.webp){kind=icon}
Рекордната инфлација што беснееше во Македонија и се искачи речиси до границата од 20 проценти во октомври минатата година поттикна многу дебати дека производителите на храна и трговците се обидуваат да спечалат преку вештачко зголемување на цените. Тоа резултираше и со ограничување на продажните маржи на некои основни прехранбени и други производи од страна на Владата. За да видиме како се снајдоа компаниите од берзата во услови на висока инфлација ги анализиравме нивните нето профитни маржи за 2022 година. Анализата покажа дека убедливо на врвот на листата компании со највисоки профитни маржи се наоѓаат големите македонски банки. Всушност, на нивните нето профитни маржи можат да им завидуваат многу поголеми играчи од Западот.
Банките на врвот
Нето профитната маржа е показател кој ја одразува севкупната способност на компанијата да го претвори приходот во профит. Таа се пресметува така што годишниот профит на компанијата се дели со приходите и потоа се множи со сто.
Според податоците на Македонската берза, НЛБ Банка лани имала приходи од околу 5,8 милијарди денари (94,4 милиони евра), а добивка од 2,4 милијарди денари (39,5 милиони евра). Математиката покажува дека НЛБ Банка лани имала нето профитна маржа од 41 процент. Стопанска банка Скопје лани имала приходи од 5,9 милијарди денари или околу 96,6 милиони евра, а добивка од 2,4 милијарди денари (39,7 милиони евра) и исто така имала нето профитна маржа од 41 процент. Комерцијална банка лани имала приходи од 5,3 милијарди денари (86,6 милиони евра), добивка од 35,3 милиони евра и нето профитна маржа од 40,7 проценти.
Њујорк Универзитетот во јануари годинава објави податоци од истражување на повеќе просечни финансиски показатели од различни дејности. Според истражувањето, просечната нето профитна маржа кај 557 регионални банки кои биле предмет на анализата изнесувала 30,31 проценти, што е пониско отколку кај големите македонски банки.
Како е во останатите дејности?
Нашата анализа покажа дека компаниите што котираат на берзата, а кои доаѓаат од други дејности имаат многу пониски нето профитни маржи. Така, од фармацевтската индустрија која важи за доста профитабилна, „Реплек“ лани имал нето профитна маржа од 18,7 проценти, додека „Алкалоид“ имал нето профитна маржа од 10,2 проценти.
Од нафтениот бизнис, „Макпетрол“ лани имал нето профитна маржа од 3,5 проценти, а „ОКТА“ имала нето профитна маржа од само 0,91 процент. Во оваа дејност се истакнува транспортната компанија „Оилко“ со нето профитна маржа од 29,7 проценти во минатата година. Кога се во прашање компаниите од прехранбената индустрија и производството на пијалоци, „Прилепска пиварница“ лани имала нето профитна маржа од 6,5 проценти, „Фруктал МАК“ од 8,1 проценти, а „Пекабеско“ од 1,6 проценти.
Се зголемува јазот меѓу богатите и сиромашните
„Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека инфлацијата го зголеми јазот меѓу богатите и сиромашните.
„Инфлацијата на сиромашните е повисока од инфлацијата на богатите. Сиромашните трошат повеќе од својот буџет на храна и енергија отколку богатите, а тие две компоненти најмногу поскапеа во изминатата година. Потоа, приходите на сиромашните помалку пораснаа од приходите на богатите. Приходите на сиромашните се состојат од социјална помош, плати и пензии, а сите тие пораснаа помалку отколку што изнесуваше инфлацијата. Од друга страна, приходите на богатите доаѓаат првенствено од капитал – дивиденди и профити на фирми, а тие пораснаа повеќе отколку што порасна инфлацијата“, изјави Бранимир Јовановиќ од Виенскиот институт за меѓународни економски студии
Според него, без соодветни мерки, јазот меѓу сиромашните и богатите и натаму ќе се зголемува затоа што приказната со високата инфлација сè уште не е завршена.
„Тоа ќе зависи од мерките што ќе бидат преземени од страна на владите, но судејќи според она што го видовме досега и она што се најавува, нема причина да се очекува нешто да се промени во однос на изминатата година. Инфлацијата сѐ уште е движена од храната и енергијата, што значи дека трошоците на посиромашните повторно ќе растат повеќе од трошоците на побогатите. Платите сѐ уште растат побавно од инфлацијата, а профитите на фирмите побрзо, што значи дека повторно може да се очекува примањата на побогатите да пораснат повеќе од примањата на сиромашните“, објаснува тој.
Тој вели дека најсиромашните граѓани можат да бидат позаштитени од идни ценови шокови ако владите спроведат три групи на мерки. Првата и најважна е контрола на инфлацијата.
„Ова може да се постигне преку ценовни контроли од типот на ’замрзнувањата’ што ги видовме во неколку балкански земји, но исто така и преку зголемување на понудата на производите чии цени најмногу растат, преку поттикнување на домашното производство на храна и енергија. Второ, владите треба да ги зголемат примањата на посиромашните слоеви за повеќе отколку што изнесува инфлацијата, односно да ги зголемат социјалната помош, пензиите, минималната плата и платите во јавниот сектор. Трето, владите треба да воведат данок на екстра-добивка, со што би ги оданочиле оние фирми што ги зголемија своите профити во оваа криза, при што тие пари потоа би ги пренасочиле кон посиромашните“, вели тој.
Како што веќе пишувавме, македонската Влада подготви регулатива за данок на екстра-добивка, но таа никогаш не беше усвоена.
