И македонските компании ќе добијат обврска да известуваат за ЕСГ

ЕСГ-стандардите (од англиски ESG - environmental, social and governance) влегуваат во македонската регулатива, открива „Блумберг Адрија“. Во новиот предлог-закон за сметководство, кој Министерството за финансии го работеше заедно со Европската Унија, е вметната одредба што ги обврзува големите компании за известување во согласност со ЕСГ-стандардите.

Од Владата за „Блумберг Адрија“ велат дека законот ќе биде донесен во текот на оваа година, а обврската за ЕСГ-известување односно поднесување нефинансиски извештај заедно со годишниот финансиски извештај ќе важи за сите компании што имаат над 500 работници. Ваква обврска за компаниите во Европската Унија е воведена во 2021 година.

„Во насока на усогласување со европските директиви, во предлог-законот за сметководство е предвидена обврска задолжително во годишниот извештај за работа овие компании да вклучат и нефинансиски извештај, кој меѓу другото ќе содржи и информации за резултатот на нивните активности врз животната средина“, велат од Владата.

Новиот закон за сметководство со ова ќе го усогласи националното законодавство од оваа област со европското. Усогласеноста се постигнува преку примена на Директивата 2013/34 за годишни финансиски извештаи, консолидирани финансиски извештаи и поврзани извештаи за одредени видови на компании и Директивата 2014/95 во врска со објавувањето на нефинансиските информации и информации за разновидност на одредени големи компании и групи, објаснуваат од Владата.

Кога ЕСГ ќе биде задолжително за сите компании?

Европскиот парламент во декември 2022 година ја усвои Директивата за корпоративна одржливост 2022/2464, која го проширува опсегот на компании што ќе имаат обврска да ги применуваат барањата за нефинансиско известување.

Земјите членки на Унијата имаат рок до јули годинава оваа одредба да ја транспонираат во националните законодавства, по што обврските за ЕСГ-известувања ќе се прошират на сите компании, без разлика на нивната големина.

„Република Северна Македонија како земја кандидат за полноправно членство во ЕУ ќе направи анализа, ќе ги согледа искуствата и соодветно ќе подготви план за нејзино транспонирање и во нашето национално законодавство“, ни одговорија од Владата.

Познавачите на материјата од областа на ЕСГ велат дека е важно тоа што Владата става акцент на процесот на систематизирана имплементација на ЕСГ-стандардите преку носење регулатива со строго дефинирани обврски и временски рокови. „Ова е особено важно за компаниите, прво од производствениот сектор, а потоа и кај давателите на услуги“, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ Ана Пепељугоска, адвокатка партнерка во адвокатското друштво „Пепељугоски“.

„Меѓутоа носењето регулатива, според мене, не значи ’препишување’ на европското законодавство, туку треба да се стремиме кон локализација на оваа регулатива, со цел истата таа да може да се примени кај нас од страна на поголемиот број компании“, вели таа.

Ана Пепељугоска/The World Ahead Meet UP

Пепељугоска објаснува дека во моментот не постои систематизиран правен акт што би ја предвидел задолжителната имплементацијата на ЕСГ-стандардите. Но, законска регулатива што регулира некои од стандардите што спаѓаат под капата на ЕСГ постои.

„Ова особено во делот на работните односи, прописите за безбедност и здравје при работа, одложување отпад, користење обновливи извори на енергија и слично. Морам да забележам дека клиентите со кои ние соработуваме се придржуваат до овие прописи и со истите тие се запознаени во рамките на групациите во кои припаѓаат. Сепак, постои можност и за забрзување на овој процес, кој секако нема да ја одбегне и Република Северна Македонија“, вели таа.

Компаниите што се дел од меѓународни корпорации се поподготвени од другите

Од Владата додаваат дека и сега постојат обврски за ЕСГ-известување во согласност со Законот за трговски друштва, но важат само за котирани компании.

„Основите за ЕСГ-известувањето за котираните компании во земјава се содржани во Кодексот за корпоративно управување, кој содржи цело поглавје посветено на нефинансиското известување“, велат од Владата.

Кога станува збор за другите компании, пак, особено тие што се дел од меѓународни корпорации, во основа се усогласени или се во процес на усогласување со ЕСГ-стандардите. Тоа го прават доброволно, следејќи ги сопствените правила и принципи. Тоа го прават не само затоа што така налагаат берзанските правила туку и затоа што го бараат нивните партнери.

На пример, компанијата „Макстил“, членка на групацијата „Дуферко“, веќе почна да објавува нефинансиски извештаи.

Марија Дуковска Павловска, генерална директорка на „Макстил“ АД Скопје/ Приватна архива

„Не само што Македонската берза бара вакви извештаи туку тоа ќе биде неопходно во иднина. Тоа е еден вид чадор, така јас го нарекувам тоа. Ние веќе работиме на темите што се однесуваат на ЕСГ-стандардите. Интересно е да споделам дека ние имавме барање од трета страна, од наш потрошувач за имплементација на ЕСГ-стандардите. Со тоа ние бевме меѓу првите во рамките на групацијата, но и прва компанија од производствениот сектор што ги имплементираше ЕСГ-стандардите“, вели генералната директорка на „Макстил“ АД Скопје, Марија Дуковска Павловска.

Пепељугоска објаснува дека не треба да се очекува дека процесот на имплементација на ЕСГ-стандардите ќе се одвива брзо, напротив, тоа е процес што тече постојано.

„Целосната примена на ЕСГ-стандардите подразбира и одвојување на човечки и финансиски ресурси кај секоја компанија, па затоа може и да се најде разбирање за долготрајноста на процесот. Но филозофијата на усогласување со ЕСГ е и наменета да се одвива во континуитет. Оттука, правилно можеме да забележиме дека ЕСГ од вежба, полека станува и наша реалност, што е многу позитивен тренд, особено за мала држава како нашата“, вели таа.

Ќе треба време помалите компании да ги сфатат придобивките од ЕСГ

Според Дуковска, следниот предизвик ќе биде вклучувањето на локалните компании, односно доставувачите, во овој процес.

„За големите компании тоа ќе биде полесно. Но што ќе се случува со малите локални компании, кои кога ќе ги прашате за ЕСГ, можеби воопшто и не се свесни за тоа. Ние мораме да подготвиме прашалник за нив, за да видиме дали ги следат принципите. Тоа е еден од клучните предизвици во периодот што доаѓа, особено што од оваа година ќе мораме да ги проверуваме за оваа тема и нашите доставувачи“, вели таа.

Оттука, во наредниот период, паралелно со поставувањето на регулативата за нефинансиско известување, ќе биде потребно помалите локални компании да бидат и обучувани за придобивките од имплементацијата на ЕСГ-стандардите во нивното работење.

„Придобивките од имплементацијата на ЕСГ-стандардите се големи како за компаниите, така и за поединците, а крајно и за општеството како целина. Воведувањето на ЕСГ-стандардите придонесува за поодговорно користење на ресурсите, зголемување на свеста кај секој поединец за неговата одговорност во заштитата на околината, поттикнување индивидуална и колективна одговорност во поглед на усогласеноста со ЕСГ-стандардите и обезбедување усогласеност во делот на личната, материјалната и социјалната благосостојба на секој работник како дел од една организација. Имајќи го во вид фактот дека применувањето на ЕСГ-стандардите го засега секој работник лично, а со тоа и една компанија како целина, сметам дека истите тие значително придонесуваат во додавањето ’нематеријална’ вредност на компаниите“, објаснува адвокатката Пепељугоска.