Во црвена зона влегоа ризиците за ликвидноста на македонските банки во текот на минатата година, што беше предизвикано од повлекувањето на депозитите поради страв од разгорувањето на војната во Украина и можните негативни последици по македонскиот банкарски систем. Податоците на Народната банка откриваат дека кај повеќе показатели за ликвидноста на банките лани имало рекордно влошување, незабележано во изминативе десет години.
„Во услови на забавен раст на депозитите и истовременото засилување на кредитната активност на банките, ликвидната актива на банкарскиот систем забележа мало годишно намалување во 2022 година. Пад на ликвидните средства имаше во првото полугодие од годината, по што депозитната активност на банките закрепна, а показателите за ликвидносниот ризик се подобрија. И покрај намалувањето на ликвидносните показатели, обемот на ликвидност со кој располага македонскиот банкарски сектор е на задоволително ниво и е еден од столбовите на стабилноста на системот“, се вели во извештајот на Народната банка за ризиците во банкарскиот сектор во минатата година.
- „Топлинската“ мапа за стабилноста на банкарскиот систем опфаќа пет компоненти: ризик од несолвентност, кредитен ризик, ликвидносен ризик, пазарни ризици и профитабилност. За секоја од компонентите се пресметува збир од нормализираните вредности на избрани показатели, и тоа со користење на методот на т.н. емпириска нормализација за квартална серија податоци од последните десет (1.1.2013 – 31.12.2022 година) и последните пет години (1.1.2018 – 31.12.2022 година).
- Потоа, за пресметаните збирни вредности за секоја од компонентите се утврдува припадноста кон соодветниот перцентилен ранг (предвидени се седум перцентилни ранга), за секој датум. За секој перцентилен ранг е предвидена посебна боја, а спектарот на бои се движи од зелена (што историски анализирано одговара на пониски нивоа на ризик) до црвена боја (што историски анализирано одговара на повисоки нивоа на ризик). За изработка на презентираните „топлински“ мапи се земени предвид 22 показатела, распоредени по одделни компоненти.
- Презентираните показатели на „топлинската“ мапа се анализирани во историски контекст, односно боите за секој показател на одреден датум се определуваат споредбено, земајќи го предвид движењето на показателот во изминатите 5 или 10 години. Притоа, црвените нијанси за некои од показателите не треба да се толкуваат во насока на присутна позначителна ранливост на системот којашто има потенцијал да предизвика системска нестабилност, туку единствено дека овие показатели во 2022 година достигнале нивоа коишто се нешто послаби споредено во однос на движењата во последните 5 или 10 години.
- Последново е донекаде и очекувано, ако се имаат предвид условите во опкружувањето во коешто банките работат во изминатите неколку години, при значителна кумулација на надворешни шокови. Сепак, стабилноста на системот се задржа и во овие сложени услови, а банките останаа отпорни на надворешните шокови и без повисоки и одржливи негативни ефекти врз нивните биланси“, објаснуваат од Народната банка.
Од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ не очекуваат ризици за ликвидноста на македонските банки што би произлегле од влошување на показателите за ликвидност забележани во 2022 година.
„Генерално, банкарскиот сектор во Македонија е традиционален, фокусиран на издавање заеми од депозитниот потенцијал. Со оглед на тоа што показателите за ликвидност се далеку над регулаторните барања (а односот заеми и депозити е под еден), намалувањето на ликвидните средства сугерира дека средствата се насочуваат кон заеми, што има позитивни ефекти врз економијата, но и за банките, бидејќи тие ги префрлаат парите во каматоносни средства“, велат нашите аналитичари.
Според нив, падот на ликвидноста е главно предизвикан од одливот на депозити, со оглед на тоа што растот на издадените кредити има постојан нагорен тренд.
„Депозитите се намалуваа од февруари до април 2022 година (панично повлекување предизвикано од конфликтот меѓу Русија и Украина и неговите последици), но во октомври 2022 година се вратија на нивото од јануари минатата година. Слична форма гледаме и во коефициентите на ликвидност. Со оглед на тоа што депозитната база се врати на трендот пред 2022 година, не очекуваме ’сушење’ на средствата и нарушување на ликвидносните позиции, туку, напротив, поддршка за понатамошна кредитна активност“, велат нашите аналитичари.
Со помош на Александра Томиќ
.webp){kind=icon}
