.webp){kind=icon}
За нешто повеќе од 165.000 лица е намален бројот на активното население во Македонија во периодот од 2018 до 2023 година, покажуваат новите податоци на Државниот завод за статистика (ДЗС). Тоа само ги потврдува предупредувањата на бизнис-заедницата дека нашата земја веќе извесен период се соочува со недостиг од работници. Поради иселувањата и намалениот наталитет станува извесно дека во иднина во Македонија буквално нема да има кој да работи.
Фини бројки на хартија за невработеноста
Според податоците на Државниот завод за статистика. во периодот 2013-2023 година стапките на активност, вработеност и невработеност бележат промени од година на година, во насока на пораст и намалување.
„Во последната година од овој период, стапката на активното население кај мажите бележи намалување од 4,9 процентни поени во однос на 2013 година. Највисока стапка на вработеност од 45,4 е забележана во 2023 година, додека најниска стапка на невработеност од 13,1 е забележана исто така во 2023 година“, велат од ДЗС.
Оттаму додаваат дека повисока стапка на вработеност во овој период се забележува кај мажите (53,2 проценти), што рефлектира поголемо учество на мажите во вкупниот број вработени. Стапката на вработеност кај жените во текот на периодот бележи исто така зголемување од 5,4 процентни поени во однос на 2013 година.
Паѓа наталитетот
Во периодот од 2013 до 2023 година бројот на живородените деца се намалил за 6.041, a стапката на наталитетот се намалила од 12 на 9,2 промили (живородени на 1.000 лица).
„Промените во старосната структура на населението имаат своја рефлексија врз бројот на умрените лица во земјата. Бројот на умрените лица придонесе за зголемување на стапката на морталитет, која во 2023 година изнесува 11,1 промили споредбено со 2013 година, кога изнесуваше 10 промили (умрени на 1.000 лица). Споредено со 2013 година, во 2023 година се забележува намалување на бројот на склучените бракови за 9,4 проценти“, наведуваат од Државниот завод за статистика.
Македонија жедна за работна сила
Според новата анкета за потреба од вештини на пазарот на трудот во Македонија за 2024 година, која ја спроведе Агенцијата за вработување, анализирано според дејноста и соодветниот степен на потребно знаење, во преработувачката индустрија и трговијата на големо и трговијата на мало, каде што се очекуваат и најголем број вработувања, најголема ќе биде потребата за кадар со програми на средно образование, 51,1 проценти односно 70,4 проценти од планираните вработувања во овие дејности.
„Најмногу потреба од вработувања на лица со стекнати знаења од програмите на додипломско и постдипломско универзитетско образование ќе имаат работодавците во дејноста информации и комуникации и во финансиската дејност и дејностите за осигурување, каде што соодветно овие вработувања изнесуваат 69,7 проценти односно 69,2 проценти од планираните вработувања во овие дејности“, наведуваат од Агенцијата.
Во однос на занимањето, приоритет при новите вработувања во наредните 12 месеци ќе имаат лицата со завршено основно образование: општ работник, работник за едноставни работи на производствена линија, рачен пакувач, работник за едноставни работи, земјоделски работник, пеглач на алишта, помошник во кујна, хигиеничар и друго.
Во однос на лицата со средно образование. најмногу се бараат: шивач, продавач, келнер, магационер, заварувач, шивач на текстил, подготвувач на тутун за обработка, касиер, возач на камион, на товарно возило, на лесни доставни возила, на автобус и на такси, бравар, градежен работник, готвач, обезбедувач (заштита на имот и лица) и друго.
Со средно и вишо образование најмногу се бараат лица за: администратор, техничар за електронски производи, медицинска сестра, машински техничар, фармацевтски техничар, текстилен техничар, електротехничар, референт, референт за продажба, комерцијалист, оператор за машинско одржување и друго.
Со завршено високо образование најмногу се бараат: програмер, машински инженер, економист, сметководител, градежен инженер, фармацевт, маркетинг-агент, инженер на софтвер, фармацевтски технолог, доктор по општа медицина, менаџер, електроинженер за регулација и автоматизација, архитект, аналитичар на софтвер, економист за здравствен менаџмент, бизнис-аналитичар, администратор и друго.
Од Агенцијата укажуваат дека при вработување работници за одредени занимања работодавците ја нагласуваат потребата од кадар со работно искуство.
„Во однос на потребата од дополнителни знаења и вештини што треба да ги поседуваат кандидатите за вработување, особено при вработување кадар со високо образование, работодавците ја нагласиле потребата од познавање странски јазици, одлично познавање работа со компјутери и поседување соодветен сертификат за стекнатите знаења“, наведуваат од Агенцијата.
Исто така одредени работодавци особено ја нагласиле потребата од дополнителни знаења и стекнати сертификати за напредни ИТ-вештини. Меѓу другите вештини се нагласува и потребата од поседување комуникациски вештини, вреден, исполнителен, одговорност, доверливост, тимска работа, вештина за внесување и читање податоци, флексибилност, вештини за продажба и маркетинг и вештини за менаџирање.
Алармантен одлив на високообразован кадар
Максим Ацевски, директор на Државниот завод за ревизија, во интервју за „Блумберг Адрија ТВ“ неодамна истакна дека е алармантен одливот на високообразован кадар од Македонија и дека владините политики за задржување на младите во земјава се без ефекти. Со одливот на високообразован кадар се губи 8,34 отсто од БДП или 512 милиони евра.
„Ако на сето ова се додаде и трошокот за основното образование, може да кажеме дека веќе се движиме до границата од една милијарда евра што ја чини државата одливот на високообразовани кадри“, вели Ацевски.
Тој додава дека, според информациите што ги има меѓународната организација за миграција, Македонија е меѓу 20 земји во светот што имаат висока миграција. Според извештајот на Светската банка, 40 отсто од високообразованите кадри годишно ја напуштаат државата, а според индексот за одлив на мозоци Македонија е меѓу првите пет држави на листата од 41 земја во рамките на Европа.
„Тоа укажува дека надлежните органи не преземаат доволна активност и мерки со кои ќе успеат да ја превенираат миграцијата. Миграцијата не е проблем само на Македонија, тоа е светски проблем и не треба да негуваме илузија дека како држава ќе ја запреме, меѓутоа треба да се преземат мерки за да се намали“, вели Ацевски.
