.webp){kind=icon}
Овонеделното намалување на каматните стапки е пресвртница за Европската централна банка. За прв пат во две децении, креаторите на политики имаат можност да започнат циклус на монетарно олеснување без да бидат принудени од финансиска вонредна состојба. Наместо тоа, инвеститорите покажуваат доверба во еврозоната и ги држат приносите под контрола.
Но, и покрај смиреноста на површината, економијата почнува да ги гледа последиците од проблемите што се создаваат со децении. Сè повеќе засенчена од динамиката на САД и подемот на Кина, еврозоната има анемичен раст, слаба продуктивност, лоша демографија и зголемени јавни финансии во клучните земји.
Бенигни пазари и закрепнување на економијата
Поддршката на тој став е покохезивна позадина на политиката на регионално ниво, која ја вклучува претходно незамисливата програма на Европската унија за закрепнување од ерата на пандемијата –„НекстГенЕУ“ (NextGenEU )- која вклучуваше дури и здружување на долгови и нови алатки за борба против кризи воведени од ЕЦБ за да обезбеди стимул и да ја задржи обврзницата пазари под контрола.
Доказите за отпорноста на регионот се појавија минатата година кога паниката на инвеститорите ги уништи банките во САД и Швајцарија. Во еврозоната, која подоцна оваа година ќе одбележи една деценија од единствен режим на надзор, немаше такви жртви.
Bloomberg Mercury
Додека пазарите на обврзници покажуваат дека инвеститорите не се обесхрабрени, претходните суверени превирања во регионот нудат корисни лекции за тоа колку брзо расположението може да се промени.
„Ризиците растат“, рече Мориц Кремер, главен економист во „ЛББВ“ (LBBV). „Мислам дека нема доволно вознемиреност на пазарот.
И покрај сите напори што владите би можеле да ги направат да ги стават должничките дефицити под контрола со намалување на трошоците или зголемување на даноците, нивната најдобра перспектива за подобрување на јавните финансии на долг рок ќе биде преку постигнување подобар економски раст.
Во средината на април, поранешниот италијански премиер Енрико Лета го претстави извештајот за иднината на единствениот пазар на блокот. Меѓу другото, тој повика на консолидација на телекомуникациските оператори и натамошна интеграција на енергетските пазари.
Поранешниот претседател на ЕЦБ Марио Драги треба да го објави со нетрпение очекуваниот извештај за иднината на европската конкурентност, кој ќе се обиде да го спречи повикување на „радикални промени“ кои би можеле да вклучуваат помал регулаторен товар и, во некои случаи, огромни субвенции.
„Без стратешки дизајнирани и координирани политички акции, логично е дека некои од нашите индустрии ќе ги затворат капацитетите или ќе се преселат надвор од ЕУ“, рече тој во април.
Во меѓувреме, францускиот претседател Емануел Макрон ја следи својата сопствена агенда, која вклучува притисок за поголема интеграција на пазарите на капитал за да се имитира успехот на САД во создавањето масивни фондови на финансии.
„Мојата грижа не е само Франција, таа е Европа во споредба со САД и Кина“, изјави тој за „Блумберг“ минатиот месец. „Мојот главен приоритет е да имаме европска политика која вели дека треба да бидеме многу поиновативни, мораме да создадеме многу поефикасен пазар на капитал, мораме да инвестираме многу повеќе од заедничкиот буџет како Европејци и од приватниот сектор.
Веројатно има повеќе моментум од вообичаено во потрагата на ЕУ за само-подобрување, дури и ако на блокот никогаш не му недостасувале идеи кои се борат да се материјализираат.
„Се надевам дека и со извештајот Лета и со претстојниот извештај на Драги и со изборите во ЕУ кои ќе делуваат како еден вид катализатор, ќе има можност креаторите на политиката да се фокусираат на она што е важно“, рече Пол Холингсворт, главен европски економист во „БНП Парибас“.
Но, Константин Веит, менаџер на портфолио во „Пимко“ (Pimco), забележува дека рекордот за испорака во Европа не е одличен. „Таквите извештаи содржат многу вистински работи, но, ако историјата е некаков водич, малку е веројатно да се имплементира“, рече тој.
Порано големите извештаи и иницијативи беа понормален начин да се продолжи со европската интеграција, како што беше потврдено од нејзиниот напор во 1980-тите да создаде еден од нејзините успеси, единствениот пазар.
Bloomberg Mercury
Долгорочните проблеми во регионот изгледаат пострашно од кога било.
„Додека Европа сега оди подобро, ние се соочуваме со длабоки структурни предизвици - стареење, климатски промени и глобална фрагментација“, предупреди во мај Алфред Камер, висок функционер во Меѓународниот монетарен фонд.
Слабата продуктивност - а со тоа и слаб потенцијален раст - е еден таков проблем. ЕУ како целина е постојано полоша од САД од почетокот на овој век. Резултатот беше побавно подобрување на животниот стандард и „пад на глобалната економска моќ“, објави Европскиот центар за меѓународна политичка економија во студијата во мај.
Јазот меѓу европската и американската економија од 2000 година достигна околу 18 проценти од потенцијалниот БДП во 2023 година - што е еквивалент на повеќе од три трилиони евра (3,3 трилиони долари), според „Блумберг економикс“, кој проценува дека недостатокот ќе достигне речиси 40 проценти до 2050 година.
„Од нас како Европејци зависи да направиме повеќе“, изјави германскиот министер за финансии Кристијан Линднер за новинарите во Италија минатиот месец на состанокот со колегите фокусиран на нееднаквоста меѓу САД и Европа.
Друг голем проблем е стареењето на населението - што придонесува за нискиот потенцијален раст и загриженоста за одржливоста на долгот, не само затоа што пензиите во регионот главно се јавно финансирани од тековните даночни приходи.
„Стапката на наталитет е многу полоша од очекуваното“, вели Оливер Ракау, економист во „Оксфорд економикс“. „Ова не е проблем за две, три или пет години, но е голем проблем на долг рок.
Bloomberg Mercury
Влошувањето на јавните финансии е најитното прашање за земјите кои веќе се борат да наметнат фискално ограничување. Италија ќе го има најголемиот долг во Европа за само три години, според „Скоп Рејтингс“.
Прогнозите на ММФ сега покажуваат дека долгот како процент од бруто домашниот производ се искачува и во Франција и Белгија - со дефицити далеку над границата од три отсто што ЕУ сака да ја наметне.
Доцна во петокот, „Стандард и Пурс“ го намали кредитиниот рејтинг на Франција за еден степен на AA-, нагласувајќи ги промашените цели на владата во плановите за ограничување на буџетскиот јаз по масивните трошоци за време на пандемијата и енергетската криза и да им понуди на Брисел и на националните престолнини ретка можност за справување со овие предизвици. Ако политичарите - кои водат на европските избори оваа недела - не ги искористат предностите за наскоро да ги спроведат реформите кои го поттикнуваат растот и ги поправаат јавните финансии, регионот ризикува дополнително да се лизне во ирелевантност.
„Без големо потресување, Европската унија ќе стане значително ослабена глобална сила, оставајќи ги САД да се борат со Кина за економска надмоќ“, рече Џејми Раш, главен европски економист за „Блумберг економикс“.
Чувството на пресвртница за еврозоната сега е опипливо. Намалувањето на стапката на ЕЦБ доаѓа бидејќи најлошиот период на инфлација во историјата на валутата се чини дека е во голема мера завршен.
