Хроничниот недостиг од работници во земјава ги принуди работодавците да го одврзат ќесето не само кога станува збор за покачување на платите туку и за исплата на различни надоместоци и бонуси.
Често сме сведоци на огласи за регрутирање работници во кои освен платата се наведува и исплата на повисок К-15, надоместоци по различен повод, бонуси за лојалност и поголема продуктивност.
Таквите надоместоци не се регулирани со Законот за работни односи, туку со колективните договори. Некои од нив, како К-15, се обврзувачки за компаниите, другите се добра волја на работодавците.
Прочитај повеќе
Парите за боледувања сѐ потешки за македонската економија
ФЗО лани плати 19 милиони евра за боледувања.
05.12.2024
Отсуствата поради боледување ја чинат Европа милијарди евра секоја година
За бизнисите, болеста на вработените станува сè поголем проблем.
03.12.2024
Индустријата останува во минус
Од почетокот на годината досега, индустриското производство е намалено за 3,8 отсто
30.11.2024
Минималната плата ја убива продуктивноста, добрите работници извисуваат
Продуктивноста во преработувачката индустрија падна за четири отсто во септември.
21.11.2024
„Блумберг Адрија“ денеска анализира што мора, а што може да ви исплати вашиот газда пред новогодишните и божиќните празници. Анализиравме колку можете плус да заработите на овој начин, но и колку вашите газди ќе ѝ платат на државата за тие трошоци.
Регрес за годишен одмор
Крајот на декември е и краен рок за исплата на регрес за годишен одмор или К-15. Обврска на компаниите што успешно работеле е да го исплатат надоместокот. Годинава најниската сума е нешто над 16.000 денари (40 отсто од просечната месечна нето-плата по работник во државата исплатена во последните три месеци).
Неколку години сведоци сме дека голем број компании исплаќаат повисоки регреси за годишен одмор. Иако имаше исплати и од по неколку илјади евра, сепак, најголем дел работодавци се одлучуваат за исплата што нема да им донесе дополнителен даночен товар.
Годинава со одлука работодавецот може да исплати бруто-износ за регресот околу 50.000 денари, а тоа да биде признаен расход. Тоа значи дека работникот може да добие околу 45.000 денари К-15, на кои работодавецот плаќа само персонален данок од 10 отсто. Тоа што е расходот признаен значи дека не се враќа во даночниот биланс и на овие исплати не се плаќа данок на добивка.
Според колективниот договор, кај компаниите што имаат тешкотии во работењето износот може да биде помал, но за таквите исплати работодавецот мора да склучи спогодба со работниците.
И административците ќе добијат регрес за годишен одмор, но за нив сумата е пониска. Таа изнесува 30 отсто од просечната месечна нето-плата по работник во државата исплатена во последните три месеци или околу 11.000 денари.
За работодавците што нема да им исплатат регрес за годишен одмор на своите вработени, Законот предвидува казна до 4.000 евра, од кои од 2.000 до 3.000 евра за компанијата и од 500 до 1.000 евра за одговорното лице во неа.
Новогодишен надоместок
Овој надоместок е утврден со Општиот колективен договор за приватниот сектор. Но, за него не е утврден износ. Се наведува дека тој треба да се утврди со колективен договор на ниво на гранка. Сепак, не сите грански договори утврдуваат износ или одредба со која се предвидува неговата исплата.
Има работодавци што го исплаќаат овој надоместок. Тоа се прави во договор со синдикатот или ако не постои синдикат, тогаш со одлука на работодавецот. Износот го утврдува работодавецот и за него се плаќа персонален данок. Новогодишниот надоместок не е признаен расход и тој се враќа во даночниот биланс, што значи дека се даночи и со данокот на добивка.
Новогодишни пакетчиња
Најголем дел компании обезбедуваат новогодишни пакетчиња за децата на вработените. Работодавците за нив плаќаат персонален данок. Трошокот за новогодишните подароци државата не го признава како расход и се враќа во даночниот биланс. Во даночниот биланс ќе се врати и трошокот на работодавецот во случај да организира прослава за вработените.
Тринаесетта плата
И таа не е обврзувачка туку се исплаќа ако работодавецот може да си ја дозволи. Тринаесетта плата се исплаќа од добивката на компанијата. Висината за неа не е определена, но обично се дава една плата во висина на платата што ја зема секој работник. Не е наведен ни временскиот период кога се исплаќа, а тоа вообичаено се прави по истекот на календарската година.
Бонус за успешност
Бонус или додаток за деловна успешност се исплаќа доколку се исполнети определени критериуми, а висината ја утврдува работодавецот.
Бонус може да добијат поединци, групи на работници или сите вработените според однапред утврдени критериуми и мерила со кои работниците се запознаени при вработувањето. Резултатите ги оценува работникот што го води и организира процесот на работа. Доколку работникот не ги достигне работните резултати од причини што не зависат од работникот (немање струја и други енергенти, дефект на машините и немање суровини или други објективни причини утврдени со колективен договор на ниво на работодавец), има право на основната плата.
Критериуми и мерила за утврдување на работната успешност се: домаќински однос, обем, квалитет, креативност и инвентивност, остварена продуктивност, економичност …
Бонусот се исплаќа како дел од редовната плата, што значи дека за него се плаќаат и придонеси, но за него не се користи даночно ослободување затоа што тоа веќе се користи за пресметката на редовната плата.