Со изложбата во Лондон, уметничките дела на Јоко Оно излегуваат од сенката на Џон Ленон

Архаично ѕвонење на фиксен телефон и глас што вели „Здраво, овде е Јоко“ се првото нешто што го доживува посетителот кога влегува на изложбата на делата на Јоко Оно, „Музика на умот“ (Music of the Mind), организирана од лондонски „Тејт модерн“, во соработка со „Кунстсамлунг Нордхајн – Вестфален“ од Дизелдорф. Уметницата, иако попозната по симбиотската, ексцентрична и креативна врска со нејзиниот славен сопруг Џон Ленон, е пионерка на раната концептуална и партиципативна уметност, филмска и перформанс-уметност, музичарка и ангажиран борец за светски мир.

 

Јоко Оно потекнува од истакнато јапонско семејство. Нејзиниот дедо, потомок на долга низа самураи, е основач на банката „Јасуда“. Таа посетувала елитни училишта во Токио, а еден од нејзините соученици бил принцот Акихито, актуелниот император на Јапонија, па врските со влијателни и познати личности ја следеле уште од детството, како што самата изјавила во интервју за „Џентлвомен“ (Gentlewoman). Таа беше поврзана со групата „Флуксус“, здружение на авангардни уметници инспирирани од дадаизмот, основана од литванско-американскиот уметник Џорџ Мациунас во раните 1960-ти. Тој се восхитуваше на нејзината работа и ентузијастички ја промовираше, давајќи ѝ ја првата самостојна изложба во неговата галерија во Њујорк во 1961 година.

 

Опфаќајќи повеќе од седум децении од нејзината работа, „Музика на умот“, најголемата  изложба досега на нејзината работа во Велика Британија, ги слави клучните моменти во нејзината мултидисциплинарна кариера, од средината на 1950-тите до денес - вклучувајќи ги и нејзините години во Лондон, каде што го запознала Ленон во 1966 година.

Беа претставени над 200 дела, плочи и гигантски инсталации што сведочат за нејзината пионерска улога во различни уметнички правци и форми. На пример, кога станува збор за перформансите, „Cut Piece“ од 1964 година, каде што луѓето се поканети да ѝ ја исечат облеката додека таа мирно седи на подиумот на сцената, за цела деценија ѝ претходи на изведбата „Rhythm O“ на Марина Абрамович, во која публиката е поканета да прави што сака со помош на наредените алатки на масата. Исто така и забранетиот „Film No. 4“ од 1966-1967 година, кој таа го создаде како „петиција за мир“ и кој во бескрајно повторување прикажува машки задник (не се знае чиј).

 

Потоа, кога станува збор за музиката, нејзините експерименти датираат многу пред Ленон. Имено, таа претходно била во брак со јапонскиот композитор Тоши Ичијанагије, кој бил познат во експерименталната уметничка заедница во Токио, а подоцна студирал на „Џулијард“ во САД. Поради нејзината врска со него, таа го напуштила колеџот и се преселила во Њујорк во 1957 година, издржувајќи се преку секретарска работа и традиционални часови по јапонска уметност во јапонското друштво. Преку него, таа се запознала со работата на Едгар Варез, Џон Кејџ и Хенри Кауел и првпат го запознала Џон Кејџ за време на неговиот курс за експериментална композиција, што ја инспирирало да изнајми простор за да ја претстави својата работа заедно со работата на другите авангардни уметници во Њујорк. Таа на крајот нашла евтина мансарда во центарот на Менхетн. на улицата Чемберс 112. и ја искористила како студио и простор за живеење, дозволувајќи му на композиторот Ла Монте Јанг да одржува концерти таму. Заедно одржале серија настани од 1960 до јуни 1961 година, а на тие настани присуствувале креативци како Марсел Дишан и Пеги Гугенхајм. Оно и Јанг тврделе дека биле главните куратори на овие настани, а Оно подоцна тврдеше дека Јанг ја турнал во сенка, дозволувајќи ѝ само споредна улога.

Во шоуто, гласовите и музиката се насекаде, вклучувајќи ги и нумерите „Sisters O Sisters“, „Woman Power“ и „Rising“, кои го прикажуваат нејзиниот ангажман против насилството врз жените.

Natasha Davidov

Но, освен нејзиниот ангажман, ова е многу привлечна изложба за самите посетители. Можеби сте премногу ангажирани за да гледате сè друго со потребното внимание, а тоа не е малку. Речиси низ целата изложба, посетителите се поканети да учествуваат во активни средби со нејзините дела. На инсталацијата „Wish Trees for London“ посетителите можат да закачат лични желби за мир, потоа „Add Colour (Refugee Boat)“ од 2016 година, која се занимава со прашања за бегалските кризи и раселување, каде што посетителите можат да ги напишат со син маркер на бел брод своите мисли и пораки, па до партиципативната инсталација „My Mommy Is Beautiful“, каде што посетителите прикачуваат фотографии од своите мајки и оставаат лични пораки.

 

„Painting to Shake Hands“ ги охрабрува посетителите да ги стават рацете низ искинато платно за да поздрават странец од другата страна, додека „White Chess Set“ поканува двајца учесници да играат игра со идентични бели фигури, претставувајќи ги можеби најелегантните антивоена метафори на нејзината кариера. Кога станува збор за антивоениот активизам, на изложбата се прикажани видеа од нејзиниот познат „Bed-ins for Peace“ со Џон Ленон. Ѕидовите се обложени со разни исечоци од весници што известуваат за негодувањето на британската јавност, симболичен додаток што го артикулира нејзиниот автентичен уметнички израз и претставува еден вид излез од нејзината сенка.

Пред оваа изложба, најголемата изложба на нејзините дела, која е фокусирана исклучиво на нејзината работа, се одржа во њујоршка МоМА во 2015 година. „Yoko Ono: One Woman Show, 1960 - 1971“ истражуваше деценија во нејзината работа, спојувајќи околу 125 нејзини рани предмети, дела на хартија, инсталации, перформанси, аудиоснимки и филмови, заедно со ретко виден архивски материјал. Изложбата во Лондон има име инспирирано од нејзиниот иновативен пристап кон музиката, таа е сведоштво и провокација за посетителите да размислуваат за важни општествени прашања што сè уште одекнуваат, особено сега, со актуелните светски настани.

Сè на сè, иако Ленон е многу присутен, сега, на 93 години, сепак ова е само Јоко.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар