Соединетите Американски Држави ќе воведат санкции против Нафтената индустрија на Србија (НИС), изјави претседателот на Србија, Александар Вучиќ, кој преку „официјален канал“ бил информиран дека тоа ќе се случи од 1 јануари, но сè уште не видел официјален документ за тоа.
Гостувајќи на Радио-телевизија Србија (РТС), тој оцени дека оваа вест доаѓа во тежок момент, но дека актуелната власт ќе разговара со САД и со Русија и ќе се обиде да ги одржи добрите односи со двете земји. На прашањето дали одлуката Србија да воведе санкции против Москва би променила нешто, Вучиќ изјави дека не е подготвен да зборува за тоа и дека Србија ќе продолжи да води „принципиелна политика“.
„Мораме прво да разговараме со Американците, да го добиеме документот. Имаме некој вид официјална потврда, но мораме да го видиме документот. Кога ќе го видиме документот, најпрво разговараме со Американците, а потоа одиме да разговараме со Русите,“ изјави Вучиќ.
ЕУ најавуваше санкции против НИС
Одлуката за санкции, како што истакна Вучиќ, се носи во тежок момент, на почетокот на зимата, односно на крајот на есента.
Александар Вучиќ
Bloomberg
„Оваа одлука во повеќе наврати беше на различни начини најавувана од Европската унија и се подготвуваше, но суштински на крајот доаѓа од Соединетите Американски Држави,“ додаде Вучиќ.
Во петокот вечерта, тој најави дека САД за неколку дена ќе воведат санкции против НИС поради руското сопствеништво, а дека санкциите ќе ги поддржат и Британците.
Тој потсети дека ЕУ почна да ја подготвува оваа одлука половина година по почетокот на војната во Украина. Вучиќ изјави дека токму поради тоа инсистирал на изградба на нафтовод кон Унгарија.
Замена на сопственоста во НИС како една од опциите
Аналитичарот Владан Павловиќ од „Ипопема“ (Ipopema Securities) за „Блумберг Адрија“ изјави дека ова е неочекувана вест и се согласи дека прво мора да се види официјалниот документ. Тој додаде дека во оваа ситуација постојат неколку сценарија.
„Едно од сценаријата е да се започнат преговори со Американците и со Европската унија за повторно одложување на ова прашање. Второ сценарио е преговори со Русија за намалување на уделот или откуп на дел од акциите од страна на државата, или дури откуп на целата компанија. Трето сценарио е национализација, но прашање е како би реагирале Русите во тој случај, со оглед на тоа што имаат значајно инвестирано во НИС. Дополнителна опција е замена на сопственоста преку воведување нов купувач, како што би можело да биде унгарски МОЛ (MOL), СОЦАР (SOCAR) од Азербејџан или некоја кинеска нафтена компанија,“ објасни Павловиќ.
Тој наведува дека, доколку државата одлучи да ги откупи сите акции, ќе мора да ги плати во готовина, но според моментално проектираниот буџет, Србија нема доволно средства за тоа. Тој не сакаше да коментира подетално, но истакна дека, во случај на целосни санкции, нема да има проток на нафта преку Јанаф.
Вучиќ, исто така, во петокот вечерта, кога првпат ја спомена можноста САД да воведат санкции за НИС, ја истакна опцијата Србија да го откупи рускиот удел. Рече дека Србија има пари и би можела да плати милијарда евра, без да мора да се задолжува, но би се соочила со нешто полошо, а тоа е дефицит.
„Гаспром Нефт“ – сопственик на 50 проценти од акциите
НИС е во сопственост на Русите од 2009 година. Кога во 2022 година започна војната во Украина и се очекуваа санкции на ЕУ против НИС, беа разгледани две опции. Првата беше Србија да откупи дел од акциите и да стане мнозински сопственик. Втората можност беше целосно излегување на „Гаспром Нефт“ (Gazprom Neft) од сопственоста на НИС, слично како што руската Сбербанка целосно се повлече од работењето во Србија и регионот. Во тој случај, Србија би требала да му плати на „Гаспром Нефт“ фер цена и да стане мнозински сопственик на НИС, па да го трансформира во јавно претпријатие. Но, во тој случај би било неопходно да се најде нов стратешки партнер.
„Гаспром Нефт“ од купувањето во 2009 година беше сопственик на 56 проценти од акциите. Но, кога му беа воведени санкции од Европската Унија поради војната во Украина, во мај 2022 година „Гаспром“ купи 10 милиони акции на НИС и стекна удел од околу шест проценти, со што беа избегнати европските санкции, бидејќи тие се однесуваа на нафтени компании со удел над 50 проценти.
Акциите на НИС котираат на Белградската берза, а „Гаспром Нефт“ моментално поседува 50 проценти од акциите. „Гаспром“, против кого ЕУ нема воведено санкции, има 6,1 процент. Уште 29,87 проценти се во сопственост на државата Србија, додека остатокот од капиталот е во рацете на помали инвеститори, граѓани и вработени.
Повеќе детали на следниот ЛИНК.
.webp){kind=icon}