Новата економија на луѓето во свет на затворени врати

Тоа е дилемата со која се соочуваат универзитетските дипломци од Индија, кои сѐ потешко наоѓаат работа. И тоа е предизвикот што ја дефинира иднината на научниците во САД и на инженерите за роботика во Кина. Луѓето сакаат да ги развиваат своите таленти и работа, а на економиите им се потребни умови и раце за раст - но тоа не значи дека работниците лесно можат да одат таму каде што се работните места.

Деновиве меѓународните трговски војни доминираат во економскиот наратив. Насловите во вестите се полни со конфликти околу имиграцијата, границите и правата на новодојденците бидејќи најголемата и најмоќна економија во светот ги крева барикадите. Тоа што често се губи е суштинската улога на луѓето во поттикнувањето на просперитетот. Скратениот рецепт на економистите е: имајте растечко население, добро образовајте ги тие луѓе и ставете ги таму каде што можат максимално да ги искористат своите способности.

Глобализацијата не функционираше за сите во последните децении, ниту, пак, слушањето на советите на економистите. Во богатите земји трговијата ја уништи производствената работа во многу заедници, додека растечките трошоци за живот оставија повеќе луѓе да се чувствуваат заглавено во место. Но историјата покажа дека земјите што можат ефикасно да ги инвестираат своите демографски дивиденди - без разлика дали се домашни или увезени – постигнуваат подобри резултати.

Сепак, математиката станува сѐ потешка. Брзото стареење значи дека населението на Кина, Јапонија и Јужна Кореја се намалува. Бројот на жители на Европската Унија наскоро ќе почне да опаѓа. Ниту САД не заостануваат многу. Речиси целиот раст на населението денес се случува во земјите во развој, кои треба брзо да најдат начин да ги сместат своите млади луѓе или да им најдат место во странство. Во 2023 година во Индија, која веќе е преоптоварена со млади, се родија повеќе бебиња (23,2 милиони) отколку што има луѓе од сите возрасти што живеат на Флорида (22,9 милиони). Според процените, до 2030 година еден од секои пет луѓе на Земјата во работоспособна возраст ќе биде Индиец. Потоа, тука е Африка: 7,5 милиони раѓања само во Нигерија ги надминаа раѓањата во цела Европа, а беа и двојно поголеми од бројот на родени во САД во 2023 година. На долг рок, миграцијата е одговор на нерамнотежата во популацијата и економскиот развој. Но политиката и растечките геополитички тензии притискаат во спротивна насока, при што американскиот претседател Доналд Трамп и другите светски лидери не само што ги блокираат новите мигранти туку и ги депортираат постојните.

За сите овие макросили, поединците што носат одлуки и решаваат проблеми се тие што ја раскажуваат економската приказна. Затоа, репортерите на „Блумберг њуз“ од редакциите низ светот се упатија да се сретнат со луѓе што се борат со овие притисоци.

Обучен во Јужна Калифорнија, вработен во Суџоу

Уште од дете Ксинју Жу се истакнувал во математика и наука. На жестоко конкурентните приемни испити на колеџот „Гаокао“ во Кина, тој се рангирал меѓу првите два отсто најдобри кандидати што полагаа тестови во неговата родна покраина Анхуи, обезбедувајќи место на престижен универзитет во Шангај за да студира инженерство пред да замине во САД на постдипломски студии.

Depositphotos

 

Денес Жу ги насочува тие таленти кон пишување код за да направи елегантен сиво-црн хуманоиден робот висок 170 см, наречен „Литл Вит“ (Little Wheat), да се движи како човек. Тој работи заедно со повеќе од 200 колеги во „Меџик лаб“ (MagicLab), стартап-компанија во Суџоу, на 30-минутно возење со брза железница од Шангај. Заслугата за негувањето на неговиот интерес за роботи Жу му ја припишува на својот виетнамски професор на Универзитетот во Јужна Калифорнија, каде што завршил магистерски студии по машински инженеринг. Во малку поинаков свет, 27-годишникот можеби се подготвува за својата докторска дисертација на американски универзитет.

Додека студирал во Калифорнија во 2020 и 2021 година, Жу првично планирал да докторира во Америка и потоа да работи таму, но зголемените пречки за добивање виза за САД го обесхрабриле да продолжи со понатамошни студии. Наместо тоа, тој нашол работа во кинеската индустрија за интелигентна роботика. „Постојат многу врвни компании во Кина, а предноста е што се поблиску до дома и околината е попозната за снаоѓање“, вели Жу. „Работите во оваа индустрија се менуваат од ден на ден: секој ден некој може да објави статија или компанијата може да воведе нов производ. Најголемиот предизвик е да се одржи темпото“.

Со децении кинеските студенти како Жу гледале на образованието во САД како можност да студираат со водечки научници и да ја зголемат својата конкурентност на пазарот на трудот како дома така и во странство. Кина беше главен извор на меѓународни студенти што се запишуваа во САД од 2009 до 2022 година. Околу половина од кинеските студенти во САД студираат во областите на науката, технологијата, инженерството и математиката, според податоците од Институтот за меѓународно образование.

Но „добредојдето“ за кинеските студенти станува сè постудено. Сè започна за време на првото претседателство на Трамп, со акции како што е наредба за спречување на кинеските студенти да спроведуваат истражувања што би помогнале во она што САД го сметаа за „стратегија за воено-цивилна фузија“ на Пекинг - или употреба на комерцијална технологија за зајакнување на одбранбените капацитети. Ограничувањата за патување од ерата на пандемијата потоа го замрзнаа бројот на кинески студенти што студираат во САД. Минатата година Индија ја истисна Кина како земја со најмногу меѓународни студенти на американските колеџи. Иако Трамп се чини дека се повлече од планот за „агресивно“ поништување на визите на кинеските студенти во критичните области како дел од привременото трговско примирје со Кина, перспективите за студентите остануваат неизвесни. Тоа би можело да охрабри повеќе научници и дипломирани студенти да го следат патот на Жу назад дома.

Каде што дипломата не е доволна

Барнабас Аџиџи немал ни приближно толку среќа во наоѓањето пазар за своите вештини во Абуџа, главниот град на Нигерија. Роден во централната држава Плато, прво од четири деца и единствен син, тој пред четири години дипломирал на локалниот универзитет во Џос со диплома за специјално образование и рехабилитација за лица со оштетен слух. Но можностите за работа во канцеларија во овој сектор биле мали. Затоа се свртел кон изработка на алуминиум, занает што го научил работејќи со скратено работно време по средното училиште. „Гледањето како дипломирани студенти талкаат без работа ме мотивираше да си обезбедам план Б“, вели тој. „Тоа што некогаш беше мој план Б сега е план А. Тоа е мојата финансиска карта за живот“.

Depositphotos

 

Бари, како што го викаат на работното место, е типичен пример за економијата на Нигерија, каде што 93 проценти од работниците заработуваат за живот во неформалниот сектор, честопати на нискоквалификувани работни места, истовремено жонглирајќи со дополнителните обврски. Со пријател во мал киоск во населбата Лугбе тој прави алуминиумски врати и прозорци, како и туш-кабини што користат калени стакла. Занаетчии, вклучувајќи заварувачи, столари, ѕидари и гипсари, отвораат работилници покрај автопатот, нудејќи им услуги на градителите на куќи.

Иако националната статистика покажува дека невработеноста кај младите е ниска, на 6,5 проценти, тоа е само затоа што 85 отсто се самовработени на работни места во неформалната економија, како што е случајот со Аџиџи. Неколку последователни влади не успеаја да инвестираат во основното образование, оставајќи милиони деца надвор од училиште. Младите, образовани и богати Нигеријци во голем број ја напуштаат земјата за работа во Велика Британија, САД, Канада и на други места, во феноменот познат на локалниот јазик како јапа - „да се избега“. За тие што немаат средства да се упатат во странство, миграцијата во земјата на места како што се Абуџа и комерцијалниот центар Лагос се следната најдобра опција.

Сместувањето, транспортот и здравствената заштита во овие градови, сепак, не можат да ја следат побарувачката. На Абуџа, замислена во 1980-тите како модерна престолнина, ѝ недостига силна индустриска база. Девалвацијата на нигериската валута ја направи емиграцијата поскапа, но Аџиџи сè уште се надева дека еден ден ќе се пресели во странство, за да работи и да го продолжи своето образование.

Во Индија, најнаселената нација во светот, испраќањето квалификувани работници во странство стана дел од стратегијата на владата. Притисокот за полесно движење на професионалците беше меѓу клучните барања на Делхи во трговските разговори со земји како Велика Британија и Австралија. Податоците покажуваат дека околу 13 милиони Индијци, вклучувајќи работници и професионалци, биле вработени во странство во 2022 година, додека повеќе од 760.000 Индијци лани се упатиле во странство за да студираат. Во последната фискална година Индијците од странство испратиле 125 милијарди долари дома. Иако економијата на Индија брзо расте, според извештајот на инвестициската банка „Натиксис“ (Natixis), таа треба да додаде најмалку 115 милиони работни места до крајот на деценијата за да биде во чекор со своето население. Миграцијата го ублажува притисокот.

Depositphotos

 

Ниста Трипати поминала речиси една деценија во САД, стекнувајќи диплома по компјутерски науки на Универзитетот во Илиноис, во Урбана-Шампејн, а потоа работела на Волстрит, како и за технолошки стартапи. Студентка што ги напуштила магистерските студии и се вратила во родната Индија во 2013 година за да ја основа „Сколар стратеџи“, консултантска фирма со седиште во Гуруграм, која ги води студентите што сакаат да го следат нејзиниот пат за студирање и работа во Америка.

Таа досега им помогнала на повеќе од 500 кандидати преку нивните апликации за постдипломски студии. Но таа гледа како пазарот на трудот станува сè потежок за нејзините клиенти. „Амбицијата на Америка да го поттикне производството за да создаде работни места за локалното население се судира со аспирациите на странците што бараат работа таму“, вели Трипати.

И тоа не е така само во САД. Пранџал Андаре (26) отишла во Велика Британија за да магистрира банкарство и финансии на Универзитетот „Квин Мери“ во Лондон, завршувајќи го факултетот во октомври. Четири месеци интензивно барање работа и повеќе од сто апликации подоцна, таа се вратила во Индија фрустрирана и разочарана. „Мислев дека ќе ми биде полесно, но сценариото е сосема различно од она што се перципира во Индија“, вели Андаре, која моментално работи со трговски банки како консултантка во Нагпур, 500 милји оддалечен од финансиската престолнина на Индија, Мумбај.

Компаниите во Велика Британија не сакаа да вработат луѓе со двегодишната виза за постдипломски студии што ја имаше таа, знаејќи дека додека нивниот персонал да се уигра во работата, визата ќе истече. Сега владата на Велика Британија размислува да го скрати списокот на работни места за визи за квалификувани работници и да го намали времетраењето на визите за постдипломски студии на 18 месеци. Канада и Австралија исто така преземаат чекори за ограничување на визите за странски студенти по негативните реакции на зголемените трошоци за домување. Андаре проценува дека само еден од 10 странски студенти што ги познавала успеал да добие работа во Велика Британија.

Европа тргнува во лов на научници

Една топла летна вечер во Марсеј, локалните достоинственици се собраа на прием на врвот на „Мусем“, музеј на цивилизациите, кој нуди спектакуларен поглед на крајбрежјето на медитеранскиот град. Шампањ тече додека саксофонист талка меѓу присутните за да поздрави некои особено непријатно расположени почесни гости: американски академици. Франција прави очаен обид да привлече американски таленти во Европа, додека администрацијата на Трамп ги намалува грантовите, ги издвојува универзитетите за укинување на финансирањето и цели на истражувањата на неомилени теми, вклучувајќи ги родот и климата. Универзитетот „Екс-Марсеј“ (Aix-Marseille), истражувачко училиште со 80.000 студенти, ја презема водечката улога со својата програма „Безбедно место за наука“, која ќе издвои средства во вредност од 15 милиони евра за да привлече околу 20 американски академици на период од три години. „Во тажен пресврт на историјата, Американците меѓу нас дојдоа во Франција во потрага по место за слобода на размислување и истражување“, вели Ерик Бертон, претседател на универзитетот, во обраќањето до гостите. Заедно со поранешниот француски претседател Франсоа Оланд, кој сега е пратеник во Националното собрание, Бертон подготви закон со кој ќе се создаде посебен статус за научниците во Франција.

Depositphotos

 

Потенцијалните „научни бегалци“ се држат подалеку од јавноста. Огромното мнозинство не доаѓа на настанот во Марсеј и одбива да ги даде своите имиња, а камоли имињата на американските универзитети со кои биле поврзани, а сето тоа од страв од последици за студентите и колегите што може да ги остават зад себе. Една американска академичка вели дека не сака да ја објави својата апликација за „Безбедно место за наука“ сè додека не се финализира преселбата на нејзините деца.

Прифаќањето на американските истражувачи од страна на Франција не е само чин на академски алтруизам. Европа долго време ѝ завидува на американската моќ во науката и нејзината способност да ја искористи таа моќ за индустриска и економска предност. Годинава Европската комисија вети пакет од 500 милиони евра за да го направи континентот магнет за истражување, додека сегашната француска влада изјави дека за таа намена ќе издвои дополнителни 100 милиони евра.

Тестирање на водите во нова земја

До средината на 2024 година околу 8,6 милиони од вкупното население на Австралија од 27,2 милиони се родени надвор од земјата. Тоа е 32 проценти или околу двојно повеќе од уделот во САД, кои долго време се сметаа за мешавина од имигранти. За некои новодојденци, дел од процесот да станат Австралијци значи и учење да се плива. Тоа е култура позната по животен стил на отворено, со мрзливи летни денови на плажа и скари во двор покрај базен.

Диномила Сатијамурти (30) се преселила во Сиднеј пред пет години од индискиот град Тамил Наду. Отсекогаш сакала да научи да плива, но вели дека вештината ја ставала во кошничка „премногу тешко“ сè додека во нејзиното поштенско сандаче не наишла на брошура со реклама за бесплатни часови за почетници. „Сфатив дека тоа е навистина важна вештина и всушност се вљубив во водата“, вели таа.

Термините за часови се скапоцена стока. Во предградието Парамата во Западен Сиднеј - каде што шест од 10 жители се родени во странство - има само еден јавен базен за секои 134.573 жители. Во богатиот Мосман - каде што околу две третини од жителите се родени во Австралија - има еден базен за секои 7.268 луѓе. Девика Шивадекар (33) долго време работи како економистка во сметководствена фирма и сакала да може да посетува часови по пливање во Парамата за време на викендите. Обично се полни. „Не можам да лебдам, па дефинитивно ми треба тренер“, вели таа. „Тоа е обесхрабрувачки“.

Depositphotos

 

Мартин Заитер, градоначалникот на Парамата, вели дека воспоставувањето бесплатни часови по пливање е проблем на јавното здравство. „Западен Сиднеј, за жал, има повисоки стапки на давење од другите региони во нашата држава“, вели тој.

Австралискиот модел што се потпира на имиграцијата за зголемување на економскиот раст е под зголемен притисок бидејќи продуктивноста стагнира. Сиднеј е еден од најскапите градови во светот, а многу Австралијци ја обвинуваат имиграцијата за зголемувањето на трошоците за домување, додека други ја гледаат вината во шпекулациите на инвеститорите и недостигот од градежна офанзива. Двете главни политички партии ветија дека ќе ја намалат имиграцијата во пресрет на изборите што се одржаа во мај. Се предвидува нето прекуграничната имиграција ќе падне на 335.000 годинава, во споредба со рекордните 536.000 пред само неколку години.

Високите трошоци за живот ги чувствуваат и самите имигранти. Меѓународните студенти, кои минатата година сочинуваа повеќе од една третина од нето-имиграцијата во Австралија, честопати се во најлоша состојба, жонглирајќи со работните места во економијата и студиите за да сврзат крај со крај. Некои веќе се откажуваат. Заминувањата на студентите во мај достигнаа највисоко децениско ниво, изземајќи ја пандемијата, кога бројката на излези со виза беше најголема. „Животот дефинитивно стана потежок за новите мигранти сега“, вели Шивадекар, која пораснала во Мумбај и студирала во Велика Британија. „Би сакала мојот брат да се пресели во Сиднеј, но добивањето виза сега стана огромен предизвик. Јас имав среќа“.
 

- Во пишувањето на текстот учествуваа Шон Донан, Лусил Лиу, Ндука Орџинмо, Шрути Шривастава, Вилијам Хоробин и Свати Пандеј.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар