Зошто лековите за слабеење станаа хит вреден милијарди долари?

Дебелината е една од најчестите здравствени состојби во светот, но со години медицината има малку ефективни пристапи освен операција. Затоа има толку многу возбуда за новата класа на лекови кои им помагаат на пациентите да изгубат десетици килограми со многу помал ризик – и да генерираат милијарди приходи за компаниите за лекови.

 „Оземпик“ на „Ново Нордиск“ стана популарен во Холивуд, а сега и „Ели Лили“ прави сензација со „Зепбаунд“. Следната фаза се лековите за слабеење кои може да се земаат орално наместо да се инјектираат. Некои лекари дури ги препишуваат и како лекови за лекување на водечката причина за неплодност кај жените во САД.

Последниот лек околу кој имаше толкава возбуда беше вијаграта, која беше одобрена во 1998 година. Сепак, пречките остануваат: овие лекови чинат многу, сигурноста е неопределена, а пациентите можеби ќе треба да ги земаат на неодредено време за да избегнат враќање на тежината.

1. Како делуваат овие лекови за слабеење?

Верзијата на „Оземпик“ која е со повисоки дози, наречена „Вегови“, имитира хормон, GLP-1, кој се ослободува после јадење и го стимулира мозокот да го намали апетитот и да ја зголеми ситоста. Лековите, познати како агонисти на рецептор на пептид 1, слични на глукагон, за прв пат се развиени за луѓето со дијабетес тип 2 кои имаат проблеми со регулирање на нивото на гликоза. Лековите почнале да се користат за лекување на дебелината откако пациентите со дијабетес кои ги зеле изгубиле тежина. „Зепбаунд“ на „Ели Лили“, најновиот од лековите, зазема малку поинаков пристап, комбинирајќи го GLP-1 со друг цревен хормон наречен инсулинотропен полипептид зависен од гликоза, или GIP, кој помага во намалување на шеќерот во крвта и исто така може да го забрза метаболизмот.

2. Кои лекови се достапни за слабеење?

Досега, три GLP-1 инјекции се одобрени за третман на дебелина во САД: „Саксенда“ и „Вегови“ и двете од „Ново Нордиск“ и „Зепбаунд“ од „Ели Лили“. Некои лекари, исто така, како лекови за слабеење ги препишуваат и лековите одобрени само за дијабетес, вклучувајќи ги „Оземпик“ на Ново Нордиск и „Мунџаро“ на Ели Лили. Откако „Оземпик“ беше популаризиран на платформите на социјалните медиуми како што е Тикток, со влијателни лица кои се фалат дека изгубиле тежината, се појави недостиг на пазарот. Зголемената побарувачка им отежнува на производителите на лекови да продолжат, дури и со милијардите долари што ги инвестираат во производство. Во април американската Администрација за храна и лекови (ФДА) го додаде „Зепбаунд“ на листата лекови кои недостигаат.

3. Колку се ефикасни лековите за слабеење?

Раните верзии на лековите GLP-1 предизвикуваа умерено губење на тежината кога ги земаат луѓе со дијабетес. На ова се засноваа поновите лекови. Една студија на „Саксенда“, на пример, покажа дека предизвикува губење на околу 5 отсто од телесната тежина. Двата лека кои моментално се сметаат за најефикасни се „Вегови“, исто така познат како семаглутид, за кој се покажа дека ги намалува срцевите и мозочните удари; и „Зепбаунд“, кој ја има истата активна состојка како „Мунџаро“. Според резултатите од тестирањето, тие им помагаат на пациентите да изгубат околу 15 и 21 отсто од телесната тежина, соодветно.

Според студиите, лековите помогнале и за подобрување на крвниот притисок и нивото на холестерол кај пациентите. За споредба, баријатриската хирургија, во која дигестивниот систем е модифициран за да помогне во губење на тежината, може да доведе до губење на тежината за 30 отсто, но се смета за поризична и има повисока цена.

„Ново“ во август објави дека, во споредба со плацебо лек, „Вегови“ го намалил ризикот од кардиоваскуларни настани за 20 отсто кај луѓето кои биле со прекумерна тежина или дебели и имале историја на проблеми со срцето. Студијата објавена во „Њу Ингланд џурнал оф медицин“ на 24 мај покажа дека пациентите со дијабетес и со бубрежна болест поврзана со дијабетес имале 20 отсто помала веројатност да умрат од која било причина за време на спроведувањето на студијата доколку зеле „Оземпик“ наместо плацебо.

4. Дали лековите за слабеење се безбедни?

Бидејќи лековите од оваа категорија се користат речиси 20 години за лекување на пациенти со дијабетес, нивниот безбедносен профил се смета за добро воспоставен. Повеќето од нивните познати несакани ефекти не се сериозни, иако може да бидат непријатни: помеѓу 25 и 45 отсто од пациентите пријавиле гадење, дијареја, повраќање или запек додека зеле „Вегови“. Во безбедносните информации, лекот наведува потенцијален ризик од рак на тироидната жлезда, а на луѓето со семејна историја на одредени сериозни болести им се препорачува да не го земаат. Пациентите може да доживеат и панкреатитис или повреда на бубрезите. Во септември, Администрацијата за храна и лекови додаде предупредување на етикетата на „Оземпик“ за да ги објасни извештаите за опструкција на дебелото црево кај некои пациенти. Истото предупредување се појавува на етикетите за „Вегови“ и „Мунџаро“. Но, новите третмани не се долгорочно проучувани кај пациенти кои ги земаат поради дебелина. Експертите исто така рекоа дека за постарите пациенти губењето на мускулите од лековите GLP-1 може да претставува ризик.

5. Кои се нивните ограничувања?

Истражувањата покажаа дека пациентите кои престануваат да го земаат „Вегови“ враќаат поголем дел од тежината што ја изгубиле. Ова е недостаток на речиси сите третмани за тежина: оние кои се на диета враќаат повеќе од 80 отсто од нивната изгубена тежина во рок од пет години, понекогаш и повеќе, додека само четвртина од оние кои се подложени на баријатриска операција повторно добиваат значителна тежина.

6. Кои се другите бариери за поширока употреба?

Најголемата можеби е цената. „Вегови“ чини околу 1.400 долари месечно во САД, трошок кој досега најмногу паѓа на товар на пациентите: само 20 до 30 отсто од приватно осигурените пациенти имаат покриеност за лекот, а државното здравствено осигурување за стари лица воопшто не ги покрива лековите за дебелина. Покриеноста е исто така ограничена во странство, иако плаќачите во некои земји, како што се Канада, Швајцарија и Колумбија, во некои случаи ќе надоместат за „Саксенда“. Финансискиот товар и несаканите ефекти сугерираат дека малкумина би можеле да користат лекови за дебелина доживотно. Но, напредокот веќе се гледа во цената: „Ели Лили“ најави дека планира да наплатува над 20 отсто помалку за „Зепбаунд“ отколку што наплаќа „Ново Нордиск“ за „Вегови“, или околу 1.060 долари месечно. „Ново Нордиск“ понекогаш нуди попусти за „Вегови“ со кои ефикасно се намалува цената. Некои државни здравствени фондови веќе се мачат со плаќањето. Северна Каролина, на пример, го прекинува покривањето на лекови против дебелина за државните службеници.

7. Како се решаваат недостатоците?

Лековите на „Ново“ и „Лили“ се заштитени со патенти, така што масовно произведените генерички верзии нема да бидат достапни многу години. Но, бидејќи компаниите не успеаја да бидат во чекор со побарувачката, аптеките прибегнаа кон правење верзии за копирање со користење на истите активни состојки, практика позната како „спојување“. На аптеките им е дозволено да го прават тоа поради ознаката за недостиг на лекови на ФДА. Само еден пример: „Химс енд хрс Хелт“ (Hims & Hers Health Inc.), која достигна речиси 1 милијарда долари во продажба преку нудење на евтини генерички верзии на популарни лекови како „Виагра“, продава верзија на „Вегови“ за 199 долари месечно – приближно 85 отсто поевтино во споредба со брендираните верзии. Има малку јавно достапни информации за тоа колку луѓе земаат вакви верзии на лековите.

По неколкумесечни прекини, проблемите со снабдувањето на „Лили“ на почетокот на август се чинеше дека се решаваат, извршниот директор на компанијата рече дека очекува недостигот официјално да заврши наскоро. Во меѓувреме, „Лили“ почна да лансира шишиња „Зепбаунд“ со една доза за да им помогне на пациентите да го добијат лекот.

8. Кога ќе бидат достапни апчињата за слабеење?

„Ели Лили“ и „Ново Нордиск“ веќе работат на апчиња, додека други производители на лекови како што се „Фајзер“, „Астра Зенека“ и „Амген“ доцнат. Новата пилула во испитувањата им помогна на пациентите да изгубат тежина колку што губеа со „Вегови“, но оралната верзија бара многу повеќе од истата активна состојка, семаглутид, а компанијата се бори да ја задоволи побарувачката. „Ново“ сега мора да најде начин како да го зголеми производството или можеби ќе треба да го одложи лансирањето на пилулата.

9. Што е следно?

Успехот на овие лекови предизвика бум во истражувањата. Во моментов има повеќе од 50 лекови против дебелина во клинички развој од околу 40 компании, покажуваат анализите на „Блумберг Интелиџенс“. Многу се насочени кон GLP-1 и други хормони, вклучително и GIP, глукагон и амилин. Продажбата на лекови и за дијабетес и за дебелина достигна 19 милијарди долари во 2023 година. Според „Голдман“, пазарот би можел да достигне 100 милијарди долари на глобално ниво до 2030 година. „Новартис“ исто така, објави дека работи на третмани за дебелина од следната генерација