Регионот го очекуваат сурова зима и поскапа струја

Зимата може да биде значително постудена од очекувањата, покажуваат најновите прогнози на „Север ведер Јуроп“ (Severe Weather Europe - SWE). Долгорочната прогноза за зимата 2024-2025 наведува три знаци што укажуваат на тоа дека нѐ очекува студена зима.

Прогностичките материјали покажуваат дека особено ладни би можеле да бидат јануари и февруари, затоа што се предвидува дека феноменот Ла Ниња тогаш ќе почне да слабее и да помине во неутрална фаза, што се толкува како знак дека во централните и источните делови на САД, како и во Европа, ќе има вистинска зима.

Неодамна со слични прогнози излегоа и српските експерти, метеорологот Иван Ристиќ и професорот Александар Ваљеревиќ. Во нивната прогноза што се однесува на регионот се наведува дека нѐ очекуваат ладни денови и повеќедневна снежна покривка.

Сепак, според нивната оцена, не можеме да очекуваме зима како во 1960-тите и 1970-тите години, но многу ќе личи на зимата од 2013 година. „Ќе биде постудено отколку што беше во последните девет години“, велат српските експерти.

Украина ја поскапува струјата за регионот

Најавите за постудена зима се поклопуваат со проблемите во македонскиот електроенергетски систем. РЕК Битола најави дека во овој период ќе работи со еден блок, додека се „во тек процесите за консолидација на комбинатот“, што е дел од подготовките за следната зима.

Тоа значи дека Македонија ќе мора да се потпре на увоз на струја, а од почетокот на годината до октомври државната ЕСМ веќе потроши над 30 милиони евра за набавка на струја на слободниот пазар.

На отворениот пазар пак, цената на струјата и натаму ќе расте. Земјите од регионот цело лето плаќаа поскапа струја од земјите во Западна Европа, а тој тренд ќе продолжи и во зимските месеци.

Регулаторната комисија за енергетика и Министерството за енергетика се обратија до Секретаријатот на Енергетската заедница со барање за анализа на проблемот со скапата струја во регионот.

Bloomberg

Од ЕЗ потврдија дека разликите во цените што се плаќаат во регионот се значителни во однос на Германија и на Австрија.

„Анализата покажала дека најизразена ценовна разлика е регистрирана помеѓу Романија и Австрија, потоа следува распонот на цена меѓу Грција и Австрија, Србија и Австрија, Северна Македонија и Австрија, Унгарија и Австрија, Црна Гора и Австрија и Хрватска и Австрија. Најмал распон бил забележан меѓу Германија и Австрија. Во анализираниот период во 2024 година цените на електрична енергија во Југоисточна Европа биле значително повисоки во споредба со цените во Германија и во Австрија“, се наведува во анализата.

Освен зголемената потрошувачка поради продолжените топлотни бранови, слабото производство од домашните ОИЕ и долгите ремонти на капацитетите во регионот, како причина за високата цена на струјата ЕЗ ја наведува и Украина. Енергетската инфраструктура таму е уништена по две и полгодишната војна, па земјата влече струја од Европа што е причина за зголемените цени.

„Цената на струјата на отворениот пазар ќе се зголеми во зимските месеци бидејќи Украина, чиј енергетски систем е уништен, ќе влече струја од Европа, а тоа ќе значи дека на пазарот ќе има и помали количества за Македонија“, изјави неодамна премиерот Мицкоски.

Тој рече дека државата е подготвена и ќе одговори на предизвиците, но  истовремено додаде и дека капацитети за производство се девастирани, во процес на ремонт и со речиси празни хидроинсталации.

Македонија: Обид за заштита од ценовни шокови

За домаќинствата во земјава до Нова година цената на струјата нема да се менува.

Последната корекција на цените на струјата за домаќинствата РКЕ ја изврши во јули. Цената на електричната енергија за домаќинствата од 1 јули во првиот блок остана иста, во вториот блок се зголеми за 0,85 проценти, во третиот блок за 1,92 проценти и во четвртиот блок за 1,88 проценти. Цената на евтината струја се зголеми за 0,65 проценти.

„Во согласност со новите правила, цената на електричната енергија се утврдува на почетокот на секоја календарска година. Дотогаш Министерството за енергетика, рударство и минерални суровини ќе направи анализа на работењето на државната компанија ЕСМ, на состојбата на електроенергетските капацитети, за да се добијат фактичка слика и проекција за очекувањата од хидропотенцијалот, како и од потрошувачката на електрична енергија“, рече неодамна во изјава за „Блумберг Адрија“ министерката Сања Божиновска.

„Сакам да потенцирам дека преку со сите достапни механизми со кои располагаме целиме кон заштита на граѓаните од какви било ценовни шокови во поглед на цената на струјата“, рече таа.

Сепак, стопанството останува да се снабдува на отворен пазар, каде што цените се неизвесни.

Србија: Нема поскапување зимава

Струјата и гасот за домаќинствата во Србија зимава нема да поскапат, потврдија за „Блумберг Адрија“ од Министерството за рударство и енергетика. За стопанството цената е регулирана според пазарните услови и цени.

Сегашната просечна цена на струјата за домаќинствата во Србија е 8,89 евроценти за киловат-час (kWh) или 10,41 динари за киловат-час, додека за економијата тој просек се движи од 95 до 100 евра за мегават-час.

Цените на струјата и на гасот за домаќинствата во Србија последен пат беа зголемени во ноември 2023 година и оттогаш нема никакви корекции.

Хрватска: Зголемување на цената од 10 отсто во пресрет на зимата

Хрватска почна со намалување на субвенциите со кои владата се обидуваше да ги заштити потрошувачите од високите цени во периодот на енергетската криза. Освен што се кратат субвенциите, најавено е ново зголемување на цената во новата грејна сезона. Имено, во следните шест месеци струјата и гасот во Хрватска ќе поскапат за по 10 проценти. Тоа зголемување ќе се одвива во две фази. Прво, од ноември сметките ќе бидат повисоки за 6,5 отсто, а потоа на почетокот на следната година ќе се додаде и остатокот од очекуваното зголемување до десет отсто.

Depositphotos

Според пресметките на хрватската влада, годишниот трошок за струја во просечно домаќинство со годишна потрошувачка од 3.000 киловат-часа би изнесувал 584 евра според пазарната цена, но благодарение на државните субвенции изнесува 482 евра.

Големите компании се снабдуваат со струја по пазарни цени, а Владата во Загреб најави дека ќе реагира доколку има драстични нарушувања слични на оние од пред две години.

Енергетскиот консултант Дарко Дворник смета дека прашањето за субвенционирање некого или нешто е секогаш политичка одлука и оценува дека би било логично цените за економските субјекти да бидат поповолни од цената на енергентите за домаќинствата.

БиХ: Струјата поскапе во август, првпат по девет години

Цената на струјата во Федерацијата Босна и Херцеговина е зголемена од август годинава, а Владата најави мерки за заштита на социјално загрозените.

Линеарното поскапување на електричната енергија е 10 отсто за домаќинствата и 8,1 отсто за другите потрошувачи. Новите цени на струјата важат од 1 август 2024 година.

Министерот за енергетика, рударство и индустрија на ФБиХ, Ведран Лакиќ, во интервју за „Блумберг Адрија“ изјави дека во последните девет години немало корекција на цената на струјата и покрај зголемувањето на производствените цени.

„Ова моравме да го направиме за да ги запреме неповолните ефекти врз државното електростопанство. Во наредниот период нема да дозволиме да се случува тоа и ќе бараме од регулаторот редовно да ги приспособува цените со движењето на другите цени на пазарот, па цената на струјата ќе расте или ќе паѓа во зависност од другите релевантни околности“.

На крајот на 2022 година Регулаторната комисија за енергетика на Република Српска (РЕРС) ги донесе тарифите според кои ќе се пресметува потрошувачката на електрична енергија во 2023 година. Истите цени се задржани и во текот на 2024 година и засега нема најави за поскапување на струјата.

Словенија: Годинава струјата е за 9,4 отсто поскапа од лани

Цената на струјата, вклучувајќи ги и сите давачки, за домаќинствата во Словенија порасна во текот на минатата година, покажуваат податоците на Заводот за статистика.

Словенечките домаќинства во првата половина од годинава платиле 0,2121 евро за киловат-час електрична енергија, што е за 9,4 отсто повеќе во однос на истиот период лани. Шест отсто од домаќинствата во Словенија се греат на струја.

Гасот може да биде проблем за Европа зимава

Словенечкото министерство за животна средина, клима и енергетика соопшти дека доставувачите ја потврдиле подготвеноста за годинашната зима и дека не очекуваат поголеми проблеми во снабдувањето со природен гас.

Словенија го добива најголемиот дел од гасот од Австрија. Во 2023 година, според податоците на Агенцијата за енергетика, дури 68,3 отсто од вкупното количество увезен гас доаѓа од Австрија. Во Австрија резервоарите за гас во моментов се полни 92,7 отсто, покажуваат податоците на порталот „Агси“.

Високата исполнетост е резултат на топлото време минатата зима. Во случај на тешка зима или проблеми на доводните патишта во зимскиот период, тоа особено може да влијае на полнењето и снабдувањето со гас за следната зима, предупредуваат од Министерството.

На можни турбуленции со цената на гасот предупредува и македонската министерка за енергетика. Божиновска вели дека проблем може да се појави ако Киев остане на ставот дека нема да го продолжи договорот за транзит на гас со Москва.

Цената на овој енергент годинава стагнираше и се движеше во границите од 20 до 35 евра за мегават-час, од минатиот месец поради случувањата меѓу Русија и Украина се приближи до 40 евра за мегават-час. Во моментов се движи околу 38 евра за мегават-час, што е највисоката вредност годинава. Цената на овој енергент скокна по веста дека украинските војници ја зазеле клучната транзитна точка на гас, Суџу.

Приватна архива

„Многу земји членки на Европската Унија, како Полска, Бугарија, Финска, Холандија и Данска, веќе го имаат замрзнато увозот на руски гас. Но Австрија, Унгарија, Словачка и Италија сè уште увезуваат руски гас преку гасоводи и бараат и разговараат за начините да се дозволи гасот да продолжи да тече низ транзитната мрежа на Украина и по 2024 година. Бидејќи геополитичките случувања секогаш влијаат на цената на енергентите, доколку договорот не биде продолжен, турбуленции секако се можни поради тоа што ќе дојде до зголемување на глобалната конкуренција за товари со течен природен гас“, вели Божиновска.

Таа сепак се надева дека евентуалните турбуленции нема да влијаат на земјите во регионот што се снабдуваат преку Турски тек, гасоводот што не поминува низ Украина, туку се протега од Русија преку Црно Море до Турција, Бугарија, Србија и Унгарија.

- Во пишувањето на текстот помогнаа Игор Илиќ, Свјетлана Шурлан и Урош Божин.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар