.webp){kind=icon}
Растот умерено ќе забрза, инфлацијата и натаму ќе забавува, платите и дознаките ќе го зголемат расположливиот приход, а дополнителен поттик на економијата ќе даде новиот инфраструктурен проект за изградба на автопатиштата по коридорите 8 и 10д, пишува во есенската прогноза за Македонија што денеска ја објави Европската комисија.
„Се очекува фискалниот дефицит да остане висок со оглед на новите преземени обврски, како и високите трошоци за задолжување, а тоа ќе го спречи намалувањето на јавниот долг од високото ниво што го достигна по пандемијата“, се наведува во прогнозата за земјава.
Побарувачката ќе го поттикне растот на БДП
Во вториот квартал од 2023 година, реалниот БДП порасна за 1,1 отсто на годишно ниво, што е намалување од 2,1 отсто во претходниот квартал. Потрошувачката на домаќинствата претрпе долготрајна криза поради високата инфлација и растот забави трет квартал по ред на 1,6 отсто на годишно ниво. Сепак, токму оваа потрошувачка останува главниот двигател на растот на БДП.
„Се очекува тој да се зајакне со зајакнувањето на расположливиот доход поради побрзиот раст на реалните плати во услови на пад на инфлацијата“, се наведува во прогнозата на комисијата.
Инвестициите беа придушени во првите шест месеци од 2023 година, бидејќи приватните компании имаа големи резерви создадени во 2022 година. Во наредниот период јавните треба да дадат поголем придонес кон економијата. Тоа се однесува особено на главниот владин инфраструктурен проект, кој опфаќа делови од два клучни трансевропски патни коридора, пишува во прогнозата.
Во првата половина на 2023 година дефицитот на тековната сметка значително се намали од својот врв во 2022 година, бидејќи трговскиот биланс се подобри поради пониските цени на енергијата и зголемените дознаки.
„Во иднина се очекува постепен раст и на увозот и на извозот. И надворешната побарувачка треба позитивно да придонесе за умерен раст во следните две години“, е наведено во прогнозата за земјава.
Инфлацијата ќе забавува
Ниското и намалено учество на пазарот на трудот, особено на жените и младите работници, доведе до натамошно намалување на работната сила и до пад на стапката на невработеност. Во текот на периодот опфатен со прогнозата, се очекува растот на вработеноста да продолжи со умерено темпо. Додека, пак, вработувањето во преработувачките индустрии веројатно ќе остане придушено најмалку уште годинава, со оглед на заостанатите проблеми што ја оптоваруваат тековната активност. Се предвидува дека стапката на невработеност и натаму ќе се намалува во услови на недостиг од работна сила.
Годишната инфлација на потрошувачките цени постепено се намалува од својот врв од 19,8 отсто во октомври 2022 година на 6,6 отсто во септември 2023 година. Се предвидува да остане висока, на просечни девет отсто во 2023 година. Спуштање до целта од два отсто, комисијата очекува во 2025 година.
Централната банка годинава ја зголеми клучната каматна стапка до 6,3 отсто во септември.
Фискалниот простор останува тесен
„Јавните финансии се затегнати од високите трошоци за задолжување и новите преземени обврски, иако прераспределбата на буџетот во септември успеа да ги намири дополнителните расходи без подигање на планираниот дефицит за цела година“, се истакнува во прогнозата.
Simon Wohlfahrt/Bloomberg
Владата ја зголеми минималната пензија и се согласи на дополнително зголемување од 10 отсто на платите во јавниот сектор од септември, што додава околу 0,2 отсто од БДП на тековните расходи за 2023 година.
„Приходите и натаму страдаат од намалената домашна побарувачка. Меѓутоа, во прилог на зголемување на приходите одат измените на законите за персоналниот, корпоративниот и данокот на додадена вредност, како и еднократниот данок на солидарност, кој се очекува да додаде на приходите дополнителни 0,6 отсто од БДП во 2023 година. Севкупно, се предвидува дефицитот на општата влада да се зголеми малку во 2023 година во споредба со 2022, а постепено да се намалува во 2024 и 2025 година, но и натаму да остане над нивото од пред пандемијата.
Државниот долг се предвидува да се движи над 50 отсто од БДП на среден рок, бидејќи примарниот дефицит останува покачен, а каматите растат“, велат од ЕК во есенската прогноза за земјава.
Ризиците се главно во надолна линија
Доколку се случи големиот инфраструктурен проект за изградба на патиштата да доцни, тогаш и тоа ќе биде предизвик за растот. Тоа може да ја влоши и фискалната перспектива на земјава, затоа што ќе доведе до сериозни зголемувања на трошоците. Негативно влијание може да има и побрз раст на трошоците за финансирање од проектираното.
„Сето ова ќе влијае негативно на политичката клима во пресрет на изборите во 2024 година. Од друга страна, преговорите за пристапување во ЕУ може да ги забрзаат структурните реформи, кои би го зголемиле потенцијалот за раст на економијата и би ја зајакнале фискалната одржливост“, се констатира во есенската прогноза на ЕК за Македонија.
