„Стандард и Пурс“ даде прецизна дијагноза за проблемите во Град Скопје

Американската агенција за кредитен рејтинзи „Стандард и Пурс“ го потврди долгорочниот кредитен рејтинг ББ- на главниот град на Македонија, Скопје, со негативен изглед. Оттаму информираат дека негативниот изглед ги одразува ризиците за намалување на оперативните приходи на Скопје, што, заедно со зголеменото трошење за јавни услуги и субвенции за општинските претпријатија, може да доведе до дополнително исцрпување на готовината и акумулација на задоцнети обврски.

Од агенцијата додаваат дека би можеле да го намалат рејтингот на Скопје во следната година доколку градот има буџетски резултати послаби од очекуваните или ако политичката фрагментација продолжи да ја попречува способноста на Скопје да се задолжува и да доведе до дополнително акумулирање задоцнети обврски и ерозија на ликвидноста.

Од друга страна, во „Стандард и Пурс“ велат дека би можеле да ги ревидираат изгледите до стабилни доколку ликвидноста на Скопје зајакне и доколку се намалат акумулираните достасани обврски.

„Ова може да биде случај, на пример, доколку се зајакнат даночните приходи, поткрепени со повисокиот економски раст и закрепнувањето на активностите во областа на недвижностите, кои се важен извор на сопствени приходи за Скопје“, наведуваат од агенцијата.

Оттаму објаснуваат дека новата оценка ги одразува очекувања дека остварувањата кај приходите на Скопје ќе се зајакнат, поттикнати од забрзувањето на економскиот раст и олеснувањето на финансиските услови што треба да го поддржат закрепнувањето на активноста во недвижностите.

„Очекуваме и многу помало извршување на капиталните расходи во 2024 година во однос на донесениот буџет, што треба да ја поддржи ликвидносната позиција на општината. Како и да е, продолжуваме да гледаме ризици дека приходите на Скопје ќе бидат послаби доколку не закрепнат активностите за недвижности или напорите да се наплатат минатите даноци. Неколку клучни општински компании исто така остануваат загубари и би можеле да бараат обезбедување дополнителна поддршка од Скопје“, наведуваат од „Стандард и Пурс“.

Сложени процеси за задолжување поради политичката фрагментација

Од агенцијата посочуваат дека Град Скопје не беше во можност да се задолжи во 2022-2023 година, главно поради сложените процеси на одобрување, како и поради високофрагментираниот градски совет, при што на двете главни политички партии, ВМРО и СДСМ, им недостига мнозинство во 45-члениот совет. Тие очекуваат политичката неизвесност да остане зголемена во пресрет и по парламентарните и претседателските избори април-мај 2024 година и констатираат дека следните локални избори треба да се одржат во 2025 година.

„Рејтингот е ограничен од ниските нивоа на средства на Скопје во меѓународна споредба, недостигот од цврсти финансиски политики и предизвикувачкото политичко опкружување, и на ниво на локална и на централна власт во Северна Македонија.

Рејтингот на Скопје е намален поради недостатоците во институционалната рамка на Северна Македонија за општините, како и ограниченото почитување на финансиските политики и слабиот надзор над општинските претпријатија“, наведуваат од агенцијата.

Инаку, од „Стандард и Пурс“ очекуваат дека економијата на Македонија ќе порасне за 2,9 проценти во 2024 година, забрзувајќи од два процента во 2023 година, поддржана од закрепнувањето на домашната потрошувачка и извозот.

„Сепак, ние сè уште ги сметаме таквите стапки на раст како скромни за пазарната економија во развој со нивоа на приход по жител од релативно ниски 9.000 долари во меѓународен контекст. Очекуваме растот во главниот град да биде во согласност со националниот тренд на раст“, велат од агенцијата.  

Оттаму посочуваат дека Скопје е финансиски и административен центар на земјата, придонесувајќи за повеќе од 40 проценти од вкупниот БДП на државата.

„Исто така, тој е домаќин на голем број производствени капацитети и национални седишта на странски компании. Побарувачката за активности со недвижен имот донекаде се намали во текот на изминатата година, поради високите каматни стапки, ограничениот градежен капацитет и политичката нестабилност што ги зголемува неизвесностите во однос на идната политика за данок на имот. Сепак, очекуваме постепено закрепнување во овој сектор, поддржано од посилен економски раст и полабави финансиски услови, имајќи предвид дека сметаме дека инфлацијата го достигна врвот. Ова, исто така, на крајот треба да го поддржи зголемувањето на даночните приходи на Скопје“, укажуваат од „Стандард и Пурс“.

Бавна децентрализација

Од агенцијата потенцираат дека рејтингот за Скопје останува ограничен поради недостатоците на институционалната рамка под која работи општината.

„Дискусиите за понатамошна децентрализација продолжуваат, со фокус на проширување на одговорностите на локалните и регионалните власти и зголемување на нивната фискална автономија, но напредокот останува бавен и нерамномерен. Ефикасното спроведување на промените во општинскиот систем останува ограничено, поради политичката фрагментација на централно ниво, особено затоа што повеќето од избраните градоначалници во Северна Македонија од 2021 година ѝ припаѓаат на опозициската партија, ВМРО“, велат од агенцијата.

Оттаму посочуваат дека на општините не им е дозволено да ги поставуваат главните даночни стапки (како даноците на имот), но можат да ја изберат стапката од даден опсег, што им овозможува да ги зголемат своите приходи.

„Другите комунални такси може да се постават поединечно. Така, таксите и даночните стапки обично се поставуваат на долниот крај на опсегот поради политички причини“, сметаат од агенцијата.

Според постојните аранжмани, како што констатираат оттаму, општините во Македонија добиваат дел од персоналниот доход и данокот на додадена вредност (ДДВ) низ целата земја.

„Врз основа на претходните одлуки, процентот на наплата на ДДВ наменет за општините ќе се зголеми на шест проценти во 2024 година од 5,5 проценти во 2023 година, додека за персоналниот данок на доход ќе се зголеми од пет проценти во минатата година на шест проценти. Не очекуваме овие промени сами по себе да имаат изразено влијание врз остварувањето на приходите на Скопје“, велат од агенцијата.

Според нив, покрај малку повисоката распределба на даноците на национално ниво, понатамошните чекори во процесот на децентрализација остануваат нејасни.

„Ова е особено во контекст на претстојните претседателски и парламентарни избори во Северна Македонија во април-мај 2024 година. Во февруари 2024 година актуелната градоначалничка на Скопје, Данела Арсовска, беше назначена за лидер на малата партија ’Нова алтернатива’, која планира да се натпреварува на претстојните општи избори. Според наше мислење, исходот од гласањето на национално ниво може да влијае на односите меѓу градската администрација и централната власт, како и на политичката динамика во градскиот совет, имајќи предвид дека двете главни македонски партии моментално имаат најмногу места на локално ниво, но немаат мнозинство: СДСМ (11 од 45 советнички места) и ВМРО (16 од 45 советнички места)“, посочуваат од агенцијата.

Од „Стандард и Пурс“ сметаат дека на Скопје му недостигаат сигурно долгорочно финансиско планирање и ефективни политики за ликвидност и долг, што е за слабост на рејтингот.

„Иако одобрувањето на буџетот е релативно непречено, годишните буџетски резултати, особено на страната на капиталот, честопати значително се разликуваат од плановите. Напорите на општината да ја прошири својата основа за данок на имот и подобро да ги контролира оперативните трошоци досега постигнаа само мал успех, делумно поради политичките несогласувања“, велат од агенцијата.

Оттаму констатираат дека градоначалничката се соочува со пречки во одобрувањето на политичките одлуки во градскиот совет, вклучувајќи го и преземањето долгови, што дополнително ја намалува предвидливоста на буџетската траекторија на градот.

„Сметаме дека отсуството на формални политики за долг и ликвидност придонесе за зголемување на износот на обврските на градот и намалување на нивото на готовина. Во меѓувреме, надзорот и управувањето со секторот на општинските претпријатија ги сметаме за лабави. Исто така забележуваме некои недостатоци во обелоденувањето на податоците и буџетското сметководство. Особено, земајќи го предвид издавањето и отплатата на долговите, историските пријавени буџетски резултати не се совпаѓаат целосно со движењата во готовинската позиција на градот“, прецизираат од агенцијата.

Од „Стандард и Пурс“ додаваат дека Скопје има ниско ниво на долг во меѓународна споредба, послаби буџетски перформанси по пандемијата и неможност за позајмување, што ја намалува ликвидноста.

„Според проценетиот исход за 2023 година, Скопје забележа оперативен суфицит еквивалентен на околу 18 проценти од оперативниот приход, што е малку повисоко од нашите септемвриски проекции за 2023 година. Сметководство за капиталните трошоци, градот, исто така, забележа мал вкупен вишок по капиталните сметки, во голема мера во согласност со нашата претходна прогноза за базичните случаи. Во споредба со буџетот за 2023 година, и приходите и расходите беа значително помали од првично планираните, што е чест исход во Скопје“, велат од агенцијата.

Во текот на предвидениот хоризонт до 2026 година, тие очекуваат оперативниот суфицит да остане на приближно исто ниво како во 2023 година, што е сепак послабо од буџетските резултати забележани пред пандемијата.

„Сметаме дека посилниот економски раст во 2024 и 2025 година и олеснувањето на финансиските услови треба да го поддржат закрепнувањето на приходите поврзани со пазарот на недвижности, вклучувајќи ги градежните такси и приходите од данокот на имот. Администрацијата се залага и за подобрување на наплатата на споменатите даноци, процес што претходно беше стопиран поради позатегнатите финансиски позиции на домаќинствата и корпорациите што произлегуваат од влијанието на пандемијата“, велат од агенцијата.

Оттаму очекуваат континуирано зголемување на трансферите на централната влада, поттикнати од изменетиот закон за распределба на повеќе приходи од персонален данок и ДДВ на општините, како и компензација за зголемување на платите и трошоците за децентрализираните функции што се целосно финансирани од централната влада.

„Дополнително, веруваме дека расходите ќе се зголемуваат со побавно темпо, благодарение на мерките за заштеда на трошоците и пониските трошоци поврзани со енергијата. Значителен притисок произлегува од субвенциите доделени на општинските претпријатија, особено за јавниот превоз. Во исто време, веруваме дека постои ризик градот да продолжи да одложува некои од своите достасани обврски за да ги намали трошоците. Тоа би укажало дека реалните трошоци се повисоки отколку што покажуваат објавените сметки засновани на готовина“, велат од агенцијата.

Во нивното основно сценарио, тие очекуваат само мал дефицит по капиталните сметки во просек до 2026 година, имајќи предвид дека очекуваат капиталните трошоци да се зголемат со многу побавно темпо од буџетот.

„Според нас, општината има флексибилност да одложи некои проекти доколку не се обезбеди финансирање или ако има доцнење на капацитетот. Сепак, забележуваме дека ова може да дојде на сметка на економскиот развој на градот, особено со оглед на постојните инфраструктурни празнини. Скопје се фокусира на проекти поврзани со зелената транзиција што би го намалиле загадувањето, како што се изградба на капацитети за отпадни води и други постројки за рециклирање. Други проекти се насочени кон подобрување на мобилноста, вклучувајќи и поправки на патишта и изградба на патишта, тротоари, велосипедски патеки и мостови“, велат од агенцијата.

Ново задолжување кон крајот на 2024 година

Според нив, иако капиталните расходи се релативно флексибилни, тие се поригидни бидејќи главно се состојат од трансфери на централната власт и продажба на средства што не се целосно контролирани од градот.

„Сметаме дека отуѓувањето на средствата на општината најверојатно ќе остане нестабилно и пониско од буџетот. Сепак, очекуваме централната влада и фондовите поврзани со ЕУ да ја поддржат општината и околу потребите за задолжување. И покрај ниските парични резерви, очекуваме општината да продолжи со задолжувањето дури кон крајот на 2024 година. Новото задолжување е предмет на долги процеси на одобрување, а овластувањата за задолжување се чинат неверојатни до општите избори“, велат од агенцијата.

Оттаму очекуваат понатамошно преземање долгови од 2025 година за да се финансираат капитални проекти и да се помогне во обновувањето на нивото на ликвидност.

„Прогнозираме дека долгот на Скопје поддржан од даноците ќе остане блиску до 20 проценти од консолидираните оперативни приходи до 2026 година, што е ниско во меѓународна споредба, благодарение на зголемувањето на приходите и ограниченото издавање долгови“, велат од агенцијата.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар