Патувања за одмор, многу храна, подароци и украси. Опис на божиќната атмосфера или загадување и купишта отпад? Понекогаш не сме ни свесни колку некои празнични традиции и штетат на животната средина. Според некои истражувања, секој човек произведува повеќе од 600 килограми дополнителни емисии на јаглерод диоксид (ЦO2) за време на празничната сезона, а со цел празниците да не бидат еколошки хорор во иднина, мора да се свртиме кон поодржливи практики.
„За време на празничниот период, постојат два клучни фактори кои имаат многу лошо влијание врз животната средина: зголемен сообраќај, а со тоа и поголеми емисии на ЦO₂ и значително поголемо количество отпад“, истакнуваат од „Гринпис“ за „Блумберг Адрија“.
Еве како и наштетуваме на животната средина за време на празниците и како можеме да ги направиме традициите поодржливи.
Прочитај повеќе
Јаглеродна давачка - нов удар за цената на струјата и извозните производи
Од 1 јануари 2026 година домашните компании ќе подлежат на плаќање јаглеродна давачка.
13.11.2024
Извештај на ЕК: Во Македонија нема напредок во делот на климатските промени
Македонија останува значително зависна од јаглен
02.11.2024
Климатските промени ги зголемуваат банкарските ризици
Близу 80 отсто од кредитите се пласирани во ризични подрачја.
24.10.2024
Поплави, пожари, суши, а во Македонија осигурувањето имот е само трошок
Само во 2023 година се евидентирани 37 настани со над една милијарда долари штета по настан.
01.10.2024
Непотребно создавање отпад
Божиќ е време на дарување, поради што луѓето трошат огромни суми пари на подароци секоја година во декември. Просечниот Американец секоја година троши речиси илјада долари за божиќни подароци, а периодот на зголемено трошење го потврдуваат и Хрватите, кои во декември 2023 година до Божиќ оставиле 2,6 милијарди евра во продавниците.
Но, додека трговците можат радосно да ги тријат рацете по секој празник, само размислете колку пластика, текстил и бескорисни работи има во пакувањата под елката кои брзо ќе станат дел од отпадот.
Дополнително, пакувањето во кое доаѓаат подароците, како и самото пакување на подароците придонесуваат за зголемување на создавањето отпад. „Гринпис“ наведува дека количината на отпад за време на празниците се зголемува за најмалку 25 отсто, а тоа најдобро се гледа во преполните контејнери ден по Божиќ.
„Доволно е да ја погледнете, на пример, дневната соба откако ќе ги одвиткате подароците и да ја пресметате количината на пластика што производителите ја користат како амбалажа, особено за детски играчки. Најголемиот дел од пакувањето за подароци е направено од мешани материјали кои тешко се рециклираат и завршуваат директно на депонија, сето тоа дополнително го завиткуваме во украсна хартија или го ставаме во кеси за подароци“, објаснуваат тие.
Затоа потенцираат дека позитивна промена би била видлива доколку наместо во нова хартија за завиткување, подароците се завиткаат во рециклирани или природни материјали.
За создавање дополнителен отпад придонесуваат и божиќните базари. Иако во многу градови тие се синоним за божиќна забава и дружење, пластиката за еднократна употреба прекумерно се користи на угостителските штандови во период од околу еден месец кога се одржуваат базарите. „Гринпис“ објаснува дека таа лесно може да се замени со чаши, чинии и прибор за повеќекратна употреба.
Патем, некои хрватски градови почнаа да воведуваат одржливи практики на нивните базари, вклучително и употреба на чаши за повеќекратна употреба, но не во сите градови и не на сите локации.
На ова се надоврзува проблемот со зголеменото количество на отпад од храна. Празничните трпези често се преполни со храна, пијалаци и колачи, а количините често се поголеми од објективно неопходното. На пример, во Велика Британија на Божиќ се подготвуваат неверојатни пет милиони божиќни пудинзи, два милиони мисирки и 74 милиони божиќни овошни пити, а остатоците од овие намирници често завршуваат во отпад во фаза во која сè уште може да се јаде.
Божиќните елки како загадувачи
Сепак, за многумина најважна традиција е украсувањето на елката. Но и со оваа практика мораме да ве разочараме дека не е важно дали ќе изберете вештачки или вистински дрвја, бидејќи и во двата случаи веројатно ќе и наштетите на животната средина. Вештачките новогодишни елки се извор на големо количество пластика што не може доволно да се искористи за да биде еколошки корисна, а вистинските дрвја исто така го кријат проблемот.
„Иако на прв поглед ни се чини дека вистинските новогодишни елки се поодржливи бидејќи апсорбираат јаглерод диоксид и затоа што може да се компостираат по употребата, работите не се толку едноставни. Постои можност да се основаат фарми за новогодишни елки на земјиште кое претходно било природен екосистем, а според истражувањето спроведено од компанијата „Елипсос“, постои дебата во научната заедница за тоа дали дрвјата апсорбираат повеќе јаглерод отколку што испуштаат во првите 20 години. Божиќните елки генерално се сечат во нивните „тинејџерски години“, така што тие не го достигнуваат целосниот потенцијал за апсорпција на јаглерод што го имаат дождовните шуми“, изјавуваат од „Гринпис“.
Од друга страна, објаснуваат дека вештачките дрвја често се направени од ПВЦ, кој се смета за еден од најлошите видови пластика бидејќи загадува во текот на целиот животен век.
„Дрвјата направени од ПВЦ тешко се рециклираат и затоа завршуваат на депонии каде што испуштаат дополнителни стакленички гасови и ги загадуваат екосистемите со испуштање опасни хемикалии. Затоа, доколку потрошувачите се одлучат за вистинското дрво, треба да се обидат да го добијат од локална, одржлива фарма и ако е можно да се погрижат потоа да биде компостирано. Доколку се одлучат за ново вештачко дрво, би било добро да е висококвалитетно што би траело долго и би можело одговорно да се фрли доколку е потребно“, наведува „Гринпис“.
Тие исто така додаваат дека има неколку популарни идеи како да направите сопствено дрво од користени материјали, а во Хрватска веќе некое време постои можност да се изнајмуваат борови дрвја во тегла, кои по употреба се враќаат на земја.
Загадување од сообраќајот
Ниту патувањето не е многу подобро за околината. Во секој холивудски божиќен филм најголемата драма е поврзана со патување, доцнење на летови или сообраќаен метеж, а истото е и во реалноста. Имено, луѓето во овој период сè почесто патуваат со своите семејства или како семејството Мекалистер во популарниот филм „Сам дома“, на одмор.
Се очекува годинава за Божиќ најмалку 107 милиони луѓе да патуваат со автомобил и 7,85 милиони со авион, а на таа бројка мора да се додадат и оние кои ќе патуваат со други превозни средства.
Сето ова не само што создава сообраќаен метеж и хаос на аеродромите и станиците, туку и ја зголемува количината на ЦO₂.
Имајќи предвид дека решението е да не се откажете од посетата на семејството за празниците, со цел да се намали негативното влијание врз животната средина, важно е да се разгледаат помалку загадувачките опции за патување. На пример, патувањето со воз произведува 80 отсто помалку емисии на јаглерод по лице и по километар отколку со летање.
Но, „Гринпис“ укажува на проблемот со повисоките цени и послабите врски во случај на користење поодржлив транспорт, т.е. возови.
Сепак, тие заклучуваат дека ние како поединци имаме избор дали со своето однесување да придонесеме за климатската криза или да ѝ пркосиме во нашиот микрокосмос, избирајќи опции кои се помалку штетни за нашата околина.