.webp){kind=icon}
Скоро 8.000 години просото го храни светот, а не му се придава преголема важност. Меѓутоа, неодамна, житарката богата со хранливи материи имаше свој момент на меѓународната сцена. На државната вечера во Белата куќа во јуни за индискиот премиер Нарендра Моди, просото беше послужено во салата како главно јадење заедно со пченка на скара.
Оваа древна супер житарка, некогаш главна намирница во Индија и Јужна Африка, всушност се состои од мали семки кои потекнуваат од треви, вклучувајќи го и бисерното просо како најчеста сорта, но и фонио и теф. Може да се служи како каша, или да се меша во салати, супи и чорби.
Поради глобалната ПР кампања, просото годинава ужива многу поголемо внимание. Организацијата за храна и земјоделство на ОН ја прогласи 2023 година за меѓународна година на просото, што доведе до ширење на состојката насекаде, од индиските хотелски ресторани до индиската парламентарна менза. Моди силно го промовира ова жито дома и во странство.
Како што индискиот фајн дајнинг добива глобално признание, просото се појавува на сè повеќе менија во врвни ресторани. Во Дубаи, готвачот Рахул Рана користи просо на менито во ресторанот „Аватара“, кој годинава доби Мишелин ѕвезда. Тој вели дека просото станало важна состојка во вегетаријанскиот ресторан и планира да го вклучи во нови оброци во следното издание на менито со 16 јадења.
Чинија со маринирано просо и салата од пченка послужена на државна вечера во Белата куќа
Anna Moneymaker/Getty Images
„Просото е една од најубавите состојки за готвење“, вели тој, опишувајќи го како со благ вкус на јаткаст плод. Исто така, не содржи глутен, што е важна дополнителна карактеристика кога сè повеќе се очекува рестораните да нудат избор за различни ограничувања во исхраната.
Некогаш наречено „жито за сиромашни“, просото ја загуби популарноста по радикалните промени во земјоделството низ светот во 60-тите години од минатиот век. Тие промени поттикнаа зголемување на производството на пченица и ориз.
Сепак, просото полека се враќа. Големите пиварници како што се индиската „Грејт стејт ејл воркс“ (Great State Ale Works) и канадската „Глутенберг“ (Glutenberg) користат современи техники за производство на пиво од просо. Компаниите за производство на суровини за широка потрошувачка се обложуваат на зголемена побарувачка за иновативни закуски базирани на просо. Големите компании како што се „Нестле“ (Nestlé SA), „Британиа индустрис“ (Britannia Industries Ltd), „Тата“ (Tata Consumer Products Ltd) и „Слурп“ (Slurrp Farm) создаваат производи на база на просо, како што бисквити и мешавини за палачинки, за да ги направат житарките подостапни за пошироката публика.
„Просото е најдобра точка меѓу одржливоста, здравјето и враќањето кон корените“, вели Прашант Парамесваран, извршен директор на „Тата конзумер соулфул“ (Tata Consumer Soulfull), компанија која создава производи базирани на просо за деца и возрасни. „Овие зрна се враќаат во модерните индиски кујни бидејќи потрошувачите бараат здрави опции“.
И покрај ова, глобалните инвестиции во просо во голема мера стагнираа, вели Макико Тагучи, земјоделски експерт во Организацијата за храна и земјоделство на ОН. „Се надеваме дека постепено ќе се зголемува. Сепак, нема да има драстично зголемување“, вели таа.
Во Индија се прават палачинки од просо
Bloomberg
Застапниците кои се фокусираат на прашањата за гладот и климатските промени се надеваат дека интересот за просото ќе расте. Како житарка толерантна на суша, таа е одлична култура што се прилагодува на климата кога екстремните временски услови ги уништуваат посевите во индиското земјоделство.
Подобар избор од многу видови скроб, просото богато со протеини и железо, може да помогне во спречување на чиреви, дебелина и кардиоваскуларни болести. Многумина велат дека на просото треба да му се врати статусот на основна храна. „Барем еден оброк дневно треба да биде со просо“, вели Аула Лаксмајах, секретар на Индиското друштво за исхрана.
Просото е отпорно и може да издржи температури до 50 Целзиусови степени. За еден килограм ориз потребни се 4.000 литри вода, додека на еден килограм просо му требаат само 400 литри.
Зголемувањето на побарувачката за просо би било добредојдено за Индија, еден од најголемите извозници на житарки. Земјата е подготвена да стане глобален центар за просо со производство од повеќе од 17 милиони тони годишно - околу 80 отсто од производството во Азија.
Сепак, постојат предизвици при ставањето просо на маса. Суперзрното сега чини речиси двојно повеќе од производите на база на пченица, благодарение на владините мерки за конкурентни култури. Парамесваран вели дека трошоците веројатно ќе се израмнат бидејќи повеќе играчи влегуваат на пазарот и производите базирани на просо стануваат широко достапни.
„Како што повеќе луѓе откриваат производи кои одговараат на нивните потреби и добро се вклопуваат во нивниот животен стил, популарноста на овие житарки ќе расте“, вели тој.
