Трамп пред судир со ЕУ додека таа ги „чешла“ американските технолошки гиганти

Повеќегодишниот притисок на Европската Унија (ЕУ) врз некои од најголемите американски компании ќе го натера новоизбраниот претседател Доналд Трамп да одлучи што повеќе го вознемирува: Европа или големите технолошки компании.

Во наредните месеци „Епл“ (Apple Inc.), „Гугл“ (Google) на „Алфабет“ (Alphabet Inc.), „Мета“ (Meta Platforms Inc.) и платформата X, сопственост на доверливиот соработник на Трамп, Илон Маск, би можеле да се соочат со казни во милијарди или дури и задолжителни наредби за раздвојување врз основа на десетици тековни истраги на ЕУ.

За Трамп, кој минатата недела го обвини технолошкиот сектор дека „ја користи својата пазарна моќ за да ги ограничи правата на толку многу Американци“, тоа може да биде добредојдено. Освен што тој повеќепати ја обвини Европа дека лошо се однесува кон САД и рече дека нема да го прифати тоа.

Неговите односи со американските технолошки гиганти се исто така сложени. Тој јавно се расправаше со шефот на „Мета“, Марк Закерберг и „Гугл“ низ годините. Од друга страна, имаше поблизок однос со извршниот директор на „Епл“, Тим Кук, додека Маск сега е дел од неговиот внатрешен круг во Мар-а-Лаго.

Европската комисија долго време инсистираше дека нејзините моќни нови закони, како што се Законот за дигитални услуги (DSA/ДСА), кој ја регулира содржината на социјалните медиуми, и Законот за дигитални пазари (DMA/ДМА), кој цели на злоупотребите на доминацијата, не се насочени кон Силициумската Долина.

„Ова не е нешто што го правиме против некого или против некоја националност“, изјави новата шефица за конкуренција на ЕУ, Тереза Рибера, за „Блумберг“ минатата недела во интервју. „Не мислам дека кога обрнуваме внимание на евентуални нарушувања во конкуренцијата во овој сектор, размислуваме во национални термини“.

Таа исто така забележа дека некои од случаите поврзани со американските технолошки фирми започнале за време на првиот мандат на Трамп и дека регулаторите од двете страни на Атлантикот координирале некои од нивните активности во тоа време.

Еве некои од најголемите битки што претстојат:

Илон Маск во друштво на Доналд Трамп

Дилемата со Маск

Најнепосредната дилема за ЕУ може да биде како да се пристапи кон платформата X. Маск беше клучен поддржувач на кампањата на Трамп, вложувајќи повеќе од 274 милиони долари за поддршка на Трамп и неговите сојузници, додека ја користеше X за да ги засили нивните поддржувачи. Од изборите, тој често вечераше со Трамп и дури присуствуваше на некои од неговите рани телефонски разговори со светските лидери.

Во ЕУ, X се соочува со казни до 6 отсто од глобалниот приход на компанијата според ДСА (DSA), за неуспехот да се справи со нелегалната содржина. Надзорниците на ЕУ размислуваат дали да ја пресметаат казната врз основа на личното богатство на Маск, но со улогата на Маск во Белата куќа, одлуката ризикува да го изложи блокот на нови форми на одмазда.

„Малку е веројатно дека тековните истраги за X на Маск ќе се променат како резултат на победата на Трамп на изборите, и наскоро може да има неповолен исход за Маск“, смета Марк Скот, висок соработник во Атлантскиот совет. Но тој додаде: „Политичката реторика околу оваа одлука ќе биде особено напната“.

Во септември кандидатот за потпретседател на Трамп, Џ.Д. Венс, дури предложи дека САД може да го запрат финансирањето на НАТО ако ЕУ се насочи кон X, како реакција на предупредувачкото писмо испратено до компанијата од Тиери Бретон, кој во тоа време беше дигитален шеф на блокот.

Влијанието на „Епл“

„Епл“, компанија што ЕУ ја удри со казни, даночни одлуки и скапи налози, се соочува со уште една потенцијално значајна казна во случај насочен кон нејзината многу профитабилна Еп стор (App Store) според ДМА. Надзорниците подготвуваат нова казна додека се приближуваат до рокот за одлука во март.

Таа се соочува со дополнителна контрола според ДМА за нејзиниот оперативен систем иос (iOS) , ајпадос (iPadOS) и сафари (Safari), како и за тоа како им дозволува на производителите на конкурентен хардвер како паметни часовници и слушалки пристап до нејзиниот систем за ајфони.

Во САД компанијата се соочува со антимонополска тужба, во која се тврди дека незаконски ги блокира конкурентите од пристап до хардверот и софтверот на нејзините ајфони.

Bloomberg

Трамп јавно зборуваше за неговите разговори со шефот на „Епл“, Кук, кој беше чест посетител на Белата куќа за време на првиот мандат. Кук успеа да го убеди Трамп да му даде на „Епл“ олеснување од некои од неговите даночни и тарифни планови.

„Го сметав за многу добар бизнисмен“, изјави Трамп за „Блумберг“ во јули.

Во октомври Трамп рече дека Кук го повикал да се пожали за напорите на ЕУ да поврати наводно неплатен данок од компанијата – 13 милијарди евра (13,6 милијарди долари) – како и за нејзината одлука да ја казни компанијата со 1,8 милијарда евра за задушување на конкуренцијата преку нејзината Еп стор. Тој исто така во поткаст откри дека му рекол на Кук дека нема да дозволи ЕУ „да ги искористи нашите компании“.

Ограничувања на „Гугл“

Кога Рибера ја презеде функцијата минатиот понеделник, таа наследи обемна антимонополска истрага за рекламната технолошка империја на „Гугл“, која би можела да заврши со формална наредба за раздвојување. „Тоа е нешто што секако е на маса“, изјави таа за телевизијата „Блумберг“ минатата недела.

Истражувањето на ЕУ се одвива паралелно со случајот во САД каде што Министерството за правда под претседателот Џо Бајден предложи делумно раздвојување на „Гугл“, вклучувајќи присилна продажба на неговиот прелистувач Хром (Chrome). Случајот првично беше поведен за време на првиот мандат на Трамп во Белата куќа, што е знак за неговиот поконтроверзен однос со „Алфабет“.

Во интервју спроведено од главниот уредник на „Блумберг“, Џон Миклетвејт, во октомври, Трамп рече дека можеби не е неопходно да се раздвојува „Гугл“, додавајќи: „Тие ме третираат многу лошо“.

Рибера исто така ги презеде уздите од нејзината претходничка Маргрете Вестагер, која се бореше против „Гугл“ во три одделни случаи преку судовите на ЕУ, кои ја удрија фирмата од Маунтин Вју, Калифорнија, со повеќе од 8 милијарди долари во казни. Одделно, бизнисот за пребарување на „Гугл“ исто така се истражува според ДМА во случај што би можел да доведе до повеќе казни понатаму.

Трансформацијата на Закерберг

Закерберг, кого Трамп еднаш се закани дека ќе го затвори, му честита на новоизбраниот претседател веднаш по неговата победа, а неодамна вечераше со него во неговиот имот Мар-а-Лаго во Флорида. Закерберг исто така беше силен критичар на политичкото раководство на ЕУ во последниве години.

Само неколку недели пред заминувањето на Вестагер од Брисел, ЕУ ја удри „Мета“ со казна од 798 милиони евра за нарушување на конкуренцијата против платформите за огласи. Родителската компанија на Фејсбук вети дека ќе ја оспори таа казна на суд.

Марк Закерберг

Компанијата го испрати својот врвен службеник за јавни работи - поранешниот заменик-премиер на Обединетото Кралство, Ник Клег - да ги критикува дигиталните антимонополски правила на блокот, кои исто така ја подложија „Мета“ на истрага за нејзиниот модел „плати или согласи се“ за Инстаграм и Фејсбук.

Гигантот за социјални медиуми исто така се соочува со истрага според ДСА за тоа како ги штити малолетниците што ги користат неговите платформи и тврди дека законите за заштита на податоците на ЕУ ги попречуваат амбициите за вештачка интелигенција во блокот.

Други цели

Џеф Безос, чиј гигант за е-трговија „Амазон“ (Amazon.com Inc.) не доби антимонополска казна од ЕУ за време на владеењето на Вестагер во Брисел, би можел да ја види компанијата што ја основал под лупа. „Амазон“ може да се соочи со истрага според ДМА следната година за тоа како може да ги фаворизира своите производи на својата онлајн платформа. Компанијата рече дека е „усогласена“ со правилата и „конструктивно се ангажирала“ со комисијата за законите.

Безос, кој имаше контроверзен однос со Трамп во последниве години, забрани „Вашингтон пост“, кој е во негова сопственост, да ја поддржи ривалката на Трамп, Камала Харис.

Сатја Надела од „Мајкрософт“ беше уште еден извршен директор што ја поздрави победата на Трамп. Во Брисел, компанијата моментално е предмет на антимонополска истрага за нејзиниот софтвер за продуктивност Тимс (Teams).

Сатја Надела

Фирмата од Редмонд, Вашингтон, сепак, се очекува да избегне строга контрола според правилата на ДМА - барем засега. Нејзината инвестиција во „Опен еј-ај“ (OpenAI) го привлече вниманието на антимонополските истражители во главниот град на ЕУ, кои ги испрашуваа клиентите и конкурентите за какви било штетни ефекти од договорот.

Ако Трамп ги послуша предупредувањата на големите технолошки компании за регулаторниот притисок на ЕУ, блокот би можел наскоро да се соочи со неговиот гнев. Со новите извршни овластувања од двете страни на Атлантикот, одлучувањето во двата главни града би можело да предизвика пошироки тензии.

„Инстинктивно, Трамп нема да биде на страната на бирократите на ЕУ што ги регулираат американските технолошки компании“, рече Кристина Кафара, соосновачка на Мрежата за истражување на политиката за конкуренција. „Прашањето е каква моќ би имала ЕУ ако Трамп го избере тој пат. Не многу голема“.

Таа додаде: „Трамп, напротив, држи многу карти: тој има тарифи, НАТО, одбрана. Комисијата ќе има многу работа“.