Едно утро на почетокот на јуни, изби пожар во погон во Тексас. Во тој погон природниот гас добиен од американсите базени со шкрилци се лади и се праќа во странство како течност. Пожарот беше изгасен за 40 минути и едно лице беше повредено.
Ова звучи на како приказна објавена во локален весник, освен што и три седмици подоцна настанот предизвикува политички и финансиски шокови во Европа, Азија и пошироко.
Тоа е така затоа што природниот гас во моментов е најпопуларната стока на светот. Тој е клучниот двигател на глобалната инфлација, бележи скокови на цената кои се есктремни дури и за стандардите на денешните турбулентни пазари – околу 700 отсто во Европа од почетокот на минатата година, туркајќи го континентот во рецесија. Стана центар на конфорнтацијата на големите сили и заради него борбата со климатските промени е во втор план.
Bloomberg
На кратко, гасот сега и конкурира на нафтата како гориво кое ја обликува геополитиката. И го нема доволно.
Токму војната во Украина ја катализирше гасната криза, скратувајќи го клучниот дел во снабдувањето. Русија го намалува дотокот кон Европа – која инатаму тврди дека сака да престане да купува од Москва, ама не се уште. Борбата за пополнување на таа празнина е светско стампедо затоа што земјите се во трка да ги наполнат залихите пред зимата
Според Германија, недостигот на гас може да предизвика колапс како оној со Lehman Brothers, а земјата се соочува со голема можност нејзините потрошувачи да останат без енергенс.
Bloomberg
Главниот гасовод Северн тек кој го пренесува гасот од Русија до Германија треба да биде затворен на 11 јули за десетдневен ремонт, а расте стравот дека Москва нема повторно да го отвори. Лидерите на Г7 бараат начин како да ја спречат Русија да зработува од гас и ги поддржуваат вложувањата во LNG. Сиромашните земји пак кои ги градеа енергетските системи на евтин гас сега се борат да го најдат.
„Ова се 1970 –тите загасот“, вели Kevin Book, директор на ClearView Energy Partners LLC, компанија за истражуваање од Вашингтон. „Светот сега размислува за гасот како што некогаш размислуваше за нафтата, а важната улога која енергенсот ја има во модерните економии и потребата за сигурно и снабдување е многу видлива“.
Многу земји се свртеа кон гасот како дел од политиката за премин кон чиста енергија затоа што планираат постепено да ја укинат употребата на фосилни горива кои загадуваат како јагленот, а во некои случаи и нуклеарната енергија. Големите производители како САД кои брзо напредуваа на скалата на извозници и се доближија до Катар, кој е најголем извозник во светот, бележат раст на побарувачката за своето производство.
Bloomberg
Четриесет и четири земји лани увезувале LNG што е двојно повеќе од пред десет години. Но, ова гориво е многу потешко да се пренесе за разлика од нафтата затоа што мора да се втечни во фабрики како што е таа во Тексас. И затоа мала експлозија како таа во фабриката имаше толку силно влијание.
Цените на гасот во Европа и Азија пораснаа за над 60 отсто по привременото затворање на Freeport во Тексас, време кога Русија го намали доткот. За разлика од Европа, во САД цените паднаа за 40 отсто затоа што прекинот значи дека останува повеќе гас за домашна употреба.
Војната и Ковид можеби влијаеа на сите стоки, од пченица до алуминиум, но малку што може да се спореди со глобалните цени на гасот. Во Азија енергенссот е сега три пати поскап споредено со пред една година. Во Европа е главна причина за инфлацијата. Останува поевтин само во САД, но и таму фјучерсите се двојно зголемени по затворањето на фабриката во Тексас.
Со оглед на тоа дека политичките сојузници од Германија до Украина сега сакаат да купат американски гас, американските производители предупредуваат дека поголемиот извоз ќе ги дигне цените на домашниот пазар.
„Пазарната реакција на пожарот во Freeport ја илустрира јасната врска меѓу извозот на LNG и инфлациското влијание врз домашните цени на гасот и струјата“, вели Paul Cicio претседател на Industrial Energy Consumers of America.
Bloomberg
За да се задоволи новата побарувачка ќе треба многу да се вложи во понудатта. Лидерите на Г7 веќе ветија дека ќе ги поддржат вложувањата во гасни проекти затоа што тоа е нужен одговор на моменталната криза.
Итни инфратсуктурни потреби:
Извозни капацитети: Забрзување на прокетите во Северна Америка и пошироко
Увозни терминали – во Европа најавени се 20 –тина вакви од почетокот на војната во Украина
Гасоводи – како што се засилува употребата на течен гас така ќе бидат потребни капацитети каде што тој повторно ќе се гасифицира и гасоводи за да стигне каде што треба.
Танкери – бродоградилиштата во Јужна Кореја каде се градат најголем дел од овие бродови имаат премногу нарачки, а малку работници, принудени се да увезуваат работна сила од Тајланд.
Bloomberg
Во некои случаи сето ова значи оставање на страна на политиките насочени кон борба со климатските промени, сособено во Европа. Кредиторите како Европската инвестициска банка или ЕБОР кои се насочени кон финансираање обновливи извори, веќе рекоа дека се подготвени да поддржат гасни проекти.
Сепак, овие напори на Европа немада бидат доволни, според Bloomberg Intelligencе кои пресметаа дека увозот на течен гас би можел да задоволи 40 отсто од потребите до 2026 година – што е двојно повеќе од лани, но уште многу под количините кои ги испорачуваше Русија.
.webp){kind=icon}
