобрување на прогнозата се мотивира владата да се развие реална прогноза без оптимистичка пристрасност. Исто така, потребно е да се спомене очигледното позитивно влијание на долгорочната анализа на одржливост.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар