Каматите ќе паѓаат: Зошто сепак ќе вреди да се штеди?

Кога зборуваме за зголемување на каматните стапки, првото нешто што ни паѓа на ум со одредена нелагодност се заемите. Но, во пресрет на денот на штедењето, вниманието го насочуваме кон штедењето и колку може да се заработи доколку решиме да паркираме дел од нашите средства во банките на одреден временски период. Во продолжение ги разгледуваме и трендовите на штедењето во регионот, особено по турбулентниот период на различни сигнали кога зборуваме за заштедите - од една страна потрошувачите поминаа низ циклус на висока инфлација и раст на трошоците за живот, а од друга страна имаше зголемување на платите и пензиите и подобрувања на пазарите на трудот. Каматите на депозитите го следеа и растот на каматните стапки во претходните периоди, но не во иста мера. Најголема пречка беше добрата ликвидност на банкарските сектори, па ни банките немаа потреба да нудат атрактивни каматни стапки на штедењето за да привлечат дополнителни средства.

Според последните податоци поврзани со новите штедни влогови, најдобро е за штедачите во Србија, кои во просек своите пари ги орочуваат по највисоки каматни стапки. Во Словенија и во Хрватска стапките и во 2019 и во 2024 година беа пониски, едноставно поради генерално пониските каматни стапки што се бележат во овие земји. Дополнителен фактор во остатокот од регионот (Србија, Босна и Херцеговина и Македонија) е валутата во која се заштедите. Каматните стапки се во корист на локалната валута, така што во Македонија можете да заштедите во денари со околу 1 п.п. повисока каматна стапка во однос на девизните. Во Србија каматата на заштедите во динари е дури за 1,5 п.п. повисока во однос на девизните, а во прилог на динарската оди и поволниот даночен третман на динарските заштеди. Во Босна и Херцеговина разликата е значително помала и неважна ако ја земеме предвид природата на валутен одбор како режим на девизен курс. И покрај тоа што каматните стапки се зголемени, сепак најголем дел депозити се неорочени.

Ако погледнеме колку пари всушност чува населението на своите сметки, во последните десет години се забележува растечки тренд на депозити во сите земји во регионот. Последните неколку години беа особено интересни од макроекономска перспектива. Прво, трендот на раст се забрза за време на пандемијата, особено бидејќи движењето беше ограничено, па потрошувачката беше помала, а заработката остана повеќе на сметките. Потоа следуваше криза на трошоците за живот поради високите стапки на инфлација, влошување на расположението на потрошувачите, што влијаеше на зголемената претпазливост во потрошувачката и склоноста кон штедење. Но во равенката набрзо се вбројуваат и растечките плати, кои за многу кратко време ја загубија трката со инфлацијата, кои во текот на 2023 и 2024 година го продолжуваат трендот на реален раст и го поддржуваат растот на депозитите. Хрватска е само интересен пример, бидејќи скокот на депозитите на домаќинствата му претходеше на влезот во еврозоната, како и фактот што во последните две години дел од средствата на домаќинствата е инвестиран во национални државни обврзници, кои беа замислени како алтернатива блиска на заштедите, бидејќи носат низок ризик.

Сепак, движењето на орочените депозити имаше спротивен долгорочен тренд, бидејќи каматните стапки беа пониски и нестимулирачки. Дури по порастот на каматните стапки можеме да видиме дека одреден број клиенти решија да ги искористат зголемените стапки и да ги префрлат своите пари на орочени кредити, што може да се види од 2023 година во сите земји во регионот.

Очекуваме дека каматните стапки на депозитите ќе почнат постепено да се намалуваат, во согласност со општиот тренд на намалување на каматните стапки и во услови на преостанат вишок ликвидност во банкарските системи. Според тоа, очекуваме растот на штедењето на определено време да се забави, но заштедите ќе имаат тенденција да растат, бидејќи каматните стапки ќе останат на покачени нивоа некое време во споредба со, на пример, 2019 година, што ќе им се исплати на штедачите да ги обноват и да ги зголемат своите заштеди на определено време.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар