Отворен Балкан ги отвора границите за работниците - кој губи, а кој добива?

Од септември се отвора пазарот на труд во рамките на Отворен Балкан. Трите земји, учеснички во иницијативата, Македонија, Србија и Албанија ќе овозможат лесно и брзо вработување. Се најавува максимално лесна процедура. Имено, заинтересираните ќе треба електронски да аплицираат и да добијат идентификациски број со кој непречено ќе можат да пристапат на пазарот на труд. Постапката треба да биде иста во трите земји и крајниот резултат од неа треба да биде намалување на дефицитот на пазарот на труд и повеќе странски инвестиции во регионот.

Според српските експерти, ова е корисен проект. Професорот на белградскиот Економски факултет, Михаил Арандаренко, за Блумберг Адриа вели дека иако на почетокот предноста од проектот може да изгледа дека е мала или непостоечка, бенефити ќе има посебно ако кон иницијативата се приклучат и другите земји од Западен Балкан.

Предност за индустријата во Србија и Македонија и туризмот во Албанија

Придобивки посебно ќе има за Србија, затоа што земјата има поголеми плати и помала невработеност од Албанија и Македонија.

„Корисно ќе биде и ако има мал нето прилив на работници, па дури и да нема, ќе дојде до поефикасно функционирање на пазарот на труд, секако заради делумното обедимување на понудата и побарувачката за работа“, вели Арандаренко.

Михаил Арандаренко

Посебна придобика од овие проект ќе имаат поединечни сектори, смета професорот.

„Србија и Македонија бараат индустриски работници заради странските инвестиции, во Албанија тие се сконцентрирани во туризмот. Значи, можеме да замислиме ситуација во која државјани на Македонија и Србија работат во туристичкиот сектор во Албанија, а Албанците работат во фабриките во овие земји. Платите не мора да се променат, но ако во идеално сценарио, им се овозможи на работодавачите без дополнителни административни трошоци  да вработуваат работници од членките на Отворен Балкан, вкупната невработеност ќе се намалува, а стандардот на населението во трите земји ќе расте. Сличните плати пак, ќе ја намалат загриженоста на синдикатите, на пример, дека ќе има штета од „евтината работна сила“ или страв од граѓаните со поинакви социолошко-културни особини“, вели Арандаренко.

Македонските експерите сметаат дека овој проект за да биде целосно функционален ќе треба многу трпение и работа затоа што треба да се постават три системи да работат координирано. 

Универзитетската професорка, Македонка Димитрова во изјава за Блумберг Адриа вели дека од либерализацијата на пазарот на труд  ќе има и позитивни и негативни искуства. Позитивните ефекти ќе се видат на планот на привлекување странски директни инвестиции. 

„Тука би ја споменала и конкурентноста на регионот во однос на привлекување странски инвестиции оти секоја од земјите одделно повеќе не може да понуди повеќе од 1000 лица да вработи во една фабрика, додека регионот на тоа би можел да одговори. Сепак, добро е што реформите не се однесуваат на сите категории на работна сила, на пример.  на медицинските работници бидејќи ќе останеме и без онака десеткуваниот лекарски потенцијал, кадри во кои сите држави од регионот континуирано вложуваат по десетина години во образование и пракса на сметка на државните каси“, вели Димитрова.

Македонските работодавачи, „гладни“ за работници, спас гледаат во иницијативата. Миле Бошков од Бизнис Конфедерацијата на Македонија во изјава за Блумберг Адриа вели дека проектот ќе донесе повеќе придобивки.

„Дел од нив се:подобрување на соседските односи, создавање можности за вработување,Зголемување на соработка на образовни институции и институции за вработување и стимулирање економски раст и развој“.

Според Бошков, тоа што заработувачката во Србија е подобра отколку во земјава не треба да е хендикеп за Македонија, ниту пак да разбуди страв дека и тие работници што останаа ќе си заминат.

„Се зависи од нивото на вложувања и од специфичните работни вештини. Најавите за инвестиции секогаш го придвижуаат и поттикнуваат пазарот на трудот и работна сила. На тој начин би се створил и интерес за работа во земјата, во моментов компаниите вработуваат работници на специфични работни позиции и тоа од сопствени бази на работници и врштини, самата бизнис иницијатива би можела да придонесе за интерес на работа и кај нас“, појаснува Бошков.

ССМ: Ќе си заминат и тие малку работници што останаа

Сепак, синдикатот гледа со скепса на проектот. Според податоците, српскиот пазар на труд кој е многу посилен од македонскиот во моментов побарува околу 30.000 занаетчии, лекари, медицински сестри и техничари, и ќе ја апсорбира домашната работна сила.

„Она што може со сигурност да кажеме е всушност констатација од претходниот период кога голем процент од работоспособното население ја напушти државата и се вработи во високо развиените западно-европски земји, но и подалеку. Запрепастувачки се бројките од статистика колку млади луѓе, но генерално и квалификуван кадар се има отселено за секогаш од Република Македонија. Со Отворен Балкан ќе видиме дека уште повеќе поради либерализацијата на пазарот, ќе си заминат работници од Македонија од проста причина што останатите земји имаат повисок стандард поради поголемите лични примања на нивните вработени. Па така сите што не можат да отидат подалеку сигурно својата работа ќе ја побараат во овие две земји Р.Албанија и Р.Србија“, вели Иван Пешевски, потпретседател за приватен сектор во Сојузот на синдикати на Македонија.

Иван Пешевски

 

Според него, Владата влегла во проектот без да направи компаративна анализа, но затоа, сега,  брзо теба да се пристапи кон утврдување на заедничка цена а работен час.

„Ова  ќе направи тектонски пореметувања во нашиот пазар за труд, бидејќи од другата страна не гледаме дека ние пак нудиме подобри законски решенија или повисоки плати за колегите од другите земји видат поубава перспектива кај нас. Мора да се внимава и да не се намали цената на трудот со увозот на работници, за да не се предизвика дополнително наши работници да заминуваат. Затоа неизбежно треба да имаме механизам/регулатор на цената на трудот или наместо плата заедничка цена по работен час“, вели тој.

Сепак, експертите велат дека заминувањето на работниците е процес кој ќе продолжи и без можноста што ја нуди Отворен Балкан.

„Секоја нова можност е кратко популарна, Албанија е интересна во лето поради недостатокот на туристички работници, а Србија преку целата година, но не сум сигурна дека либирализацијата ќе биде привлечна за земјоделски работници кои очајно се потребни во целиот регион. Впрочем, на сите три земји ни требаат кадри кои ќе го поддржат земјоделскиот сектор, но тука се повикуваме на високите политички елити кои треба да работат на долгорочните политики за опстанок на Македонија во рамки на регионот, тие треба да ја гледаат целата слика за социјален и економски развој. Србија дополнително се развива во рударскиот сектор, но и тука не сум сигурна колку Македонија има спемни работници за работа под земја.  Не секогаш висината на заработувачката е мотиватор за исселување“, објаснува професорката Димитрова. 

Според синдикалецот Пешевски, спорни се многу прашања, меѓу кои и каде тие работници ќе ги уплатуваат придонесите за пензиско и здравствено.

„Сметам дека со Отворен Балкан оставаме уште еден голем простор да ни се одлее и онаа малку квалификувана работна сила надвор од државата наместо да ја задржиме истата и привлечеме нови работници. Тоа може само да ја зголеми дупката во буџетот и на еден начин оштети држават“, завршува тој.

За Димитрова пак, проблем се дуализмот во политиките како и неефикасноста на базите на податоци и системите за поддршка што може да ја зголеми сивата економија.

„Неажурноста или интертноста на системите за регистрација на работници и пограничните служби, би можеле да доведат до поголема стапка на сива економија или искористување на бенефиции за невработени во земјите од регионот. Односно, во една земја се водите како невработен и примате одредени бенефиции на таа основа, а во друга работите, што е недозволиво. Сметам дека е-услугите се основа за подобро функционирање на овој проект, но не сум уверена дека барем во Македонија тие функционираат беспрекорно. На пример, еден работодавец сеуште не може електронски да направи оглас за работа во системот на Агенција за вработување, мора лично да се однесе во подрачна единица. Ако судиме по ова, ќе мора многу да сработиме за да профункционираа новиме можности за либерален пазар на труд, но секој почеток е тежок“, вели таа.

Договорот за условите за слободен пристап до пазарот на трудот на Западен Балкан е еден од петте договори што во декември лани на Самитот на иницијативата ги потпишаа лидерите на трите земји од „Отворен Балкан“, тогашниот премиер Зоран Заев, неговиот албански колега Еди Рама и српскиот претседател Александар Вучиќ. Трите земји создаваат пазар од 12 милиони луѓе.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар