Кина подготвува контранапад на Трамп на годинашниот самит. Што ќе биде?

Кинескиот премиер Ли Кианг вчера одржа говор во монументалната Голема палата на народот, проверувајќи го импулсот на втората по големина економија во светот. Тој им кажа на трите илјади собрани делегати на Третиот национален народен конгрес што го чека азискиот гигант во иднина.

Иако Ли призна дека економијата се соочува со голем број предизвици и дека ќе биде потребна напорна работа за да се постигне старо-новата цел од околу пет проценти раст, тој беше значително повесел за идните прогнози во споредба со минатогодишниот говор. „Основниот тренд на долгорочен економски раст сè уште не е и нема да се промени. Џиновскиот брод на кинеската економија сè уште ќе ги разбива брановите и постојано ќе плови во иднината“, рече претседателот Шји Џјинпинг.

Неговата визија вклучува зајакнување на технолошкиот развој, трансформација во економија со висока додадена вредност и создавање самодоволност во главните и стратегиски области што се неизбежно поврзани со државната безбедност. Таква е целта на најавеното натамошно зајакнување на инвестициите во војската и нејзините капацитети, така што Кина на крајот ќе може да го анектира Тајван за неколку години.

За Трамп без Трамп

Како што е типично за внимателно оркестрираните церемонии, како што се сесиите на Националната политичка консултативна конференција и на Националниот народен конгрес, зборовите САД, Доналд Трамп или трговска војна секако не се слушнаа од устата на премиерот. „Тоа не е изненадувачко бидејќи Кина или нејзините лидери никогаш не се фокусираат на индивидуално ниво, туку зборуваат за предизвиците во генерална смисла, во случајот со царините во контекст на правилата на светската трговија“, рече Анастас Вангели, експерт за Кина и геополитика од Економскиот факултет во Љубљана.

И покрај тоа, во својот работен извештај за состојбата во земјата, кој го најавува почетокот на најважниот политички настан од двете сесии, кинеското политичко раководство не можеше да ги избегне последиците од царините од 20 отсто на Трамп за кинескиот увоз. Иако Кина минатата година постави цел за раст од пет проценти, таа го постигна тоа преку некои неконвенционални методи на фискални и монетарни стимулации на крајот на годината.

 

 

„Поголемиот дел финансиски мерки беа насочени кон докапитализација на банките, кои ќе можат да го заживеат инвестицискиот циклус поради пониските каматни стапки и помалите капитални резерви“, изјави Матеј Крајник, менаџер на средства во „Генерали инвестментс“ (Generali Investments), во врска со мерките на кинеската влада за стимулирање на потрошувачката и економскиот раст. „Затоа атмосферата во Пекинг на годинашниот состанок е многу попразнична и пооптимистичка отколку на другите големи политички настани на други места во светот“, рече Вангели.

 

Загриженоста на Кина

Но во својот говор Ли сепак се осврна на трговскиот антагонизам на САД, велејќи дека сè покомплексното и непријателско надворешно опкружување може да има поголемо влијание врз Кина во области како што се трговијата, науката и технологијата. Царините се постојан проблем за Кина во услови на зголемена дефлација, силна задолженост на локалната власт поради стагнацијата на пазарот на недвижности и внатрешниот пазар, како и зголемена невработеност, особено кај младите луѓе бидејќи Кина станува сè позависна од извозот за да ја поттикне економијата во услови на ниска куповна моќ дома.

 

 

Тоа беше светла точка и во исто време ранливост на економијата, бидејќи се зголеми за 7,1 отсто на годишно ниво, на 3,57 трилиони долари, според владините податоци, а трговскиот суфицит исто така беше на рекордно високо ниво од 992,2 милијарди долари, на големо задоволство на премиерот.

Иако не достигнува 36 отсто од БДП како во 2006 година (годината на подем), туку се стабилизира на повеќе од 20 отсто во последните години, притисокот врз кинеската економија се засилува поради слабата домашна побарувачка и дефлацијата во услови на зголемени царини. Владата сега е свесна за предизвикот на постојаната дефлација, како што беше потврдено со намалувањето на целта за инфлација од страна на Ли од три на два отсто.

На тоа се надоврзува и немањето соодветна социјална мрежа, а според друга експертка за Кина и поранешна дописничка на „Дело“ од Пекинг, Зорана Баковиќ, и несоодветната здравствена заштита, како и тоа што дел од богатството на домаќинствата се инвестира на пазарот на недвижности, кој исто така веќе долго стагнира.

 

 

Приоритет број 1: Зголемување на потрошувачката

Земјата тргнува со стратегија за зајакнување на домашната побарувачка. Тоа го открива лингвистичката анализа, која е главна алатка во дешифрирањето на традиционално лабавите говори на партиските функционери. Според анализата цитирана од „Ројтерс“ (Reuters), терминот „потрошувачка“ е споменат 31 пат во извештајот на премиерот, 21 пат повеќе од минатата година, додека „технологија“ е споменат 28 пати, слично како и минатата година, кога тој збор беше употребен 26 пати. Така, за првпат досега, зголемувањето на потрошувачката е издигнато на врвот на приоритетите на менаџерите на кинеската економија.

Според „Блумберг“, дефицитот на општата влада како дел од БДП сега ќе биде четири отсто, или номинално 780 милијарди долари, највисок од 1994 година. Стапката од три отсто досега беше израз на строгата фискална дисциплина на раководството на партијата, која се гледа како одраз на вешто економско управување. „Царините на Трамп се добар изговор за кинеската влада да наметне некои неконвенционални и непријатни економски мерки што инаку би било тешко да се оправдаат“, рече Дебора Елмс, трговска експертка во фондацијата „Хинрих“ (Hinrich), во вчерашното интервју за „Би-би-си“ (BBC).

Слично како и минатата година, владата најави издавање специјални државни обврзници со многу долг рок на достасување во вредност од 183 милијарди долари. Но сумата е поголема од минатогодишните 150 милијарди долари. Околу 42 милијарди долари ќе бидат наменети за финансирање на програмата „Старо за ново“, која субвенционира купување автомобили, апарати за домаќинство и домашни производи. Оваа бројка е исто така двојно поголема од минатата година.

„Стимулацијата на потрошувачката е невообичаена од гледна точка на методите на кинеската економска политика, со оглед на тоа што земјата традиционално ги поттикнува инвестициите во инфраструктурата и изградбата на големи производствени капацитети. Сега проблемите се и демографски и структурни“, рече Матјаж Длеск, виш менаџер на заеднички фондови во „Триглав фондови“, напоменувајќи дека Кина развива работни места во високотехнолошки претпријатија со повисока додадена вредност.

 

 

Развој на вештачка интелигенција

Преминот кон производство на технолошки напредни производи, од кои еден неодамна беше во првите редови на вештачката интелигенција - Дипсик (DeepSeek), политичкото раководство на Кина го нарекува „продуктивна сила со нов квалитет“. Според Женг Чангџонг, директор на Центарот за партиски и државен развој на универзитетот „Фудан“, владата и годинава ќе продолжи да го продлабочува пакетот економски реформи во согласност со овој концепт. „Иако мораме да го промовираме понатамошниот развој на економијата во согласност со ’продуктивните сили со нов квалитет’, не смееме да го заборавиме остатокот од општеството. Исто така, очекувам да бидат преземени нови мерки за зајакнување на модернизацијата на Кина во наредниот мандат“, изјави тој за „Блумберг Адрија“.

Со тоа се согласува и Вангели, предвидувајќи силен акцент на технолошките иновации како основа на кинеската развојна стратегија за 2025 година. Тој посочува дека оваа година го означува крајот на последниот петгодишен план, а исто така помина една година откако „продуктивните сили со нов квалитет“ станаа камен-темелник на кинеската економска политика на минатогодишниот состанок. „Со доаѓањето на Дипсик, терминот го доби своето вистинско значење“, вели еден инсајдер. 

Во својот говор премиерот Ли ја истакна клучната улога на ВИ во промовирањето на економскиот раст и технолошкото лидерство на азиската суперсила. Тој ги истакна плановите за промовирање на употребата на ВИ во различни сектори, вклучувајќи и електрични возила, паметни телефони и роботика. Тоа е иницијатива што е во согласност со пошироката цел на Кина за постигнување технолошка самодоволност и глобална конкурентност во развојот на вештачката интелигенција.

Сите сили за одбрана

Воените трошоци се очекува да се зголемат за 7,2 отсто, слично како и минатата година, на 245 милијарди долари. Со оглед на експлозијата на инвестициите во одбраната, кога Европската комисија пред неколку дена објави 800 милијарди евра за зајакнување на одбранбените капацитети на Европа, кинеското зголемување не е изненадувачко. До 2027 година, кога Народната армија ќе ја прослави својата стогодишнина, Кина е решена да формира модерна армија способна да го нападне Тајван.

 

 

На оваа чувствителна тема Ли очекувано рече дека Кина ќе ги вложи сите сили за да ги постигне своите цели. „Ние решително ќе ги промовираме напорите за повторно обединување со Тајван“, рече тој, истовремено најавувајќи отпор на какво било мешање од надвор.

Но, пред да се спушти завесата во големата сала следниот вторник, едно од главните прашања ќе биде кој од политичкиот врв ќе ја одржи завршната прес-конференција. „Ако ја води Ли, тоа ќе биде јасна порака дека Шји му верува, а исто така ќе ги замолчи критичарите што веруваат дека претседателот ги зајакнува централизацијата на моќта и, индиректно, сопственото влијание“, заклучува Вангели.