„Дајнерс клуб Македонија“ планира јавна понуда на акции и котација на берзата

Свежина и пресврт на домашниот пазар на капитал ќе донесе одлуката на финансиското друштво „Дајнерс клуб Македонија“ да направи јавна понуда на акции (ИПО - од англиски: Initial public offer) и да стане котирана компанија на Македонската берза. Процесот е во тек, но засега не се откриваат детали за времето кога компанијата ќе им понуди акции на инвеститорите и ќе стане друштво со чии акции ќе се тргува на берзата. Во март 2022 година „Дајнерс клуб Македонија“ се трансформира во акционерско друштво без промена на сопственоста и уште тогаш најави дека клучна идна цел се зголемување на транспарентноста и на отвореноста и привлекување нови инвеститори преку ИПО и котација на берзата.

Можно е целиот процес, кој сега е во фаза на подготовка, да заврши следната година, но и да се одложи дотогаш, ова ИПО би било еден светол момент на домашниот пазар, на кој со години нема нови понуди на акции.

„Свесен сум во што влегуваме, ги знам сите предизвици. Главна причина за иницирањето на овој процес е животниот век на компаниите, а како што веќе објави ПвЦ, само 16 компании во регионот на Југоисточна Европа успеале да останат активни до четвртата генерација, а 50 од 100 преминале во втората генерација. Значи 50 пропаднале. Треба да целиме да не се најдеме во тие што пропаднале“, вели Божидар Јанковски, извршен директор на „Дајнерс клуб Македонија“.

Јанковски додава дека е поборник на мислењето дека компаниите, по создавањето и развојот, во некој извесен период се соочуваат со опасноста да исчезнат од пазарот. „Во Македонија повеќето од фирмите се раководени од лица што и ги основале пред триесетина години. Моментално тие лица имаат над 60 години и мислам дека процесот на трансформација е нужен. Според мене, единствено решение беше да се трансформираме во акционерско друштво и да пробаме да излеземе на берзата“, додаде Јанковски.

Божидар Јанковски

Патот до берзанска ѕвезда

Јанковски говореше на годишната конференција на Македонската берза, која се одржа минатиот месец во Охрид. На панел-дискусијата присуствуваше и Никола Дујмовиќ, претседател на Управниот одбор на хрватската компанија „Спан“, која пред три години одлучи да направи ИПО и сега е вистинска берзанска ѕвезда на Загрепската берза.

„Тоа не е визионерство“, вели Дујмовиќ и додава дека компаниите имаат две опции. Едната е да бидат таканаречени „лајв стајл компании“, кои го поддржуваат животниот стил на сопствениците што уживаат и трошат пари, а другата се оние што сакаат да се променат и да одат напред. „Тие мора да излезат на берза“. 

„Јас сум инженер. И, знаете, не е проблем да основате компанија, туку проблем е таа да успее. Или сакате да седите или да бидете оние агенти на промените. Во ИТ-индустријата глобално немате компанија што не е на берза. Ние не сакавме да ја продадеме компанијата и да одиме во пензија. Од 2.000 акционери, колку што има сега, 350 се наши вработени. Затоа јас секојдневно кога одам по ходникот среќавам по неколку свои газди“, раскажа Дујмовиќ.

Никола Дујмовиќ/Извор: Македонска берза

Тој вели дека самата јавна понуда, влезот на нови инвеститори и котирањето на берза носат многу правила, обврски и отвореност. Компанијата на таков начин стекнува исклучителна хигиена. „За секоја бројка треба да имаш табела“, вели Дујмовиќ. „Порано ми беше чудно некој друг да ми ја одредува платата, но сега ми е супер“.

Понуда на акции и во „Реплек“

Душан Пецовски, генерален директор на фармацевтската компанија „Реплек“, потврди дека и оваа компанија планира со јавна понуда на акции да финансира нов стратегиски проект.

Душан Пецовски/Извор: Македонска берза

„За таа тема размислуваме доста сериозно. Но кога ќе се случи, зависи од тоа што ќе се финансира. Ќе биде посериозен проект, кој ќе бара посериозни средства. Не секогаш таа одлука е популарна меѓу акционерите и мора добро да се осмисли“, вели Пецовски. „Реплек“ најверојатно парите од понудата ќе ги инвестира во нов лек или нова фабрика односно производствен погон, а таа би требало да се случи во следните три до пет години.

Земаат кредити од банка

Тоа што го тврди Пецовски а се однесува на непопуларноста на одлуката за ИПО меѓу акционерите секако е факт што во земјава е потврден. Истражувањето на „Стратум РиД“ за Македонската берза покажа дека 99 од друштвата немале извршено емисија на хартии од вредност, при што се запознаени со предностите што ги нудат емисиите на хартии од вредност, како можноста за собирање капитал, зголемување на ликвидноста, потенцијално зголемување на вредноста на друштвото итн.

На прашањето дали, познавајќи ги предностите од новите емисии, менаџментот би се решил за таков начин на собирање капитал, над две третини одговориле дека немаат такви размислувања и намери. На прашањето дали според вас има ризици од издавањето нови емисии хартии од вредност, дури 73 отсто одговориле дека издавањето хартии од вредност има ризици, при што над половина сметале дека најголем ризик е разводнувањето на сопственоста, а 28 отсто посложениот систем на управување. Оттаму, 72 отсто преферираат финансирање со сопствени средства, а 28 отсто користење  банкарски кредити.

Па така, како што е познато, на македонскиот пазар со години нема ниту нови понуди ниту нови компании. Иван Штериев, главен извршен директор на Македонската берза, во интервју за „Блумберг Адрија“ изјави дека регионалните искуства покажуваат дека најлесно се прави голема иницијална јавна понуда како дел од некој приватизациски проект (како „Хидроелектрика“ во Романија минатата година).

Иван Штериев/Приватна архива

„Кај нас, но и во многу други држави во поширокиот регион, тоа не се случува поради палета различни фактори за кои се зборувало многупати. Компримирано, ова е резултат на комбинација од деловниот и општиот менталитет (не сакам никој да ми се меша во работењето) и високата ликвидност на банкарскиот сектор (ќе земам кредит во банка), како и недоволно познавање на проблематиката, отсуство на сериозно големи и диверзифицирани пазарни посредници и корпоративни советници и одреден степен на аверзија од транспарентно работење, генерално. Дополнително, како што веќе спомнавме, берзите, а со тоа и пазарното финансирање, се поефикасни кога економијата е поголема. Еклатантен пример за тоа е Словенија, која во многу други општествени и економски параметри е соодветен бенчмарк за многумина во регионот. Таму, настрана од некои приватизациски трансакции што одеа преку берзата, сè уште нема вистинско класично ИПО“, изјави Штериев.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар