ММФ: Иселувањето разорно за производството во Македонија, потребна е итна акција

Намалувањето на населението ќе влијае на пад на производството од околу 0,5 проценти до 2030 година, проценува Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во својата последна анализа за состојбите во земјава, во која се истакнуваат големите структурни бариери во продуктивноста на работниците, ефикасноста на усогласување помеѓу работниците и фирмите и трошоците за создавање нови слободни работни места во Македонија во споредба со европските земји.

„Населението во Македонија постојано се намалува во последните две децении, главно поради високата емиграција, и се очекува да продолжи да се намалува на среден рок. Овој труд ги проценува очекуваните трошоци од падот на бројот на жители врз потенцијалниот раст на производството од околу 0,5 процентни поени“, пишува во извештајот на ММФ.

Влез во ЕУ е дополнителен ризик фактор што може да ги влоши состојбите, проценува ММФ, посочувајќи дека зголемувањето на продуктивноста е едно од можните решенија за неутрализирање на негативните последици од миграцијата на населението.

„Зголемената емиграција, потенцијално поттикната од понатамошната интеграција во ЕУ, претставува ризик за опаѓање на перспективите бидејќи би можела дополнително да ја влоши динамиката на населението. Негативните влијанија од понатамошната интеграција во ЕУ од зголемената емиграција може да се неутрализираат со зголемување на продуктивноста“, пишува во извештајот.

Depositphotos

 

ММФ образложува дека зголемувањето на продуктивноста е од корист за потенцијалниот раст на производството и помага во заштитата на работната сила од емиграција. „Структурните реформи што ја зголемуваат продуктивноста, активните политики на пазарот на трудот, поддршката за нови бизниси и поддршката за учество на работната сила можат да го зголемат производството, помагајќи да се компензира дел од негативното влијание на миграцијата“.

Пописот на населението од 2021 година во надолна линија ги ревидираше бројките за населението и тоа за околу 11 проценти во однос на неговите претходно проценети вредности. Загубата на населението не е појава специфична само за Македонија, туку и другите земји од Западен Балкан доживеаја сличен пад на населението во текот на изминатата деценија со слични надолни ревизии по пописите, стои во извештајот. Перспективите за светската популација на Обединетите нации (ОН), кои беа ревидирани лани, предвидуваат дека населението на Македонија ќе се намали за околу четири проценти до 2030 година. Проценките, пак, на македонскиот Државниот завод за статистика (ДЗС) се попесимистички, проектирајќи го намалувањето на населението за речиси девет проценти во истиот период.

Извор: ММФ

 

Големиот пад на населението може да има разорно влијание врз потенцијалното производство, што ја оправдува потребата од дејствување од страна на креаторите на политиките, посочува ММФ. Стандардните теории предвидуваат дека долгорочното потенцијално производство варира во однос 1:1 со вкупното население на земјата, што имплицира дека намалувањето на населението меѓу четири и девет проценти треба да резултира со еквивалентно оптоварување на растот на производството. Сепак, во извештајот се наведеваат и неколку дополнителни фактори коишто може да претставуваат ризици за опаѓање или засилување на врската помеѓу населението и потенцијалното производство.

• Негативни ризик фактори

Поголема е веројатноста дека младите и поквалификуваните лица ќе бараат можности на друго место, исцрпувајќи со тоа вредни идни извори на знаење во економијата. Дополнително, емпириските докази за Македонија укажуваат на поголема веројатност да мигрираат претприемачи. ММФ посочува дека губењето на младото население ќе го забрза стареењето на населението во Македонија, а тоа значи дека може да дојде до зголемување на поврзаните трошоци.

„Послабиот претприемачки развој и стареењето на населението би можеле да се прелеат и кон помал раст на продуктивноста, дополнително ограничувајќи го потенцијалот“, предупредува ММФ.

• Позитивни ризик фактори

Помала е веројатноста дека работниците (не само тие кои се вработени, туку и тие кои се силно вмрежани) ќе бараат работа надвор од државата. Повратниците може да донесат ново знаење и поврзувања, отворајќи нови патеки за иден раст.

„Понатамошната емиграција може да биде ограничена бидејќи лицата со најголема подготвеност за преселба можеби претходно веќе емигрирале“, велат од ММФ.

Depositphotos

 

Опаѓа работоспособното население во Македонија

И покрај конвергенцијата на стапките на учество во работната сила и невработеноста, проекциите имплицираат дека вработеноста ќе стане пречка за растот на производството и ќе резултира со негово намалување од околу 0,5 процентни поени до 2030 година. Како доминантна причина за ова ММФ ја наведува динамиката на движењата на населението, што доведува до пад на вработеноста и бројот на лица во работоспособна возраст.

„Моделот компензира дел од намалувањето на растот на вработеноста со повисок раст на вкупната продуктивност во текот на анализираниот период. Иако растот на капиталот е позитивен, неговото зголемување е релативно мала компонента што влијае на растот во посочениот период“, пишува во извештајот на ММФ.

Македонија е на опашката од групата земји од Западен Балкан

Иако има одредено подобрување, резултатите на пазарот на трудот во Македонија заостануваат во однос на другите земји од Западен Балкан и останува значителниот јаз со ЕУ.

„Стапката на учество во работната сила во Македонија е околу 65 проценти, што е значително под 75 проценти во ЕУ. Иако регионалните земји постигнаа напредок во намалувањето на јазот во текот на изминатата деценија, учеството во работната сила во Македонија остана релативно непроменето“, предупредува ММФ.

Во однос на невработеноста, Македонија постигна подобри резултати, при што стапката на невработеност во изминатата деценија падна од околу 26 на сегашните 11,7 проценти, што е слично како и во другите земји од Западен Балкан. Сепак, стапката на невработеност во земјава останува околу двојно повисока отколку во ЕУ. Последните податоци од Евростат се однесуваат за мај и покажуваат дека стапката на невработеност во целата унија е 5,9 проценти, додека во еврозоната изнесува 6,3 отсто.

Намалувањето на јазовите на пазарот на трудот претставува потенцијален пат за борба против негативното влијание на губењето на населението од емиграцијата, сметаат експертите од ММФ.

„Врз основа на едноставна пресметка од почеток до крај, затворањето на јазот со ЕУ со зголемување на стапката на учество во работната сила за околу 10 процентни поени и намалување на стапката на невработеност за околу 7 процентни поени би го зголемило потенцијалното производство за околу 25 проценти, што имплицира дека затворањето на барем една третина од јазот би било повеќе од доволно за да се компензира проектираниот губиток на населението до 2030 година“, смета ММФ, додавајќи дека сите напори за затворање на овие јазови веројатно би ги зајакнале стимулациите за поединците да останат во економијата.

Особено е важно што поголемиот дел од јазот во учеството во работната сила меѓу Македонија и ЕУ Меѓународниот монетарен фонд го објаснува со ниската стапка на учество на жените во работната сила.

Две сценарија на ММФ за Македонија

Освен анализа на состојбите со населението и ефектите на среден рок од негово намалување, ММФ во извештајот конструира и две сценарија кои го опфаќаат влијанието на интеграцијата на земјава во ЕУ кога, прво, се намалуваат само трошоците за миграција меѓу Македонија и земјите од ЕУ и, второ, кога истовремено се намалуваат трошоците за миграција и се зголемува продуктивноста на трудот.

Се посочува дека интеграцијата во ЕУ би можела да ја зголеми продуктивноста на трудот или со намалување на бариерите (на пример зголемена трговија и странски директни инвестиции) или преку поттикнување дискрециони политички мерки (на пример структурни реформи поврзани со пристапувањето во ЕУ). Двете сценарија даваат силен контраст во однос на интеграцијата во ЕУ со и без подобрувања на продуктивноста, што може да се поврзе, барем делумно, со овие дискрециони мерки на креаторите на политиките.

Depositphotos

 

„Симулациите покажуваат дека подобрувањата на продуктивноста се неопходни за да се компензира негативното влијание од пониските трошоци за миграција. Без подобрување на продуктивноста, намалувањето на трошоците за миграција води до пад на платите и производството по глава на жител, влошување на резултатите на пазарот на трудот (учество во работната сила, вработеност, невработеност) и пад на населението од зголемена емиграција. Пониските трошоци за миграција водат до тоа домашните фирми да се натпреваруваат повеќе со странските, што доведува до поголем раст на платите, но на сметка на профитот. Пониските профити, пак, ја намалуваат подготвеноста на компаниите да креираат работни места, зголемувајќи ја со тоа невработеноста“, објаснува ММФ.

Од друга страна, зголемувањето на продуктивноста ги компензира овие негативни влијанија со зголемување и на платите и на профитот што го добиваат работниците и фирмите, стимулирајќи го учеството и влегувањето во нови слободни работни места. Ова, како што пишува во извештајот, создава позитивни фактори на привлекување кон домашната економија бидејќи невработените работници полесно наоѓаат работа, а вработените работници добиваат повисоки плати, дестимулирајќи ја емиграцијата и стимулирајќи ја имиграцијата.

„Нето влијанието е дека населението би останало релативно непроменето, додека производството по глава на жител се зголемува. Важно е да се напомене дека резултатите истакнуваат дека продуктивноста можеби не го компензира целосно зголемувањето на емиграцијата, но може да доведе до зголемена имиграција и перформанси на пазарот на труд што ги компензираат негативните влијанија врз производството по глава на жител“, напоменува ММФ.                 

Четири клучни политики за раст на производството Експериментите со политиките, што ги анализира и објаснува ММФ, покажуваат дека креаторите на политиките имаат низа опции за поддршка на економијата, при што сите се со генерално слични влијанија врз клучните исходи.  • Структурни реформи Првата класа политики се структурни реформи за подобрување на продуктивноста кои го зголемуваат производството. Овие политики се моделирани како зголемување од еден процент на производството кај усогласени фирми и работници. Во пракса, овие политики би вклучувале секаков вид политики што го зголемуваат производството во економијата, вклучувајќи, на пример, намалена неправилна распределба на факторите на производство преку намалување на финансиските ограничувања и/или зголемени инвестиции од страна на фирмите, поттикнати од подобрено владеење на правото и заштита од корупција или намалена конкуренција од неформалниот сектор. • Активни политики на пазарот на трудот Втората класа политики се активни политики на пазарот на трудот кои помагаат во усогласувањето на невработените работници и слободните работни места. Овие политики се моделирани како зголемување од 10 проценти на стапката на усогласување помеѓу невработените работници и слободните работни места, во услови кога сите други фактори се непроменети. Тоа во пракса вклучува секаков вид политики што им помагаат на невработените да најдат работа (или фирмите да најдат нови работници), како што се, на пример, програми за помош при барање работа, стручно оспособување, програми за доживотно учење и програми за обука и пракса за млади. • Поддршка на бизнисот Третата класа политики е поддршка за мали и средни претпријатија (МСП). Овие политики се моделирани како намалување од 10 проценти на трошоците за слободни работни места за новите фирми што влегуваат на пазарот. Тоа вклучува секаков вид политики што ги намалуваат бирократските бариери за новите фирми, како што се едношалтерски системи за регистрација на бизниси и подобрување на пристапот до дигитални јавни услуги.  • Учество во работната сила Четвртата класа политики е зголемена поддршка за учество во работната сила. Овие политики се моделирани како намалување од 10 проценти на придобивките од неактивност, што автоматски ја зголемува вредноста на работењето. Тука се опфатени сите политики што ги стимулираат работниците да влезат во економијата, како што се зголемување на пристапот до квалитетна грижа за деца и стари лица, подобрување на пристапот до флексибилни работни аранжмани и програми за помош на лицата надвор од работната сила да стекнат вештини и знаења за повторно да влезат на пазарот на трудот.

 

Во извештајот, ММФ се повикува и на проекциите на ОН, според кои се предвидува дека поголемата емиграција ќе доведе до намалување на населението во работоспособна возраст што, следствено, се очекува да ја намали вработеноста за околу 0,5 процентни поени во иднина. Без спротивставување со веќе посочените мерки, се предвидува дека намалувањето на вработеноста ќе предизвика сличен пад на потенцијалното производство, бидејќи помалата работна сила се претвора во помалку производство и помалку инвестиции. Според тоа, политиките можат да го зајакнат пазарот на трудот и да бидат катализатор за економски раст.

„Политиките насочени кон овие области би можеле да помогнат во подобрувањето на квалитетот на пазарот на трудот и зголемувањето на потенцијалот. Клучен резултат од симулациите на политиките е дека, иако политиките се насочени кон различни фази од пазарот на трудот (на пример учество, наоѓање работа, продуктивност преку усогласување), политиките имаат слични макроекономски влијанија. Во овој поглед, важно е креаторите на политиките да се фокусираат на политиките со најголемо потенцијално влијание во однос на трошоците за имплементација“, заклучува ММФ, дополнувајќи дека политиките треба да се комбинираат со внимателно следење и ажурирање за да се обезбеди нивна ефективност и ефикасност.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар