По пожарот што во 2019 година ја зафати катедралата стара 900 години и една од најзначајните европски знаменитости, нејзината купола повторно доминира на париското небо. Овој настан е значаен, особено поради кризата предизвикана од падот на владата во Франција. На свеченото отворање викендов се очекува присуство на околу 50 светски лидери, чиј домаќин ќе биде Емануел Макрон, кој одигра активна улога во обновата.
На церемонијата ќе присуствуваат и други високи функционери, а ќе настапуваат познати уметници како што се Фарел Вилијамс, оперската ѕвезда Надин Сиера, пијанистите Ланг Ланг и Катија Бунијатишвили, челистот Јо-Јо Ма и многу други.
Новоизбраниот претседател на САД, Доналд Трамп, на својата платформа Трут (Truth Social) најави дека исто така ќе присуствува на настанот. Тој го пофали Макрон за враќањето на катедралата „во полн сјај, и повеќе од тоа“, нарекувајќи го повторното отворање на катедралата „многу посебен ден за сите“. Макрон ќе стане третиот странски лидер што се сретнал со Трамп по неговата победа на претседателските избори во САД минатиот месец. Трамп претходно ги угости канадскиот премиер Џастин Трудо и претседателот на Аргентина, Хавиер Милеј. Врз основа на искуството од годинашната олимпијада, најавени се високи безбедносни мерки, но гледачите сепак ќе имаат пристап до одредени места.
Прочитај повеќе
Занаетчии и врвни експерти посветено работат за „Нотр Дам“ да блесне во полн сјај
За главниот архитект, како и за многу други собрани околу проектот за реновирање, ова е животно дело.
11.10.2023
Донациите пристигнуваа од сите страни, вкупно 845 милиони евра овозможија да бидат вклучени дури 700 уметници и занаетчии во реновирањето во текот на пет години. Буџетот за обнова остави и суфицит од 150 милиони долари, кој, како што е најавено, ќе се искористи за „одржување на сјајот во годините што доаѓаат“. Сето тоа ветува дека „Нашата Госпоѓа“ е поубава од кога било. Ѕвоната (вкупно 21, како и три од Олимписките игри) првпат се огласија доцна во ноември. На свечената процесија со која беше обележан почетокот на работата пред неколку дена доминираше една од најпознатите статуи на Богородица со детето, позната како „Нашата Госпоѓа од Париз“, која за оваа пригода се врати во срцето на катедралата. Статуата не беше зафатена од пламенот за време на пожарот.
Токму навреме за претстојните Божиќни празници, катедралата е подготвена да прими до 15 милиони посетители годишно. Пред пожарот, во просек, катедралата ја посетуваа околу 12 милиони луѓе годишно. Но сега оние што сакаат да ја посетат, можеби ќе треба и да платат.
Едно од прашањата што овие денови ја заинтригираа јавноста е дебатата дали е оправдано да се наплаќа влез за пристап до место за молитва и изразување на верата. Француската министерка за култура Рашида Дати во интервју за „Фигаро“ изјави дека предлага надоместок од пет евра, тврдејќи дека тоа би донело 75 милиони евра, што би било доволно за „спасување на сите цркви во Париз и Франција“. Од друга страна, Католичката црква остро се спротивставува на овој предлог, повикувајќи се на законот од 1905 година, кој пропишува дека црквите мора да бидат отворени за јавноста - бесплатно. Владата, сепак, тврди дека наплатата на влез на посетителите што доаѓаат од „културолошки“, а не од верски причини, е дозволена. Во моментов на официјалниот сајт за посета единствено е потребно да се плати доколку сакате подетални информации, водич за посетители од 10 евра и водич за аџии од 5 евра.
Тоа не е единствената контроверзија што ја следи приказната за „Нашата Госпоѓа“ откако настрада во пожарот.
Раните ревизорски извештаи открија проблеми со контролата на буџетот и транспарентноста на трошењето на средствата, како и мешањето на донаторите во процесот на донесување одлуки. Една од главните спорни точки беше и желбата на претседателот Макрон да се додаде нова, современа кула, што на крајот беше одбиено. Покрај тоа, стилот на одредени витражи сè уште е предмет на дебата.
А потоа и самите донатори. Особено оние од индустријата за луксуз.
Бернард Арно, извршен директор на луксузниот конгломерат ЛВМХ (LVMH), донира 200 милиони евра, што е износ што го издвоиле и фондацијата „Бетенкур Шулер“, односно семејството што стои зад „Лореал“ (L'Oréal). Франсоа Пино, основачот на „Керинг“ (Kering), и Патрик Пујане, извршен директор на „Тотал“ (Total), донираа по 100 милиони евра.
Bloomberg
Медиумите ги означија великодушните донации од самиот врв на индустријата за луксуз како одраз на суета. Се дебатираше дали тие пари би можеле подобро да се искористат во некои други кризни ситуации.
Привлечноста на ваквата донација за „играчите“ во сферата на луксузот е јасна. Прво, во симболичка и културолошката вредност. Симболите се важни бидејќи можат да бидат сакани.
Познато е дека донациите од индустријата за луксуз најдобро функционираат на локации од висок профил што привлекуваат туристи и ги поставуваат нивните имиња на мапата за милиони посетители.
Италијанската група за производство на кожени галантерии „Тодс спа“ (Tod's SpA) ја финансираше обновата на Колосеумот во Рим со 28 милиони долари.
„Булгари“ (Bulgari) донираше 1,7 милион долари за реновирање на Шпанските скали во Рим.
„Фенди“ (Fendi), исто така дел од империјата ЛВМХ, придонесе со два милиони долари за обновата на Фонтана ди Треви во истиот град. Брендот дури организираше модна ревија на тоа место под водство на покојниот Карл Лагерфелд. Така, и реставрацијата на „Нотр Дам“ не е поинаква (со исклучок на модниот спектакл, кој веројатно нема да биде дозволен). Некои, пак, не би ја исклучиле ни таа можност. Британскиот весник „Телеграф“ (The Telegraph) своевремено го критикуваше преуредувањето на „Нотр Дам“ нарекувајќи го „политички коректен Дизниленд“ и „експериментален изложбен простор“. Инаку, Фарел Вилијамс, чиј настап се очекува на отворањето, е и креативен директор на „Луј Витон“ (Louis Vuitton) за машката колекција.
Но некои автори сметаат дека добротворното давање е апсолутно добро и дека не треба да се навлегува во причините. И тоа „не само поради целите што ги избира дарителот туку и поради промовирањето на разновидноста на вредностите што ги претставува и одржува“, вели Стивен Л. Картер, професор по право на универзитетот „Јејл“.
Ако го следиме тој курс, приказната за обновата на „Нашата Госпоѓа“ е приказна за верата и раѓањето од пепелта.
Дури и оние што не се верници треба да можат да ја ценат вредноста на местото на утеха и надеж во збунувачкиот свет во кој живееме. За парижаните и Французите, обновата на најзначајниот верски и културен објект дефинитивно го потврдува тоа. И тоа во момент кога е веројатно најпотребно. Како и за претседателот Макрон, за кој некои аналитичари сметаат дека ова би можело да му биде единственото или едно од ретките наследства. Интересен е и податокот дека пред катедралата од 1924 година се наоѓа плоча со компас од која се мерат сите растојанија помеѓу Париз и другите градови.
Катедралата во популарната култура и историјата
Откако во 1163 година папата Александар III го поставил првиот камен на катедралата, под заштита на кралот Луј VII, пожарот во 2019 година секако не е единствениот турбулентен момент.
За време на Француската револуција во 1790 година, катедралата претрпела сериозни оштетувања. Револуционерните маси ја ограбиле внатрешноста, а зградата била преименувана во „храм на разумот“ за да ги промовира идеите на просветителството и секуларизмот. На многу статуи на библиски фигури во катедралата им биле отсечени главите или биле уништени.
Романот на Виктор Иго од 1831 година, „Богородичната црква во Париз“ („Ѕвонарот од Богородичната црква“), одигра клучна улога во позиционирањето на катедралата во популарната култура и во издигањето на свеста за нејзината лоша состојба. Книгата, која подоцна беше адаптирана во различни филмови, вклучувајќи го и познатиот анимиран филм на „Дизни“, ја прикажува катедралата како симбол и на величината и на запуштеноста. Делото на Иго помогна да се поттикне јавниот интерес, што доведе до големи работи за обнова кон средината на 19 век.
Во чест на повторното отворање на „Нотр Дам“, и во Србија се планираат низа настани
Изложбата „Реконструкцијата на ’Нотр Дам’ и нејзините занаети“ во галеријата на Францускиот институт во Србија ќе биде отворена на 9 декември и ќе трае до 31 јануари 2025 година.
Во излозите на Францускиот институт во Србија ќе бидат претставени фотографии и инфографици што ја следат приказната за реконструкцијата, а „Нотр Дам“ преку виртуелна реалност ќе биде претставена во галеријата на Францускиот институт, од 9 до 16 декември.
Од 14 до 17 февруари 2025 година, на сцената на „Сава центар“, српската публика ќе има можност да ги слушне познатите „Belle“, „Danse mon Esmeralda“ и „Le temps des cathédrales“ во мјузиклот „Нотр Дам де Париз“, создаден според делото на Иго. Оваа француска верзија влезе во Гинисовата книга на рекорди по бројот на продадени билети, а легендарната „Belle“ е признаена како најдобра песна на 20 век во Франција.
.webp){kind=icon}
