Иранско-израелска војна: Пазарите се држат, но прашање е до кога

„Можна е војна до одредени граници во јужен Либан“, оцени Јелена Јуван, шефица на Катедрата за студии по одбрана на Факултетот за општествени науки во Љубљана, зборувајќи за можните сценарија за ескалација на војната на Блискиот Исток, по августовската ликвидација на лидерот на Хамас, Исмаил Ханија.

Нејзиниот увид се потврди во последните неколку дена со низа непредвидливи настани, кои на крајот резултираа со копнена инвазија на израелските сили на Либан. Израелците во последните две недели го убија шефот на либанското движење Хезболах, Хасан Насрала, извршија бран напади на Либан, бомбардираа пристаниште во Јемен што го контролираат Хутите и повеќепати напаѓаа цели во Сирија.

Меѓутоа, ескалацијата од вторникот, во која Иран истрела околу 200 балистички проектили кон еврејската држава, на предвидувањата на Јелена Јуван им дава уште помрачен тон. Во случај на брза ескалација или влошување на ситуацијата, најверојатното сценарио е голема војна на северот, без гаранции дека ќе остане „во одредени граници“, вели таа.

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху по нападот рече: „Ако некој нè нападне, и ние ќе го нападнеме него“, со што практично веќе одговори на прашањето дали Израел ќе одговори. Значи, останува само прашањето колку би можела евентуалната регионална војна да ги урне финансиските и стоковните пазари.

Нафта: Само продолжување на годишната тенденција

Нафтените пазари реагираа на растечката напнатост и пред ескалацијата во вторникот, бидејќи цената на барел сурова нафта брент скокна за 5,6 проценти за нешто повеќе од два часа. Тилен Шарлах, аналитичар на компанијата „Ајцекс“ (Acex), вели дека цената на нафтата би можела да порасне ако дојде до ограничување на транспортот со танкери поради продолжена војна. Но додека војната е ограничена на воздушни и ракетни напади, нема да има поголемо влијание на цената. Она што би можело да влијае на вредноста на нафтата, според него, се и макроклимата, полошите показатели, геополитиката, непочитувањето на договорите на ОПЕК итн.

Странските медиуми јавуваат дека Израел со контранапад би можел да удри на постројките за нафта и друга инфраструктура на персискиот член на организацијата ОПЕК. Ако навистина се случи тоа, дури четири проценти од светските резерви на нафта ќе бидат загрозени, наведува Си-ен-би-си (CNBC).

Непознат одговор на Израел

Според сопствените изјави, израелската влада се обидува со копнена офанзива да го обезбеди северот на земјата, од каде што околу 60.000 луѓе се повлекоа во страв од инвазија слична на нападот на Хамас минатиот октомври.

Хезболах стана еден од најдобро вооружените и воено обучени невладини актери во светот, смета Јуван, ако се поставува прашањето дали движењето воопшто е способно сериозно да се спротивстави на налетот на израелските сили. Слабоста на неговиот најголем противник би можела да го поттикне Израел да ја прошири инвазијата, која Ерусалим на почетокот ја опиша како „ограничена по обем“.

Претходните настани се одразија и на индексот S&P 500, кој го следи ефектот на 500-те големи јавни компании во Соединетите Американски Држави и опфаќа низа сектори.

Состојба на берзите

На берзата најлошо се тргуваше со акциите на американските технолошки гиганти, како што се „Епл“ (Apple) и „Енвидија“ (Nvidia), чии акции во вторникот паднаа за повеќе од три проценти. Меѓутоа, во средата попладне дојде до пресврт, па акциите пораснаа за 1,26, односно 1,36 проценти.

Индустрискиот индекс Dow Jones беше стабилен пред крајот на тргувањето во средата, но подоцна падна за 0,3 проценти, додека индексот S&P 500 падна за исто толку. Во Франкфурт, индексот DAX изгуби 0,41 процент од вредноста, а потоа и дополнителни 1,3 проценти.

Растечките тензии исто така ги подигнаа акциите на европските производители на оружје, при што предничеа „Сааб“ (Saab) и БАЕ (BAE Systems), со раст од 2,2 процента. Акциите на францускиот „Талес“ (Thales) и германскиот „Рајнметал“ (Rheinmetall) пораснаа за повеќе од 1,3 проценти.

Дали да се свртиме кон златото

Традиционално сигурното прибежиште за несигурните инвеститори, златото, скокна за 0,84 проценти во часовите по нападот на Техеран. За унца благороден метал, според „Блумберг“ (Bloomberg), требаше да се издвојат 2.670 долари, но потоа неговата цена благо падна на 2.650 долари. Назначената тенденција на цените е позитивна, покажуваат податоците, но причината не е еднократната ескалација.

Златото расте речиси една година поради геополитиката и купувањето на централните банки. Аналитичарот Шарлах за „Блумберг Адрија“ ја сумираше годинашната тенденција: „Тековните ескалации само го поддржуваат правецот на златото“.

Робустен долар

Ракетниот напад на Исламската република не предизвика значајни движења на доларот. Во средата и четвртокот, во однос на главните светски валути, доларот ја задржа високата вредност како и во претходната недела. Ниту курсот на еврото во однос на доларот не осцилираше значајно, бидејќи се движеше на 1,1 долар.

Шарлах во врска со движењето на „зелената валута“ во светло на блискоисточните настани објасни дека неодамнешниот „циклус на монетарно олеснување“ предизвика нејзина депрецијација и дека од аспект на доларскиот индекс достигна ниво од 100 поени. Тој додава дека понатамошното намалување на каматните стапки од Фед е „вклучено во девизниот курс“ и дека од оваа гледна точка - нема да има изненадувања.

САД силно го поддржуваат Израел

Големо прашање е како ќе одговори Израел на иранскиот напад, за кој американската војска верува дека бил понасилен од оној во април. Израел соопшти дека подготвува одговор, а Белата куќа го поддржа целосно. „САД силно го поддржуваат Израел“, изјави советникот за национална безбедност на американскиот претседател Џо Бајден, Џејк Саливан.

Меѓу поконзервативните израелски политичари се јавуваат апели за уништување на воените објекти, а во најекстремните случаи дури и за напади на иранската нуклеарна програма.

Во врска со тоа, Примож Штербенц, доцент на Факултетот за менаџмент на универзитетот „Приморска“, оценува дека ескалацијата на израелската агресивност би му дала на Техеран силен поттик да го забрза збогатувањето на ураниумот, па дури и да направи нуклеарна бомба.

Нападот врз Иран речиси сигурно би ги вовлекол и САД во војна. Ако Вашингтон, кој веќе му помага на Израел преку разузнавачки податоци и пресретнување ракети, влезе во конфликт - тоа ќе доведе до општ регионален конфликт, смета Јуван. Ова сценарио би значело регионална војна и вклучување на главните глобални актери во неа. САД, притоа, веќе го зајакнуваат своето воено присуство.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар