Во поголемиот дел од оваа деценија алијансата ОПЕК+ беше најпосветениот бранител на високите цени на нафтата во светот. Но само за неколку моменти неделава таа улога драматично се смени.
Наместо тоа, тие приредија голем шок - го зголемија снабдувањето трипати повеќе од планираното за мај, во потег што делегатите го опишаа како намерен обид да се намалат цените за да се казнат оние што ги кршат договорените квоти.
По многу месеци прекумерно производство од страна на Казахстан и Ирак, саудискиот министер за енергетика, принцот Абдулазиз бин Салман, ја изгубил трпеливоста, рекоа делегатите, кои побараа да останат анонимни поради приватноста на разговорите. Принцот рекол дека ова неочекувано зголемување на производството во мај ќе биде само „аперитив“ доколку тие земји не ја подобрат дисциплината.
Потегот на принцот Абдулазиз - јасно отстапување од годините на повикување на претпазливост во однос на додавање нови количества нафта - ја покажува исцрпеноста на алијансата, чии напори за балансирање на светските пазари траат многу подолго од првично замисленото. За некои набљудувачи ова буди спомени на кратката војна со цени меѓу лидерите на ОПЕК+ за време на пандемијата во 2020 година.
Цената на суровата нафта веќе беше под удар од новите царински ограничувања објавени од претседателот Доналд Трамп претходниот ден, а неочекуваното зголемување на производството од страна на ОПЕК+ за 411.000 барели дневно во мај дополнително го засили падот. Фјучерсите за брентот паднаа дури за 7,3 отсто, што е најголем пад во последниве две години, спуштајќи се под 70 долари за барел.
Тајмингот на соопштението од Организацијата на земји извознички на нафта и нејзините сојузници изгледаше како намерен, а и делегатите и трговците со сурова нафта шпекулираа дека Ријад намерно сакал да го максимизира негативниот ефект врз цените.
„Овој потег повеќе личи на контролирана акација“, рече Хелима Крофт, раководителка за стратегија за суровини во РБЦ (RBC Capital) и поранешна аналитичарка во ЦИА. „Зад одлуката стои желбата на раководството на ОПЕК да испрати предупредувачки сигнал до Казахстан, Ирак и дури и до Русија за цената на континуираното прекумерно производство“.
Астана го налути Ријад со зголемување на производството од нов проект за проширување на своето огромно наоѓалиште Тенгиз, во партнерство со меѓународни компании како „Шеврон“ (Chevron). Иако земјата вети дека ќе ги подобри своите резултати во однос на квотите на ОПЕК+, во февруари нејзиното производство било цели 300.000 барели дневно над дозволеното.
Фјучерсите за брентот се слизнаа откако ОПЕК+ донесе одлука за зголемување на производството
Bloomberg
Ирак, уште еден хроничен „измамник“ со квоти, последниве месеци го намали производството поблиску до дозволеното, но не покажа значителни знаци дека ќе направи компензациски кратења, кои ги вети по претходното прекумерно производство.
Иако делегатите рекоа дека биле изненадени од исходот на она што требало да биде рутински состанок, сепак ја поддржаа мерката за ставање крај на мамењето и сите ја поддржаа заедничката понуда на Саудиска Арабија и Русија за позначајно зголемување на снабдувањето во мај.
„Целта е да се придобијат Казахстан и Ирак за да ја подобрат својата дисциплина на избалансиран начин“, изјави Боб Мекнели, претседател и основач на РЕА (Rapidan Energy Advisers LLC) и поранешен енергетски советник во Белата куќа.
Надворешен притисок
Други аналитичари шпекулираат дека Саудијците и Русите сакаат да останат во добри односи со американскиот претседател, кој го повика картелот да „ги намали цените на нафтата“.
Дополнителната нафта од ОПЕК+ исто така може да му помогне на Трамп во неговото ветување да ги задуши извозите на нафта од Иран, регионалниот ривал на Ријад. Неговата администрација вети дека ќе ја обнови кампањата за „максимален притисок“ за да ја запре иранската нуклеарна програма и да ги намали извозите на Исламската Република за 90 отсто, односно на само 100.000 барели дневно.
Неочекуваното зголемување од ОПЕК+ „е со цел да се надоместат барелите загубени поради построгите санкции на САД кон Иран“, смета Хенинг Глојштајн, раководител за енергија и клима во консултантската фирма ЕГ (Eurasia Group).
Bloomberg Mercury
Овонеделните случувања претставуваат остар контраст од типичниот начин на дејствување на саудискиот министер за енергетика. Принцот Абдулазиз редовно ги повикува колегите на максимална претпазливост при додавање ново производство. Таа претпазливост беше видлива и во двегодишната мапа на снабдување што конечно беше одобрена минатиот месец од страна на ОПЕК+, откако неколкупати беше одложувана поради страв од нарушување на глобалните резерви.
Тој план предвидуваше дека производството што беше запрено од 2022 година треба внимателно да се обновува во месечни „делови“ од само 138.000 барели дневно, кои би можеле да бидат „паузирани или повлечени“ во зависност од условите на пазарот - кои во четвртокот наутро изгледаа особено неповолно поради најавата за нови царини од страна на Трамп.
Имајќи ги предвид финансиските притисоци со кои се соочуваат производителите од ОПЕК+, изгледаше неверојатно дека би ризикувале да го разнишаат системот. Според Меѓународниот монетарен фонд, Саудиска Арабија има потреба од цена на нафтата над 90 долари за барел за да може да ги покрие владините трошоци, а веќе е принудена да скрати дел од трошоците за некои водечки проекти што се клучни за трансформациските планови на принцот престолонаследник Мохамед бин Салман.
Сепак, саудискиот министер покажа подготвеност и за агресивни потези кога смета дека другите членки на ОПЕК+ не ја вршат својата работа. Пред нешто повеќе од пет години, во раната фаза на пандемијата на ковид-19, принцот Абдулазиз поведе разорна ценовна војна со Русија, зголемувајќи го производството на над 11 милиони барели дневно. за да ја натера Москва да се согласи на масивно кратење на производството.
Неговата стратегија даде плод и организацијата наскоро се согласи да го намали производството речиси за 10 милиони барели дневно, што доведе до брзо закрепнување на цените на суровата нафта.
Можно е да следува уште поголем ценовен удар кога дополнителната нафта од ОПЕК+ ќе почне да пристигнува на пазарот. И пред налетот од царини на Трамп, Меѓународната агенција за енергија во Париз веќе прогнозираше глобален вишок од 600.000 барели дневно, поради забавениот раст на побарувачката во Кина и зголеменото снабдување од целиот американски континент. Компаниите „Ситигруп“ (Citigroup Inc.) и „ЏП Морган“ (JPMorgan Chase & Co.) предвидуваа дека цената на нафтата на крајот ќе падне кон 60 долари за барел.
„По стагнацијата на побарувачката за нафта што ја гледаме годинава, сега се појавува и можност за уште пообилно снабдување“, изјави Норберт Рекер, раководител на одделот за економија во ЏБ (Julius Baer & Co. Ltd).
.webp){kind=icon}
