Блаж Бродњак, „НЛБ“: „Европската капитална унија е неопходна – вчера, не за 15 години“

Најголемиот ризик во следната деценија не се стагнацијата, рецесијата, хиперинфлацијата или воените конфликти, туку недостатокот од имагинација. Тоа го изјави директорката на Копенхашкиот институт за студии за иднината (Copenhagen Institute for Futures Studies), Дарија Кривонос, на форумот на претседателите, чија тема беше „Непредвидливиот нов свет – што треба да направат компаниите за да се прилагодат?“, во организација на ИЕДЦ – Бледската школа за менаџмент (IEDC – Bled School of Management).

Таа предупреди на Кина и нејзината кампања Made in China 2025 („Направено во Кина 2025“), која јасно ги дефинира десетте високо-технолошки и стратешки важни сектори врз кои се фокусира. Европа, во меѓувреме, го игнорираше тоа.

„Во Австралија постои институт што ги следи таканаречените 64 клучни технологии. Тие ги распоредиле по области – енергетика, биотехнологија, напредни материјали – и почнале да мерат која држава води, на пример според научни трудови и патенти. На почетокот на векот доминираа САД, а сега тоа е Кина,“ рече таа.

Кривонос објаснува дека Европа денес се наоѓа во положба обележана со различни предизвици: „Имаме закана од исток, при што претходно тоа беше една голема држава со мала поддршка од други, но сега веќе не е така; разочарувањето на глобалниот југ, особено разочарувањето од западот, кое се манифестира со недоверба во институциите, во либералната демократија, во нашиот пазарен систем и капитализмот; и лудилото од запад, при што светот стана екстремно нестабилен и ирационален.“

„Точно е дека концептот на стратешко предвидување полека навлегува на највисоките нивоа на одлучување. Токму тука ќе треба да ги балансираме економскиот раст, демографијата и стареењето на населението, долгата традиција на голема социјална потрошувачка, потребите од одбрана, индустриската политика, дигиталната инфраструктура и енергетската транзиција,“ додаде таа.

Меѓу актуелните глобални мегатрендови ги наведе глобализацијата, стареењето на населението и фокусот на здравството, вештачката интелигенција и автоматизацијата, урбанизацијата, мрежната и услужната економија, климатските промени, концентрацијата на богатството и меѓусебната поврзаност.

Bloomberg Adria

„Повторно мора да го преиспитаме нашиот капиталистички систем“

Доминик Турк, основач и претседател на францускиот институт „Бустзон“ (Boostzone), предупреди дека мора помалку да се потпираме на фосилни горива и да ја забрзаме енергетската транзиција. Истовремено, мора повторно да го обликуваме работното опкружување и начинот на кој општеството ги дели придобивките од развојот. „Ќе мора повторно да ја дефинираме самата идеја за раст – тој повеќе не може да се заснова само на количината произведено и потрошено,“ смета тој.

„Демографијата е еден од клучните фактори на иднината. Општествата стареат и приказните за пренаселеност на светот веќе не важат како некогаш. Кина беше огромна сила на 21 век, но поради демографските трендови на долг рок повеќе нема да има такво значење. Улогата на голема сила ќе ја преземе Индија – Кина е велесила денес, Индија ќе биде велесила утре,“ размислува тој.

Предизвик на иднината, според него, се и миграциите. „Миграциите стануваат темпирана бомба. Обединетите нации проценуваат дека до 2050 година, поради климатскиот колапс, во светот ќе има околу една милијарда мигранти,“ рече тој.

„Влегуваме во период на геоекономија на предаторство, кога големите држави агресивно бараат ресурси и воспоставуваат нови форми на неоколонијализам“.

Доминик Турк, основач и претседател на францускиот институт „Бустзон“

„Во геополитиката сѐ уште ја чувствуваме доминацијата на САД, при што нивното влијание сѐ повеќе се поместува од мека кон тврда моќ. Влегуваме во период на геоекономија на предаторство, кога големите држави агресивно бараат ресурси и воспоставуваат нови форми на неоколонијализам. Паралелно со тоа, гледаме исклучителна доминација на неколку големи компании, кои добиваат речиси системска улога.“

Турк додаде дека мора повторно да го преиспитаме нашиот капиталистички систем. „Ни треба премин кон капитализам на засегнати страни, кон капитализам на ограничени ресурси и кон негова поедноставена, помалку растрошна верзија.“

Како да се решат проблемите што ја мачат Европа?

Микела Катаруца Белинело, извршна директорка на италијанската компанија „Оушн Тим“ (Ocean Team), изјави: „Младите и жените што доаѓаат во нашата компанија имаат поширок поглед, помалку предрасуди и многу се подинамични од нас кои сме во индустријата долго време.“

Волфганг Лицлбауер, претседател и извршен директор на групацијата „Умдаш“ (Umdasch Group), истакна дека неговата компанија силно инвестира во САД, а истовремено ѝ свртила грб на Кина. „Нашиот рецепт е она што го нарекуваме ‘глокализација’: глобална стратегија, но силно локално присуство. Друг голем предизвик – и истовремено можност – е дигиталната трансформација.“

Меѓу говорниците беше и Гордан Колак, претседател на управата на хрватскиот „Кончар“ (Končar): „Кончар денес е глобално присутна компанија – силно вкотвена во Европската унија, а со проекти насекаде низ светот. Нашата задача е да бидеме подготвени за зелениот премин и за сè што тој носи. Во последните шест–седум години затоа спроведовме темелна трансформација на групацијата – во согласност со заложбите на Европската комисија, европскиот енергетски систем да се оддалечи од нафта и гас и да премине на електрика.“

„Електроиндустријата традиционално е многу конзервативна: многумина мислат дека можеме да работиме исто како пред сто години, затоа што физиката на трансформаторите или генераторите не се променила. Убеден сум дека сме сведоци на вистинска пресвртница: 20 век во голема мера беше век на фосилните горива, а 21 век ќе биде век на електрификацијата,“ заклучи тој.

Европа со еден глас и модернизација на ЕУ

Претседателот на управата на нашата најголема банка, Блаж Бродњак, рече дека „НЛБ“ (NLB) работи во регионална средина каде што луѓето сè уште имаат многу заеднички искуства: ги гледавме истите филмови, ги читавме истите стрипови, понекогаш дури пеевме и исти химни. „Тоа ни дава одредена предност во разбирањето на клиентите и на културниот контекст. Откако ја презедов водечката улога во банката, речиси тројно го зголемивме обемот на работење, затоа што цврсто веруваме дека во регионот сè уште има огромен потенцијал – и покрај сè построгата регулатива во Европа и релативно малите пазари.“

„Живееме во исклучително неизвесно време – за неколку дена може да се случи нешто што до неодамна не можевме ни да си замислиме. Затоа во банката постојано ја тестираме отпорноста: речиси сè подложуваме на стрес-тестирање, а нашите претпоставки се менуваат од ден на ден,“ додаде тој.

„Веруваме во една Европа – постоењето на ‘остров’ од држави што Европската унија географски и економски ги опкружува, а политички остануваат надвор, е неодржливо.“

Блаж Бродњак, претседател на управата на „НЛБ“

 

Бродњак нагласи дека како голема регионална банка имаат „силен интерес за стабилноста на регионот“. „Сметам дека во многу нешта сме фактор на поврзување и кохезија и дека помагаме во зајакнувањето на довербата во европската идеја. Веруваме во европската банкарска унија, во капиталната унија и во тоа дека Европа треба да зборува со еден глас.“

„Не загрижува политичката нестабилност, затоа што директно влијае врз предвидливоста на деловното опкружување. Особено прашањето за проширување на Европската унија кон Западен Балкан е тука клучно. Веруваме во една Европа – постоењето на ‘остров’ држави што Европската унија географски и економски ги опкружува, а политички остануваат надвор, е неодржливо. Тешко ни е да ги разбереме некои неединствени и контрадикторни пораки од клучните земји-членки: притисок врз Србија од една страна, а од друга страна пристап воден единствено од гол економски интерес; Северна Македонија, на пример, сè уште нема веродостојна европска перспектива. Тоа не е праведно, а пред сè не е убедливо.“

Второкласен играч

„Убеден сум дека повеќе немаме многу време за исправување на овие грешки. Конкурентноста на Европската унија – а со тоа и положбата на Словенија – е на тест. Ако ЕУ во следните неколку години не се модернизира сериозно, нема да има стабилност и нема да има напредок; ќе гледаме во деценија на стагнација, додека другите ќе ја преземаат иницијативата,“ рече тој.

Ајмерик Ројер, претседател на „Новартис“ (Novartis) во Словенија, зборуваше за силниот отпечаток на компанијата во земјата: „Ние сме еден од најголемите приватни работодавачи во државата, со повеќе од четири илјади вработени, три производствени локации, два истражувачко-развојни центри и значајни услуги во областа на квалитетот.“

„Уште пред 15 години Европа, според вложувањата во истражување и развој, беше споредлива со САД; денес разликата е голема. Отприлика една од пет нови иновативни терапии воопшто не е достапна за европските пациенти, а многу од нив се првокласни лекови во својата категорија.“

Ајмерик Ројер, претседател на „Новартис“ во Словенија

 

За иднината на Европа тој изјави: „Ако не реагираме, Европа ќе стане само второкласен играч. Во фармацевтската индустрија тоа веќе е очигледно. Уште пред 15 години Европа, според вложувањата во истражување и развој, беше споредлива со САД; денес разликата е голема. Отприлика една од пет нови иновативни терапии воопшто не е достапна за европските пациенти, а многу од нив се првокласни лекови во својата категорија.“

„Планот на Урсула фон дер Лајен е да ја уништи европската индустрија“

Колак од „Кончар“постави реторичко прашање: „Зошто во Европа, кога разговараме за економијата и растот, не почнуваме од основите – од знаењето и искуствата што ни се потребни за идниот економски развој? Убеден сум дека без сѐ повеќе луѓе, односно без доволно работна сила, едноставно нема да напредуваме. Не можеме да ја зголемуваме продуктивноста толку брзо што би го надоместиле недостигот од луѓе. Од перспектива на некого од реалниот сектор, не верувам дека ќе можеме ‘секој одделно’ да го замениме сето тоа со вештачка интелигенција,“ рече тој.

„Понекогаш е речиси апсурд да расправаме дека Европа треба да биде ‘подобра’ од САД или ‘подобра’ од Кина. Ако се разделиме и ако барем едната страна остане во логиката ‘ние против нив’, на крајот сите ќе завршиме во полоша позиција.“

Гордан Колак, претседател на управата на хрватскиот „Кончар“

Во однос на натпреварувањето меѓу Европа, САД и Кина, Колак рече: „Често зборуваме како да сме три одвоени светови што мора да се натпреваруваат меѓу себе кој ќе биде подобар. Но светот денес е многу повеќе поврзан. Понекогаш е речиси апсурд да расправаме дека Европа треба да биде ‘подобра’ од САД или ‘подобра’ од Кина. Ако се разделиме и ако барем едната страна остане во логиката ‘ние против нив’, на крајот сите ќе завршиме во полоша позиција. Мораме да размислуваме глобално, подобро да ги искористиме расположливите ресурси – луѓето, знаењето, суровините – за подобар живот во иднина. И да го искористиме потенцијалот за соработка меѓу нас, наместо да ги повторуваме старите обрасци на натпреварување, поради кои постојано повторно удираме во истите ограничувања – најнапред во недостигот од луѓе.“

Bloomberg Adria

„Големите европски држави во многу области се значително оддалечени од водечките држави, како што се САД и Кина. Тоа е речиси криминално, ако се земе предвид колку е важна силната индустрија – и сè што е поврзано со неа – за нашиот начин на живот. За ова зборувам многу отворено: без силна европска економија нема да има ни европска социјална држава каква што ја познаваме,“ рече Лицлбауер од „Умдаш“. Тој беше критичен и кон претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, за која изјави дека се обидува да ја уништи европската индустрија.

Тој истакна дека во шеесеттите, седумдесеттите и осумдесеттите години од минатиот век – особено Германија и земјите каде што се зборува германски – Европа беше водечка во повеќето клучни области. „А денес е обратното: од сите 64 технологии постои само една единствена кај која Европа сè уште држи околу 90 отсто од уделот. Тоа е драматично назадување.“

„Голем проблем на Европа е што некаде по пат ја изгубивме работната етика. Ако погледнете што се случи по Втората светска војна – особено во Германија и соседните држави – економскиот и општествениот подем во следните педесет години беше неверојатен. А денес Германија е државата со најмал број одработени часови по вработен. Германците отсекогаш сме ги доживувале како извонредно вредни луѓе – а сега според овој показател се на самото дно. Тоа треба да нѐ отрезни.“

„Во две години изгубивме 11 важни седишта на компании – не е никакво чудо што заминуваат на други места. Живееме во општество на удобност, во ‘зони на комфор’, и тоа не важи само за Словенија, туку и за голем дел од Европската унија. Потребно ни е враќање кон работата – кон нормална, целосна работна недела – во време кога ни недостига талент.“

Блаж Бродњак, претседател на управата на „НЛБ“

 

„Секако, предизвик е и тоа како навистина да ги зголемиме нашите идеи и компании. Но пред сè ни требаат три работи: прво, мора да се ослободиме од регулаторната ноќна мора во рамките на Европската унија; второ, јасно мора да ги определиме идните деловни области во кои сакаме да бидеме водечки; и трето, мора сериозно да инвестираме во развој на вистинските технологии. Ако го направиме тоа, и растот и проширувањето на европските компании ќе бидат многу полесни,“ рече Лицлбауер.

Претседателот на управата на „НЛБ“ беше критичен и кон врвот на словенечката политика. „Во јавната дебата слушаме речиси исклучиво говор за правата, а многу помалку за одговорноста или за тоа кој ќе го финансира сето тоа. Во две години изгубивме 11 важни седишта на компании – не е ни чудо што заминуваат на други места. Живееме во општество на удобност, во ‘зони на комфор’, и тоа не важи само за Словенија, туку и за голем дел од Европската унија. Потребно ни е враќање кон работата – кон нормална, целосна работна недела – во време кога ни недостига талент.“

„Денес Германија е држава со најмал број одработени часови по вработен. Германците отсекогаш сме ги доживувале како исклучително вредни луѓе – а сега според овој показател се на самото дно.“

Волфганг Лицлбауер, претседател и извршен директор на групацијата „Умдаш“

 

„Втората тешкотија е што идејата за Европа како единствен пазар сè уште навистина не продрела во размислувањето на големите држави. Ако сакаме европски шампиони, ни требаат банки кои ќе бидат споредливи со најголемите американски и кинески. Ни треба капитална унија. Секоја година околу три отсто од европскиот БДП истекува во инвестиции на американските капитални пазари. Замислете барем половина од тоа да го пренасочиме во Европа – во европски компании. Тоа би била сосема поинаква приказна за растот. Локалните пазари едноставно се премали, затоа мораме да бараме капитал во светот – а таму пристапот до капитал е многу подлабок. Слично важи и за даноците. Регулативата навистина е една од најголемите болки во работењето,“ рече тој.

„Капиталната унија е неопходна – вчера, не за 15 години. Европските банки се многу порегулирани од американските или кинеските, така што конкурирањето на глобалниот пазар е речиси невозможно. Ние имаме среќа што работиме во регион каде што нема големи американски, британски, германски или француски банки. Тоа ни дава одредена природна заштита и влезни бариери за другите,“ заклучи Бродњак.