Анализираме што се крие зад откупот на сопствени акции кај македонските компании

„Реплек“ АД Скопје вчера соопшти дека откупил 71 сопствена акција преку Македонската берза, со што поседува вкупно 1.271 сопствена обична акција, односно 4,9 проценти од основната главнина на друштвото. Ова е само уште еден од редовните примери во кои компаниите што котираат на берзата вршат откуп на сопствени акции. „Блумберг Адрија“ анализираше кои се придобивките и целите поради кои компаниите најчесто се одлучуваат на овој чекор.

Во согласност со правилата за котација на Македонската берза, издавачот чии хартии од вредност котираат на официјалниот пазар на берзата е должен, без одложување, да ги објави сите одлуки за откуп на сопствени акции, во согласност со одредбите на Законот за трговски друштва, како и известување за секој извршен откуп на сопствени акции (откупено количество и моментална состојба на откупени сопствени акции во апсолутен и процентуален износ во однос на основната главнина на друштвото по извршениот откуп).

Според податоците од Македонската берза, од вкупно 91 котирано акционерско друштво (не се вклучени друштвата што се долгорочно суспендирани од котација) во текот на 2022 година, преку Системот за електронски информации за котирани акционерски друштва (СЕИ нет), 17 друштва објавиле донесена одлука за откуп на сопствени акции, а четири друштва објавиле известување за извршен откуп на сопствени акции во согласност со претходно донесена одлука. 

Од берзата информираат дека во согласност со одредбите од Законот за трговски друштва, акционерско друштво може да стекнува сопствени акции со откуп, кој е полноважен под неколку услови.

„Прво, собранието треба да донесе одлука за стекнување сопствени акции со откуп во којашто се утврдени начинот на откупот, максималниот број на акции што треба да се стекне, времето во кое откупот треба да се изврши и кое не може да биде подолго од 12 месеца од денот на донесувањето на одлуката за стекнување сопствени акции, минималната и максималната противвредност што може да се плати за нив. Второ, номиналниот износ на стекнатите акции, заедно со акциите што друштвото ги стекнало претходно, односно што друштвото ги држи, да не надмине една десеттина од основната главнина. Трето, со стекнувањето на сопствените акции, да не се намали имотот на друштвото под износот на основната главнина и резервите што, според законот или според статутот, мора да ги има и кои не смеат да се користат за исплата на акционерите . На крајот, со откупот да се стекнуваат само акции што во целост се уплатени“, објаснуваат од берзата.

Оттаму додаваат дека по исклучок, друштвото може да стекнува сопствени акции спротивно на претходно наведените услови, кога стекнувањето сопствени акции е неопходно за да се спречи сериозна и непосредна штета што би ја претрпело друштвото.

„Во овој случај, одлуката ја донесува одборот на директори, односно управниот одбор по претходна согласност на надзорниот одбор и е должен на првото наредно собрание да го извести собранието за причините и целта на извршеното стекнување сопствени акции, за бројот и номиналниот износ на стекнатите акции, за делот од основната главнина што го претставуваат стекнатите акции, цената по која се стекнати, како и за изворот на средствата што се користени за нивното стекнување“, велат од Македонската берзата.

Од берзата објаснуваат дека откупот на сопствени акции е обратен процес од IPO, при што со откупувањето на сопствените акции компанијата им враќа пари на акционерите.

„Во конкретните случаи на компаниите што котираат на Македонската берза, во годишниот извештај за работа на друштвото задолжително се наведуваат причините поради кои во текот на годината е извршено стекнување сопствени акции“, велат од берзата.

Матео Мошња, корпоративен финансиски аналитичар во „Блумберг Адрија“, вели дека откупот на сопствени акции на компанијата може да послужи како алтернативен начин за враќање на парите на акционерите наместо дивиденда.

„Во финансиската теорија, агресивното купување  сопствени акции од страна на компаниите треба да укаже на тоа дека менаџментот смета дека компанијата е потценета, со што се испраќа јасен сигнал до заедницата на инвеститорите. Дополнително, ова исто така би значело дека менаџментот не гледа простор за инвестирање во органски/неоргански раст со задоволителни приноси, со што се генерира вишок на средства што ја губат вистинската вредност лежејќи на банкарска сметка“, вели Мошња.

 

Според него, најголемата предност на откупот на сопствени акции - што е исклучително ретка практика на регионалните берзи - е тоа што, за разлика од дивидендите, не подлежи на оданочување.

„Откупот на сопствени акции е исто како акционерите да добијат дивиденда и веднаш да ја реинвестираат во купување дополнителни акции на компанијата, со единствена разлика што во случај на дивиденда, дел од колачот би зела државата преку даноци“, вели Мошња.

Тој додава дека во повеќето случаи, купувањето сопствени акции позитивно влијае на акционерите.

„Сепак, треба да се направи разлика помеѓу откуп што служи исклучиво за покривање на потребата од издавање опции за акции на менаџментот на компанијата (на пр. „Подравка“) и откуп што служи како метод за наградување на акционерите“, вели Мошња.

Тој укажува дека откупот, кој служи како метод за наградување на акционерите, има позитивен ефект на три начини.

„Откупот во теорија укажува дека менаџментот верува во иднината на компанијата и смета дека компанијата е потценета на берзата. Тоа испраќа јасен сигнал до инвеститорите, што потоа предизвикува позитивен ефект на страната на побарувачката и ја зголемува цената на акцијата. Добропознат факт е дека нашите берзи се неликвидни, а ефект што ја зголемува цената на акцијата претставува и активното работење на компанијата на страната на побарувачката со цел да ги откупи сопствените акции. Со други зборови, ако нема продавачи, мора да се понуди повисока цена за да дојде до откуп. Помал број на акции во оптек (како резултат на откуп на сопствени акции) значи поголема EPS (заработка по акција) за акционерите. Лаички, истиот колач се дели на помал број луѓе, што значи дека постојните акционери подобро ќе се засладат во иднина“, вели Мошња.

Тој објаснува дека има повеќе цели што можат да се постигнат со откуп на сопствени акции.

„Во случај на откуп што служи за покривање на потребата од издавање опциски акции, целта е да се елиминира негативниот ефект што емисијата на опции го остава врз постојните акционери, а тоа е т.н. разредување, односно помал EPS. Во откупот што се користи како распределба на вишокот пари, целта е да се наградат акционерите и потенцијално да се елиминира потценувањето на компанијата на берзата. Повисоката цена на акцијата е во интерес на сопственикот/акционерот, а интересот на менаџментот во случај кога менаџментот на компанијата нема удел во сопственоста е исто така повисока цена на акцијата, бидејќи бонусите за менаџментот се понекогаш врзани за цената на акцијата, што е многу често на Запад, а ретко овде“, вели Мошња.

Тој напоменува дека кога се зборува за повисок или помал EPS, тоа е под претпоставка дека заработката/нето-добивката на компанијата не се менува во иднина, а се менува само бројот на акции во оптек како резултат на откупување сопствени акции или дополнителна емисија на акции.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар