Кога мама и тато ќе ги откријат обврзниците и државните записи

Помеѓу теленовелите и вечерните вести, на италијанската телевизија оди реклама со позната сцена: двојка прави утринско кафе, децата сè уште се во кревет, а кучето се вртка низ кујната. Но не станува збор за презентација на нова правосмукалка или апарати за домаќинство, туку за најава за нова емисија на државни обврзници наменети за малите инвеститори.

На Италијанците не им требаше многу убедување, напиша „Блумберг бизнисвик“. Премногу се свежи сеќавањата на нулта каматата, па дури и негативните каматни стапки што ги поттикнаа да купат државни обврзници со вкупна вредност од над 18 милијарди евра, што е рекордна сума за италијанскиот долг наменет за инвеститорите на мало. Понудената камата беше 3,25 отсто, а по две години ќе се искачи на четири отсто. Инфлацијата се намали од 5,4 отсто во септември на 1,7 отсто во октомври, што значи дека разликата е значително на страната на инвеститорите.

Слично како Италија, Белгија, Португалија и некои земји од јадранскиот регион, минатата година сè повеќе земји позајмуваа пари од граѓаните. Во исто време, аукциите се исклучително успешни бидејќи штедачите бараат замена за депозитите или друга опција за заштеда. И Хрватите и Македонците ги зграпчија тие инвестиции, првите добија и државни записи, а на вторите им беа понудени дури две емисии на граѓански обврзници. Сепак, издавањето национални обврзници за Словенците очигледно отсуствуваше, иако беше најавено пред неколку месеци. Во Србија и во Босна и Херцеговина засега за тоа може само да се сонува. На пример, српското министерство за финансии одлучи дека такво прашање не е реална можност, барем не во блиска иднина.

Македонија ја престигнува Словенија по десната страна

Откако Владата на Македонија во јуни ги издаде првите обврзници наменети за граѓаните, подготви и втора емисија. Во двете се запишани 41,2 милион евра обврзници - во првата емисија 23,5 милиони евра, а во втората 17,7 милиони евра. И во двете емисии побарувачката значително ја надмина понудата.

Bloomberg

„Државата на тој начин ќе обезбеди финансирање по пониски стапки од оние на меѓународните пазари, а средствата ќе бидат наменети за развојни проекти што позитивно ќе се одразат и на економијата“, рече Фатмир Бесими, министер за финансии.

Малите инвеститори можеа да купат обврзници во сите комерцијални банки. Големиот интерес на Македонците беше резултат на релативно високите каматни стапки, кои изнесуваа пет отсто годишно или 10 отсто за две години, колку што е рокот на издадените обврзници.

Со овие обврзници може да се тргува и на Македонската берза, која дејствува како секундарен пазар, „но сè уште никој не сака да ги продаде бидејќи каматната стапка е толку привлечна што купувачите сакаат да чекаат достасување“, забележуваат колегите во редакцијата во Скопје.

Просечната каматна стапка за депозитите во македонските банки е 1,6 отсто, додека за орочените депозити на домаќинствата е 2,15 отсто. За споредба, во банките добивате 2,5 отсто камата за орочени депозити за две години.

Како и во другите земји од регионот, така и во Македонија, обемот на банкарските депозити на домаќинствата е голем, бидејќи тие чуваат околу 5,5 милијарди евра во банките.

„Тоа е вистинско освежување на македонскиот пазар на обврзници, кој досега беше доста монотон. Станува збор за инвестиција со релативно низок ризик што ќе ја заштити вредноста на заштедите од влијанието на инфлацијата“, велат познавачите на Македонската берза. Така, тие сметаат дека овие долгорочни хартии од вредност ќе ја поттикнат инвестициската активност и ќе ја намалат готовината во оптек, што е едно од решенијата за сузбивање на сивата економија, која е многу распространета во Македонија.

„Од друга страна, нема опасност од прелевање на депозитите во обврзници бидејќи вложените суми се многу мали во однос на вкупната вредност на депозитите во банките“, забележуваат колегите во Скопје. Покрај граѓанските обврзници, Министерство за финансии како нов инструмент ги воведе и зелените обврзници, а ќе следуваат и развојни и проектни обврзници. Тие сакаат да привлечат приватен капитал за развој и да го стимулираат економскиот раст.

Во Хрватска само државни записи

Во ноември хрватскиот министер за финансии Марко Приморац најави издавање државни записи за граѓаните, по моделот на издавањето национални обврзници на почетокот на минатата година. Тој месец на малите инвеститори им беа понудени државни записи од 440 милиони евра по годишна каматна стапка од 3,75 отсто. Интересот, очекувано, беше значителен - 37.000 мали инвеститори вложија вкупно 985 милиони евра во државни записи.

Обврзниците и државните записи се разликуваат по рочноста. Додека рокот на достасување на националните обврзници беше две години, понудените државни записи достасуваат за една година. Владата одлучи да издава државни записи за краткорочни цели на финансирање и вообичаено им ги нуди на големите инвеститори како што се банките, фондовите или осигурителните компании. Најчестите термини се три месеци, половина година или една година.

Министерот за финансии Марко Приморац, претседателката на Управниот одбор на Загрепската берза, Ивана Гажиќ, и премиерот Андреј Пленковиќ за време на презентацијата на националните обврзници. | Загрепска берза

На последната аукција на Министерството за финансии за институционални инвеститори во средината на август, државата продаде државни записи со рок на достасување од шест месеци и каматна стапка од 3,2 отсто за 12,5 милиони евра.

Националните обврзници им беа понудени на граѓаните на крајот на февруари, а на крајот беа запишани вкупно 1,85 милијарда евра со каматна стапка од 3,65 отсто. Од вкупната сума, граѓаните запишале 1.335 милијарди евра, а институционалните инвеститори 515 милиони евра. Таквите обврзници станаа многу популарни, а побарувачката значително ја надмина понудата.

Во Словенија дури годинава, нема интерес за Србија

„Очекуваме примарна емисија во Словенија оваа есен, но сè уште нема подетални информации“, објави словенечкото министерство за финансии во средината на август. На поканата за издавање „човечки“ обврзници - како што Словенците ги нарекуваат националните обврзници - во долари, главниот директор на словенечката државна управа за трезор Марјан Дивјак, меѓу другото, најави дека Словенија ќе издаде национални обврзници во износ од 250 до 500 милиони евра.

Според некои медиуми, обврзниците во Словенија се очекуваат годинава. „Издавањето национални обврзници беше планирано за годинава, но решивме да го одложиме издавањето на тие хартии од вредност за следната година. Причина за таа одлука се новите околности поврзани со процената на БДП за 2023 година, добрата ликвидност на буџетот и остварувањето на целниот удел на државниот долг од 69,9 отсто од БДП“, објаснуваат од словенечкото министерство за магазинот „Дело“.

Tекстот е пишуван во соработка со Александра Томиќ, Блумберг Адрија Македонија

 

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар