.webp){kind=icon}
Недостигот на работници е клучниот проблем на македонските работодавачи. Фалат сите профили, но најголем проблем се продавачите, келнерите, тестилните работници, градежните работници.
Блумберг Адриа побара од Агенцијата за вработување информација - кои профили се најбарни годинава. Податоците што ни ги доставија се од нивната анкета спроведена на крајот на минатата, а за потребите за оваа година, кај 3.214 работодавачи.
Од лицата со завршено средно образование освен продавачите, келнерите и текстилците, се бараат и возачи, заварувачи, готвачи, бравари, месари, пекари, столари...
Од лицата со завршен фалутет најголема потреба има од информатичари, програмери, инженери од сите области, фармацевти, лекари...
Податоците за најбараните профили ги вкрстивме со официјалните статистички податоци за висината на платите во земјава. Просечната плата во април изнесуваше нешто над 500 евра, но за најбараните работници таа е многу помала.
Ниските плати причина број еден за иселувањето
Последицата од ниските плати е масовното иселување. Познавачите на состојбите велат дека во моментов на Македонија и се случува вистински егзодус. Зоран Кочоски од Агенција за посредување при вработување во странство, „Коузон“ за Bloomberg Adria вели дека годинава состојбата со иселувањето е најлоша досега. Првиот голем бран се случил во 2011 и траел две годни, но овој пат, Кочоски вели иселувањето „нема да застане додека не се исцрпат скоро сите човечки ресурси во Македонија“.
„Лично имам впечаток дека сега секој бара само можност да замине без да се размислува дали тоа заминување од Македонија, навистина би му донело ( или би им донело ) некоја привилегија на подобар живот. Очигледно е разочарувањето кај сите оние кои бараат да заминат од Македонија, од актуелната политичка и економска ситуација во која се наоѓа нашава држава. Има значајно зголемување на заминувања на млади брачни парови со и без деца, но и на фамилии кои имаат изградено статус во државава. Кога споменувам дека заминуваат семејства, во секој случај тоа се заминувања за перманентно иселување“, вели Кочоски.
Си одат работници од сите профили, а најмногу занаетчии,угостители и медицински лица. Најчестите дестинации за трајно иселување се Германија, Словенија, Австрија, Словачка и Чешка. Колкав е интересот најдобро пакaжува фактот дека за околу 8.000 работни дозволи што ги дава Германија за македонски граѓани, во моментов отворени се 24.000 апликации.
Експерти: Магично решение за проблемот со иселувањето не постои
Според д-р Борче Треновски, профеосор на Економскиот факултет во Скопје, за развој на една земја пресуден е човечкиот капитал, посебно за земја како нашата – мала, со ограничен капитал и природни ресурси.
„Во таа насока, македонската економија неопходно е да ја фундира својата развојна стратегија на силниот човечки капитал/квалификувана работна сила која е поврзана со образовниот, здравствениот систем, странските инвестиции, квалитетот на институциите и други фактори. Меѓутоа ова не е лесен процес и се поевидентно е дека нашата земја полека ги губи своите човечки капацитетите, младата популација размислува за емиграција, образовниот систем по сите параметри покажува скромни резултати, а определени дејности веќе се во сериозен дефицит за кадар. Клучно прашање во оваа насока преставува заминувањето на младите и емиграцијата на популацијата – прашање кое е во клучните приоритети на скоро секоја од земјите во регионот и прашање на кое до денес нема целосен одговор – магично решение“, вели Треновски за Bloomberg Adria.
Платите не се единствената причина, според проф. Треновски во скоро сите направени истражувања и анкети како главни причини за емиграција на младите се наведува економската состојба (посебно ниските плати, нискиот стандард на живот), нискиот квалитет на јавни услуги (здравство, образование, култура итн.), неефикасните институции и значајното ниво на корупција и посебно што изненадува се јавува како еден од клучните фактори - политичката дискриминација. За ова да се смени, потребна е силна политичка волја.
„ Голем дел од потребните реформи се болни, носат политички ризик, погодуваат нечии лични интереси, меѓутоа е потребно што порано и одлучно да се почне со сериозна работа, бидејќи човечкиот потенцијал е движечката сила, како што горивата движечка сила на возилата - а видовме што се случува кога количината на горивата ќе се намали и нивната цена ќе се зголеми – или ќе го оставите возилото во дворот, или ќе возите помалку или ќе одите пешки“, заклучува Треновски.
За работодавачите лекот е во увоз на работна сила
Работодавачите се согласуваат дека ниските плати се дел од проблемот, но не се согласуваат дека се главната причина. Според Миле Бошков, претседател на Бинзис конфедерацијата на Македонија, проблемот е системски.
За надминување на тешката сотојба, лекот може да биде увозот на работна сила, вели Бошков.
„Македонија може да увезе работници од земји со понизок животен стандард“, вели тој за Блоомберг Адриа ТВ.
И увозот на работна сила е проблем. Имено, Владата иако сме на средината на јули, се уште ја нема утврдено квотата за годинава, велат во Агенцијата за вработување. Сепак, странски работници има. Најголем дел од нив се од Турција, земја во која годишната стапка на инфлација надмина 70 отсто.
„ Во период од 01.01.2022 до 30.06.2022 година Агенцијата за вработување на Република Македонија во постапката пред МВР за издавање на дозвола за привремен престој издала вкупно 1608 мислења за вработување, 42 мислења за упатени работници и 377 работни дозволи. Според државата на потекло на странски државјани најмногу работни дозволи се издадени за лица кои доаѓаат од: Турција 2161 лице, Србија 483 лица, Косово 334 лица, Албанија 225 лица, Грција 163 лица, Германија 102 лица и останати држави“ ни одговорија од АВРМ
Според профилите на занимање, најчесто се бараат дозволи за управители, менаџери, градежни инженери, машински инженери, професори, администратори, комерцијалисти, рударски работници, текстилни техничари, машински техничари, економски техничари, економисти за менаџмент, економисти и останати занимања.
