Како да избегнете трагедија при купување биткоин?

Цената на биткоинот се движи околу историски највисоко ниво од 100.000 долари. Во изминатата година, биткоинот доби околу 130 проценти. Зголемувањето на цената и минатите добивки привлекуваат нови инвеститори кои за прв пат се соочуваат со процесот на купување биткоин.

Купувањето и складирањето на биткоин брзо може да тргне наопаку. Како можете да ги избегнете најочигледните грешки и измами?

Богатство закопано под тони ѓубре

Секакви видови на ужасни сведоштва може да се прочитаат на интернет, каде што поединци останале без своите пари поради губење на криптографски клучеви на биткоини или поради измама и злоупотреба. 

Можеби најпознатата приказна е онаа на Џејмс Хауелс, британски ИТ инженер кој случајно го фрлил хард дискот со клучевите од околу 8.000 биткоини што ги купил во првите години на криптовалутите во 2013 година. Во тоа време, биткоините вределе неколку стотици илјади долари, но денес тие би вределе околу 800 милиони долари.

Хард дискот заврши на депонија во Њупорт, Велс, а Хауелс со години се обидува да добие дозвола од градот за да го бара. Тој понуди различни планови, вклучително и финансирање на пребарување со помош на напредна технологија, но градскиот совет никогаш не му дал дозвола да го ископа ѓубрето, плашејќи се од еколошките последици. Така, закопано во депонија е богатство кое наскоро би можело да вреди повеќе од милијарда долари.

Крипто како покритие за пирамидални шема

Тони Чепон, претседател на Биткоин здружението на Словенија, вели дека луѓето најчесто се жртви на сопствената алчност. Луѓето паѓаат на ветувања за големи профити на сомнителни онлајн платформи кои работат како пирамидални шеми со регрутирање нови членови.

„Во повеќето случаи, сè функционира како што треба се додека има прилив на луѓе и капитал. Кога тоа ќе престане, сите остануваат без пари“.

Чест пример за губење пари е купувањето од сомнителни онлајн-страници за размена во даночните раеви, кои клиентите ги наоѓаат на социјалните мрежи Фејсбук, Х, Инстаграм или Тикток. „Трансферот функционира без проблеми, функционира и тргувањето, но кога треба да се повлече, заглавува“, вели Тони Чепон.                     

Дали една петтина од биткоините се губи засекогаш? Се проценува дека околу 20 проценти од сите биткоини некогаш создадени (околу 3,94 милиони од приближно 19,7 милиони создадени досега) се засекогаш изгубени поради заборавени лозинки, изгубени приватни клучеви или смрт на сопственици кои не обезбедиле пристапот да им се префрли на нивните наследници. Со сегашната вредност на биткоинот, вкупната вредност на наводно изгубените биткоини е околу 387 милијарди долари. Експертите веруваат дека голем дел од биткоините од раните години на системот, кога биле ископувани најмногу биткоини, се недостапни, а корисниците во тоа време биле помалку внимателни за заштита на нивните клучеви за пристап поради нивната ниска цена.

 

Поединците често се обраќаат кон Биткоин здружението кога веќе е доцна, вели Чепон.

Измамата е исто така честа појава кога некој му помага на инвеститорот да создаде сметка на берза, да постави паричник и сè друго поврзано со купување биткоин. „Секако, со оваа помош ги запишуваат податоците, лозинките, корисничките клучеви и по одредено време ги празнат средствата од хардверскиот паричник или берзата“.

Добра идеја е малку да се едуцирате пред да купите

Тешки за верување се измамите преку телефонски повици во кои странци убедуваат поединци преку телефон да им дадат пристап до нивните компјутери или телефони бидејќи имаат криптовалути на нивните сметки. Криминалците потоа ги празнат банкарските сметки на жртвите. Полицијата, исто така, постојано предупредуваше за вакви измами. „Како е можно некој да мисли дека некаде го чека биткоин ако никогаш не регистрирал сметка и никогаш не купил биткоин“, прашува Чепон.

Чепон ги советува новите корисници да купуваат биткоин на регулирани берзи и брокери како што се „Битстамп“ (Bitstamp), „Кракен“ (Kraken), „Коинбејс“ (Coinbase), „Икономи“ (Iconomi), „Страјк“ (Strike), „Реали“ (Reali) или директно од некој на кого му веруваат.

Пред да купат, новодојденците треба да гледаат информативни видео упатства и да прочитаат неколку написи за да се запознаат со темата, вели претседателот на здружението за биткоин. Многу содржини се објавени и на нивната веб-страница, а тие исто така организираат месечни состаноци во живо во Марибор и Љубљана.

Ја заборавиле лозинката на резервната копија

„Знам за неколку случаи кога луѓето ги зачувале своите приватни клучеви или резервни копии од паричникот, но ја заборавиле лозинката за пристап до тие клучеви“, изјави експертот за рударство за криптовалути Марко Тарман за „Блумберг Адрија“.

Пред сегашниот стандард на фрази од 24 зборови, хардверските паричници често создаваа резервни копии кои беа заштитени со лозинка. Многу луѓе не се сеќаваа на тие лозинки или не ги складираа правилно, што ги остави корисниците со валидна резервна копија, но без пристап до нивните биткоини или други средства, објаснува Тарман.                      

Клуч со само десет обиди за отклучување Меѓу познатите приказни за изгубени биткоини е случајот со Стефан Томас и шифрираниот УСБ стик „Ајронки С200“. Во 2011 година, германскиот програмер Стефан Томас доби 7.002 биткоини како надомест за видео за биткоин. Ги чуваше на шифриран, заштитен со лозинка „Ајронки С200“ УСБ стик. По десет погрешни обиди за лозинката, податоците трајно се бришат. Томас веќе има внесено погрешна лозинка осум пати и има само уште два обиди пред стикот засекогаш да биде заклучен. Тој понуди награда за хакерот кој може да го пробие стикот.

  

Марко Тарман истакнува уште еден вообичаен пример за губење на средства - сајбер напади на берзите.

Добро познат пример е поранешната јапонска крипто берза „Мт гокс“ (Mt. Gox), каде што сите средства на корисниците исчезнаа поради хакирање на системот. Сличен пример е неодамнешниот случај на берзата ФТХ (FTX), каде што сопствениците на берзата ги ставија во ризик средствата на корисниците поради лошо управување и можна измама.

„Во такви случаи, особено е важно да се потсетиме на добро познатото мото за криптовалути: „Ако не се ваши клучевите, не се ваши ни монетите“ (Ако не ги поседувате вашите клучеви, не ги поседувате вашите монети)“, одговори Тарман.