Прагови за вкупната задолженост на секој граѓанин воведе Народната банка, кои почнуваат да се применуваат од 1 јули годинава. Од тогаш која било банка во државата нема да смее да му одобри кредит на лице чии месечни рати кон банките надминуваат 55 отсто од неговиот месечен доход ако станува збор за кредит во денари или 50 отсто при одобрување кредит во девизи или со девизна клаузула. „Со оваа мерка се влијае кон намалување на системскиот ризик, при што превентивно се дејствува на спречување на евентуална превисока задолженост на секторот домаќинства“, велат од Народната банка за „Блумберг Адрија“.
„Европска практика“
Одлуката е донесена на седница на Советот во април и од Народната банка велат дека со ова дополнително се јакне отпорноста на банкарскиот сектор, а во согласност со европската практика.
Позиционирањето на максималната висина на овој показател според валутата на кредитот, додаваат оттаму, е во линија со стратегиските определби на Народната банка за денаризација и придонесува за деевроизација на билансите на банките. „Доколку кредитот на физичкото лице е обезбеден со недвижност, се пропишува соодносот помеѓу износот на кредитот и проценетата вредност на заложената недвижност на 85 отсто, со што се опфаќаат ризиците поврзани со динамиката на цените на недвижностите, станбеното кредитирање, начинот на вреднување на обезбедувањето и слично“, велат од централната банка.
На одлуките им претходела детална анализа на податоците со кои располагаат банките и штедилниците во земјава и мерките не отстапувале значително од најчесто применуваната висина на овие показатели и рочност на кредитите од нивна страна. Заради обезбедување одредена флексибилност во процесот на носење кредитни одлуки, на банките им е овозможено да одобруваат кредити со исклучоци од поставените лимити во ограничен обем (кредитите одобрени со исклучок не смеат да надминат 10 отсто од вкупниот просечен квартален износ на кредитните изложености на банката одобрени на физичките лица утврден за последните 12 месеци).
„Со овие мерки се придонесува за спречување на кумулирање на системските ризици во сегментот на домаќинствата и на пазарот на недвижности, а се очекува со нив првенствено да се влијае врз кредитите на кредитокорисниците со повисок ризичен профил, со што се придонесува одржување на квалитетот на кредитното портфолио. Бидејќи ограничувањата се однесуваат на новите договори за кредити, очекувано е ефектите од овие мерки постепено да влијаат врз состојбата на вкупните кредити на домаќинствата“, велат од Народната банка.
Кредитите на домаќинствата во април се повисоки за 0,4 проценти на месечна основа и за 6,7 отсто на годишна основа. Заклучно со април, домаќинствата им должат 3,55 милијарди евра на банките и на штедилниците, што значи дека во тој месец секој државјанин во земјава им должел на банките приближно по 2.000 евра. Се разбира, се задолжуваат само полнолетните лица.
Стапка на противцикличен заштитен слој на капиталот
Инаку, од август годинава се воведува и стапка на противцикличен заштитен слој на капиталот на банките за изложеностите во земјата, во висина од 0,5 проценти. „Со заштитниот слој на капиталот се јакне капиталната сила на банките, што е во основата на отпорноста на банкарскиот сектор на ризици.
Од Народната банка велат дека и во Европската Унија е присутна тенденција за зајакнување на отпорноста на банкарските системи во услови кога банките се профитабилни и сè уште нема материјализација на ризиците во нивните биланси. Банките се подготвуваа за ова една година, па нивниот регулатор смета дека е обезбедено доволно време за приспособување на банките и за постепено формирање на заштитниот капитален слој без негативни ефекти врз кредитната поддршка за економијата.
„Тековно сите банки имаат доволно капитални позиции за исполнување на овој заштитен слој на капиталот, кој беше воведен превентивно поради оцените за постепено кумулирање на цикличните системски ризици, во услови на продолжена неизвесност, вклучувајќи и на пазарот на недвижности, а со него се јакнат заштитните механизми на банките за апсорбирање на потенцијалните шокови. Во услови на продолжена неизвесност и присуство на цикличните ризици, во декември, се донесе одлука за зголемување на стапката на противцикличниот заштитен слој на капиталот на 0,75 проценти, што ќе се применува од првиот квартал на 2024 година“, велат од Народната банка за „Блумберг Адрија“.
.webp){kind=icon}
