САД го суспендираа плафонот на долгот, Македонија во 2023 и 2024 ќе го пробива

Од 1960 година до минатата недела, Конгресот на САД 79 пати ја подигнувал, привремено ја продлжувал или ревидирал дефиницијата за лимитот за американското задолжување. Од глобалната криза во 2009 година досега, САД неколку пати се наоѓале во ситуација да се соочуваат со банкрот ако нема договор за поместување на горната граница за задолжување.

Последниот случај среќно беше затворен на 4 јуни кога Бајден го потпиша долго преговараниот закон. Со потписот стави крај на драмата околу можното банкторирање кое американската министерка за финансии, Џенет Јелен го позиционираше за ден подоцна – 5 јуни 2023.

Ако договорот меѓу демократите и републиканците не беше постинат се закануваше катастрофа од светски размери. САД немаше да можат да ги сервисираат долговите, благајната ќе требаше да избира кои сметки ќе ги плаќа кои не. Јелен рече дека сето ова ќе ја загрози националната безбедност во земјата.

Зошто САД има плафон за долгот ако за 60 години тој е менуван дури 79 пати? Дали одговорот на ова прашање го даде американскиот инвеститор Ворен Бафет, во 2011 година во време на исти преговори како годинава. „Грешка е да се има плафон на долгот. Овие игри се играат и цело време се губи и се зголемува бројот на глупави изјави што ги слушате. Изгледа како губење време за земја која има многу работи да направи“, рече тој.

Американскиот долг до плафон

„Плафонот на долгот е механизам кој го ограничува вкупниот износ што една земја може да го позајми, односно колку долг таа може да преземе. Тоа е карактеристично за САД, иако постои уште во неколку земји во светот кои користат некаков лимит за задолжување. Создаден е за да се поедностави процесот на задолжување на САД, односно Министерството за финансии да не бара посебно одобрение од Конгресот за секоја емисија на должнички хартии од вредност“, објаснува аналитичарот на „Блумберг Адрија“, Иван Одрчиќ.

Bloomberg Adria

Плафонот прв пат е воведен во 1917 година кога САД влегле во Првата светска војна. Дотогаш, Министерството за финансии за секој заем барало авторизација од Конгресот. По влегувањето во војната, со цел да може да продава таканаречени воени обврзници, законот бил сменет и Министерството можело без да бара дозвола да ги издава овие обврзници, но до одредена сума – плафон на долгот.

Конгресот на САД има овластување да ја измени границата за долгот, значи да ја зголеми за фиксен износ во долари или да го суспеднира лимитот за одреден временски период. Второво се случи сега, плафонот е суспендиран до јануари 2025 година. Кога ќе заврши периодот на суспензија, лимитот на долгот се враќа на ниво кое одговара на федералното задолжување што се случило дотогаш. На пример, во август 2019 година, плафонот на долгот, тогаш на 22 билиони долари, беше суспендиран на 24 месеци. Во овој период Министерството за финансии позајми дополнителни 6,4 билиони долари. Кога периодот на суспензија истече во август 2021 година, лимитот на долгот беше вратен на 28,4 билиони долари - збирот на претходниот лимит и дополнителното задолжување.

„Дизајнирањето на поглупав систем би било голем предизвик“, напиша во својата колумна „Дебатата за плафонот е фарса, но фискалната политика е фијаско“ од 19 мај, Клив Крук, колумнист и член на уредничкиот колегиум на „Блумберг“. „Критичарите кои ги ограничуваат своите поплаки на грижи за долгови пропуштаат важна точка. Американската фискална политика сериозно излета од колосек, а трошоците за нејзиното коригирање постојано се зголемуваат. Систем кој ќе го прави она што е наменето да го направи лимитот на долгот – ќе нуди преглед на буџетската нерамнотежа и ќе предлага мерки за да се поправи проблемот - навистина е неопходен, дури и ако е контрапродуктивно тој механизам да се поврзува со судниот ден“, напиша Крук.

Bloomberg

Но, иако републиканците и демократите постигнаа договор кој е поволен за двете страни во пресрет на изборите догодина, земјата не може да си дозволи да се опушти. „Фискалната перспектива е опасно лоша, а договорот за плафонот на долгот не прави ништо за да ја подобри. Демократите и републиканците на крајот се согласија да избегнат банкрот. Но, не помалку важно е да се договорат за стабилизирање на долгорочната фискална позиција на земјата“, пишува во уредничкиот коментар на „Блумберг“ („Договорот за плафонот на долгот е само почеток“) од 6 јуни.

Најновите проекции од Канцеларијата за буџет на Конгресот покажуваат дека во наредниот период буџетските дефицити во САД ќе бидат поголеми од пет отсто од БДП. Кумулативниот дефицит во следните 10 години се очекува да достигне околу 20 билиони  долари - а договорот за плафонот на долгот може да намали само 1,5 билиони долари од тој вкупен износ. Односот на јавниот долг кон БДП ќе продолжи да расте на околу 115 отсто во 2033 година. Кон средината на овој век ќе стигне со 200 отсто од БДП.

Bloomberg

Македонија годинава и догодина ќе го надмине својот плафон

Ретки се земјите во кои како во САД има плафон за задолжувањето. Аналитичарот на ББА, Одрчиќ, вели дека лимит за задолжување во номинален износ освен во САД постои уште во Данска.

„Повеќето други земји кои имаат некаков лимит за задолжување ги користат лимитите како дел од БДП. Како дел од критериумите од Мастрихт, земјите-членки на ЕУ се обврзаа да го задржат нивото на јавниот долг на 60 отсто од БДП (и нивото на дефицитот под 3 отсто), иако оваа граница беше надмината во голем број земји без поголеми последици. Што се однесува до останатите земји од регионот Адрија (освен членките на еврозоната и ЕУ, Хрватска и Словенија), нема формални законски одредби за лимитите на задолжување, туку препораки или насоки во плановите и стратегиите за управување со фискалната политика, што секоја земја ги креира за себе“, објаснува тој.

Земјава нема вакво ограничување, но затоа секоја година Министерството за финансии усвојува стратегија за управување со јавниот долг. Стратегијата има значење со оглед на тоа дека ги поминува собраниските филтри.

„Со цел да се задржи нивото на јавниот долг во одржливи рамки, без притоа да се наруши фискалната одржливост, се утврдува лимитот на вкупниот јавен долг на среден и долг рок којшто не треба да надмине ниво од 60 отсто од БДП“, стои во Стратегијата за управување со јавниот долг за 2023 – 2025 (со изгледи до 2027 година).

Заклулчно со март годинава, јавниот долг на земјава е под 60 отсто од БДП, согласно критериумите од Мастрихт. Од податоците на Министерствто за финансии се гледа дека оваа граница била премината во 2021 година. А најнизок јавен долг земјава имала во 2008 година – 23 отсто од БДП.

Во Стратегијата уште пишува дека заради кризата предизвиката од ковид 19  значаен дел од земјите на Европската Унија, како и земјите во регионот беа принудени да ги прошират своите буџетски дефицити со цел да се обезбедат средства за справување со пандемијата. Кај повеќето економии ова резултираше со зголемување на нивото на јавен долг за повеќе од 10 процентни поени. Поради сериозноста на кризата предизвикана од пандемијата, фискалните правила во Европската Унија се привремено суспендирани до крајот на 2022 година.

„Среднорочните проекции прикажани во оваа стратегија покажуваат дека јавниот долг ќе го надмине максималниот праг од 60 отсто во периодот 2023-2025 година, но како резултат на мерките на фискална консолидација, во 2026 и во 2027 година се предвидува повторно враќање во пропишаните рамки под 60 отсто од БДП. Врз основа на среднорочната буџетска рамка од која произлегува потребата за финансирање на буџетските дефицити на среден рок, потребите за отплати на претходни долгови, како и имплементацијата на проектите што се надвор од централната власт, движењето на јавниот долг на среден рок ќе бележи умерен раст до 2024 година како резултат на последиците на кризата, а потоа, во периодот од 2024 година, преку мерките на фискална консолидација се очекува намалување на нивото долгот“, стои во Стратегијата.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар