Кенет Рогоф: Биткоинот ја поткопува доминацијата на доларот

Од Меѓународниот монетарен фонд до Федералните резерви, Кенет Рогоф минал многу години во институциите што го обликуваа глобалниот економски поредок предводен од доларот.

Сега, тој предупредува дека доминацијата на доларот повеќе не може да се зема здраво за готово.

Во својата нова книга „Нашиот долар, ваш проблем“ (Our Dollar, Your Problem), економистот од „Харвард“ тврди дека подемот на Кина, геополитичките тензии и растечкото влијание на криптовалутите го поткопуваат глобалниот статус на доларот.

Во интервју за „Блумберг њуз“, Рогоф зборува за тоа зошто дигиталните валути - некогаш отфрлани како помодарство - се тука за да останат.

Разговорот е редактиран заради концизност и јасност.

Зошто вклучивте поглавје за криптовалутите?

- Размислуваме за иднината, а не само за минатото. Книгата е сеопфатна историја за подемот на доларот по Втората светска војна, за тоа како успеа да достигне толкаво ниво и како неговите конкуренти отпаднаа. Но доларот не само што стана прва туку стана подоминантна од која било друга валута во историјата. И сега гледам дека е во пад - се распарува по рабовите, додека јуанот почнува да се ослободува од доларот, еврото добива сѐ поголема тежина - тоа трае веќе една деценија.

Но тука се и криптовалутите, бидејќи еден од главните пазари на доларот е светската подземна економија. А таму, владите немаат контрола.

Првото прашање што многумина го поставуваат е дали може криптовалутите да го заменат доларот. Не може - барем не во легалната економија, каде што владите имаат голема моќ. Но во подземната економија, по дефиниција, има многу помала контрола.

Што значи тоа подземна економија?

- Зависи од земјата. Најголем дел е затајувањето данок. Тоа е огромен проблем низ целиот свет. Просекот во развиените економии е 15-20 проценти. Во САД е под 15 проценти, но во повеќето напредни економии, особено во Европа, е многу повисок. Во земјите во развој, таа подземна економија може да изнесува и третина од БДП.
Постои извесна сива зона меѓу она што е нелегално и она што е затајување данок - понекогаш тие се преклопуваат. Многу од тоа е сива економија: на пример, не плаќате давачки за износот што ѝ го давате на дадилката, на свадбениот фотограф му плаќате во кеш, на фитнес-тренерот исто така, некои плаќаат за станови во кеш. Секако, тука е и трговијата со оружје, трговијата со луѓе, дрога итн. Нелегалната активност е многу важна, но квантитативно е многу помала од затајувањето данок.

Тврдите ли дека биткоинот веќе ја поткопал доминацијата на доларот?

- Да, иако криптовалутите сè уште немаат големо влијание врз легалната економија, тие сè повеќе се користат во глобалната подземна економија - составена од криминални активности, но главно затајување данок и избегнување регулации - каде што кешот, особено американскиот долар, доминираше. Забелешката дека криптото нема „фундаментална вредност за корисникот“ е погрешна. Исто така, многу земји користат крипто за да ги избегнат американските финансиски санкции.

Какви се импликациите од сето тоа?

- Подземната глобална економија изнесува околу 20 отсто од светскиот БДП - според мое истражување и преглед на литературата од Светската банка. Тоа е огромен пазар на кој доларот беше особено доминантен.

Како влијанието на криптовалутите врз доларот ги зголемува каматните стапки за сите нас?

- Помалата побарувачка за долари во подземната економија ја зголемува каматната стапка во САД - иако тоа е само еден од многуте фактори што влијаат врз растот на каматните стапки. „Претерано големата привилегија“ на САД - благодарение на тоа што доларот е најважната резервна валута - влијае на сите наши каматни стапки, не само на државните обврзници туку и на хипотеките, кредитите за автомобили, студентските заеми итн.

А, втората импликација е националната безбедност?

- Генерално, губењето на уделот на доларот во глобалниот пазар го отежнува мониторингот на финансиските текови од страна на американските власти, што е клучно за националната безбедност.

Доминацијата на доларот овозможува и наметнување санкции. Ако криптовалутите само го заменат кешот, кој и онака е тешко да се следи, тогаш тоа не е нов проблем. Но ако овозможат нови начини за маскирање трансакции што претходно одеа преку официјални канали, тогаш губењето на информациите е многу посериозно прашање.

Овој предизвик е уште потежок за американските регулатори бидејќи голем дел од светот го доживува американското влијание врз финансискиот систем како прекумерно. Затоа веројатно ќе продолжи диверзификацијата од доларот кон други начини на трансакции - нешто што темелно го обработувам во „Нашиот долар, ваш проблем“.

Ќе продолжи ли да расте доминацијата на криптовалутите?

- Апсолутно. Криптовалутите ќе продолжат да ја преземаат улогата на средство за трансакции во глобалната подземна економија.
Има луѓе што веруваат дека криптото ќе „порасне до небо“, но и такви како Пол Кругман, Нуриел Рубини, Џејми Дајмон и Ворен Бафет, кои сметаат дека криптовалутите се само обична измама. Во поглавјето за криптото објаснувам зошто тоа е сосема погрешно.
Ако подземната економија е 20 отсто од глобалниот БДП, тоа значи - во зависност од вредноста на доларот - дека станува збор за економија од 20 до 25 билиони долари. И ако вие обезбедувате средство за размена, тогаш имате вредност за корисникот. Криптовалутите имаат вредност. Се користат за трансакции. Постои значаен дел од економијата што, дури и со строги регулации, владите ќе имаат тешкотии да го контролираат. Така што криптовалутите  не се безвредни. Влоговите се големи тука.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар